مدتی است که بیماران هموفیلی دریافت کننده داروی فاکتور 13 به دلیل تحریم های اعمال شده، با کمبود این دارو مواجه شده و در حال حاضر برای درمان این بیماران، از روش های درمانی جایگزین و قدیمی استفاده می شود.

به گزارش ایسنا، بنا به گفته مسئولان، این کمبود یک کمبود سراسری است و مختص به شهر یا استان خاصی نیست. در کل استان خراسان رضوی تنها یک مرکز تخصصی برای درمان بیماران هموفیلی وجود دارد و تنها یک داروخانه توزیع کننده داروی بیماران هموفیلی نیز در همین مرکز قرار دارد.

بنا بر اظهارات بیماران، بیش از چهار ماه است که از کمبود داروی فاکتور 13 رنج می برند و به گفته مدیر کانون هموفیلی ذخیره اورژانسی این دارو نیز از یک ماه پیش تمام شده است و مشکل اصلی نه تامین ارز، بلکه تاثیر غیرمستقیم تحریم ها بر فرآیند ورود دارو به کشور از سوی بانک و یا شرکت های مربوطه است.

دارو و غذا هرگز موضوع تحریم های بین المللی نبوده و نیست، این موضوع به کرات هم تاکید شده است؛ اما در عین حال گزارش هایی مبنی بر دشواری دسترسی به دارو در ایران وجود دارد از جمله کمبود داروی فاکتور 13 که دارویی وارداتی است و تولید داخلی ندارد و این روزها کاملا مشهود است.

مدیر کانون هموفیلی خراسان رضوی اظهار کرد: در خراسان رضوی بالغ بر 1500 بیمار هموفیلی داریم که انواع بیماران هموفیلی را شامل می شود.

علی عالی مقام ادامه داد: کمبود هر یک از فاکتورهای انعقاد خون در بدن، منجر به هموفیلی می شود، یعنی اگر زنجیره انعقاد خون در بدن به درستی انجام نشود، هموفیلی اتفاق می افتد.

وی اظهار کرد: عموما اکثر بیماران هموفیلی، بیماران فاکتور 8 هستند به طوری که حدود 70 تا 80 درصد بیماران دچار کمبود فاکتور 8 هستند و بقیه بیماران مربوط به کمبود سایر فاکتورها و یا اختلالات انعقادی دیگر هستند.

مدیر کانون هموفیلی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: یکی از موارد بیماری، کمبود فاکتور 13 است که بنا بر منابع و مطالب علمی، کمبود این فاکتور منجر به خونریزی های مغزی برای فرد می شود و باید دارو تزریق شود تا جلوی خونریزی گرفته شود.

عالی مقام با بیان اینکه طبق آمار حدود 40 تا 50 بیمار هموفیلی فاکتور 13 در خراسان رضوی داریم، گفت: تمام بیماران هموفیلی استان زیر نظر کلینیک تخصصی سرور خدمات درمانی شامل تزریق دارو، دریافت دارو، نسخه پزشک و بستری های موقت دریافت می کنند.

وی با بیان اینکه هر از گاهی داروهای ما با مشکل مواجه می شود، تصریح کرد: تامین دارو وظیفه سازمان غذا و دارو است، اما ما با سازمان غذا و دارو مشکلی نداریم، سازمان غذا و دارو پیگیر است و برای اکثر داروهای بیماران هموفیلی از جمله فاکتور 8 مشکلی وجود ندارد.

مدیر کانون هموفیلی خراسان رضوی اظهار کرد: اینکه چرا داروی فاکتور 13 به کمبود خورده یک مشکل سراسری است و کل کشور درگیر این کمبود است. داروی فاکتور 13 تولید کشور آلمان بوده و از این کشور وارد می شود، جریان تحریم های ناجوانمردانه در روند فرآیند ورود دارو به کشور تاثیر دارد. شاید ادعا شود که دارو جزء اقلام تحریمی نیست، اما تحریم باعث می شود بانک هایی که کار می کنند و شرکت هایی که دارو وارد می کنند دچار مشکل شوند.

عالی مقام تاکید کرد: برای تامین این دارو، مشکل ارزی نداریم و ارز هم تامین شده اما پول ها بلوکه و دارو فعلا وارد نمی شود، از زمانی که مکانیزم ماشه فعال شده این موضوع شدیدتر شده است.

وی ادامه داد: ممکن است این کمبود از چهار ماه پیش برای بیمارن باشد، اما همه داروها یک ذخیره اورژانسی دارند که این ذخیره اورژانسی هم از یک ماه پیش به اتمام رسیده و کلا با کمبود داروی فاکتور 13 و داروی هیومیت مواجهیم.

عالی مقام یادآور شد: در حال حاضر بیماران فاکتور 13 و بعضی از بیماران که داروی هیومیت مصرف می کنند به مشکل خورده اند و این دارو فعلا در دسترس بیماران نیست، پزشکان داروها و درمان جایگزین استفاده می کنند، هرچند که این ها جایگزین مناسبی نبوده و اثرگذاری لازم را نخواهد داشت. طبق گفته وزیر بهداشت باید برای این دارو راه های دیگری را در پیش بگیریم و پیشنهادات کلی ارائه شده، اما تاکنون هیچ راه حلی ارائه نشده است.

وی اضافه کرد: سایر بیماران از جمله بیماران فاکتور 8 با توجه به اینکه دارو توسط شرکت های داخلی تامین می شود فعلا مشکلی ندارند و در حال حاضر مهم ترین دغدغه ما داروی فاکتور 13 و داروی هیومیت است.

مدیر کانون هموفیلی خراسان رضوی با اشاره به نقش پررنگ رسانه ها در پیگیری مشکلات و اینکه رسانه پل ارتباطی بسیار قوی است که می تواند مشکلات، معضلات و دغدغه های بیماران را به گوش مسئولان برساند، برقرار شدن مجدد تسهیلات به بیماران خاص و صعب العلاج را از مهمترین مطالبات این افراد ذکر کرد.

وی با بیان اینکه تا دو سال گذشته از سوی بانک مرکزی برای وام بیماران خاص و صعب العلاج بودجه ای تخصیص داده می شد، اما در دو سال اخیر این تسهیلات قطع شده است، خاطرنشان کرد: از طرف کانون هموفیلی استان پیگیری های مکرری داشتیم تا بتوان این وام را مجدد برقرار کنیم، چراکه این تسهیلات می تواند بسیاری از مشکلات بیماران را حل کند.

مدیر کانون هموفیلی خراسان رضوی افزود: به عنوان مثال بیمارانی داریم که باید مفصل زانو را تعویض کنند که در حال حاضر خود بیمار باید هزینه آن را تامین و بعد از طریق صندوق حمایتی دولتی سلامت پیگیری کند که پروسه بسیار زمان بری است و بسیاری از بیماران در تامین هزینه اولیه دچار مشکل هستند که همین تسهیلات می تواند کمک زیادی به بیماران کند، چراکه اگر این عمل زانو انجام نشود می تواند منجر به معلولیت شده و مشکلات را دوچندان کند.

عضو هیات مدیره انجمن شرکت های صنعت پخش داروی خراسان رضوی نیز در زمینه کمبود داروی فاکتور 13 گفت: فاکتور 13 یکی از عوامل اصلی چرخه انعقاد خون در بدن است. برای انعقاد خون در مواقع مورد نیاز، عوامل زیادی تحت عنوان آبشار انعقادی فعالیت می کنند که فاکتور 13 آخرین آجر این دیوار لخته است.

وی خاطرنشان کرد: مزیت این درمان این است که دوز دقیق استفاده می شود، حجم تزریق کم و ریسک انتقال عفونت به مراتب پایین تر است. فاصله ی تزریق هر چهار هفته یا بیشتر است و کیفیت زندگی بیمار حفظ می شود. چالش فعلی در کشور ما کمبود چندماهه شدید این فاکتور است، به گونه ای که تمام کلینیک های هماتولوژی شهر مشهد و احتمالا سطح کشور به درمان های جایگزین رو آورده اند. این درمان ها دونوع هستند FFP یا Fresh Frozen Plasma و Cryoprecipitate یا به اختصار کرایو.

عضو هیات مدیره انجمن شرکت های صنعت پخش داروی خراسان رضوی گفت: مشکلات عمده این روش ها در مورد FFPحجم بالا برای یک فاکتور خاص است، به طوری که ما برای بالا بردن سطح فاکتور 13 ناچاریم چند واحد FFP تزریق کنیم. این حجم بالا در کودکان، بیماران قلبی، نوزادان و بیماران ICU می تواند به TACO، ادم ریه و نارسایی قلبی منتهی شود.

وی همچنین عوارض حاد و گاهی تهدیدکننده حیات، خطر عفونت های منتقله از خون، هدف گیری غیردقیق سیستم انعقاد و چالش عملیاتی و زمانی را از جمله مشکلات و چالش های این روش درمانی ذکر کرد.

اصیلی در مورد روش درمانی کرایو نیز توضیح داد: کرایو از چندین اهداکننده خون مخلوط می شود و طبق مطالعات هیچ فرآیند استاندارد pathogen inactivation روی آن انجام نمی شود و با ریسک انتقال پاتوژن های خونی و TRALI همراه است، به همین دلیل در برخی کشورهای اروپایی، کرایو عملاً از چرخه مصرف خارج شده است.

عضو هیات مدیره انجمن شرکت های صنعت پخش داروی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: در مجموع اتکا به FFP و کرایو، یک استراتژی پایدار نیست و باید به آن به چشم راه حل موقت و البته پرریسک نگاه کرد. برای رفع این مشکل در بلندمدت نیازمند صرف هزینه و انرژی هدایت شده و دقیق خواهیم بود.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در رابطه با کمبود داروی فاکتور 13 اظهار کرد: فاکتور خونی 13 از مهرماه 1404 در سطح دانشگاه علوم پزشکی مشهد توزیع نشده است و کمبود داروی مذکور، کمبود کشوری است.

همچنین کارشناس مسئول بیماری های خاص معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز مشکل کمبود داروی فاکتور 13 را یک مشکل وزارتخانه ای و سراسری ذکر کرد و گفت: در این زمینه سازمان غذا و دارو باید پاسخگو باشد و دانشگاه علوم پزشکی خیلی نقش ندارد.

وی در پاسخ به این سوال که استفاده از درمان های جایگزین و قدیمی می تواند عوارضی برای بیمار داشته باشد، افزود: درست است که درمان های جدید اثربخش تر بوده، طول دوره درمان کمتر و عوارض کمتری نیز دارد، اما این به معنای منسوخ شدن روش های درمانی قدیم نیست و روش های جایگزین طبیعتا شاید نسبت به درمان های جدید طول دوره درمان طولانی تر شده، ولی باز هم اثربخشی لازم را دارد.

بیماران صعب العلاج و خاص در عادی ترین شرایط نیز شرایط ویژه و خاص خود را دارند و با مشکلاتی دست و پنجه نرم می کنند، حال اگر وجود چالش هایی از جمله کمبود دارو و… نیز به این شرایط خاص اضافه شود، قطعا کیفیت زندگی این بیماران بیش از پیش به مخاطره خواهد افتاد.

تحریم ها خواه ناخواه بر روند زندگی عادی تاثیر گذاشته و شاید این تحریم ها به ظاهر شامل غذا و دارو نباشد، اما شواهد گویای چیز دیگری است و تحریم ها، تامین بعضی از داروهای وارداتی را با چالش هایی مواجه و مشکلات بیماران از جمله بیماران خاص و صعب العلاج را چند برابر کرده است؛ بنابراین مسئولان باید به دنبال راه حل تضمینی برای گذر از این معضل باشند و اجازه ندهند بیماران در چرخه درمان و تامین دارو بیش از خود بیماری مستهلک شوند.