فرارو- صاحب سوپرمارکت، مچ پسر 20 ساله ای را با یک بسته پاستیل و یک بطری شیر گرفت، صدای زنی که به خفت گیرها می گفت من حامله ام بلند شد و سکوت پرمعنای دزد طلا در مورد انگیزه اش مقابل دوربین خبرنگاران باقی ماند. حالا آن ها با سابقه ای کیفری و برچسب دزد روبه رو هستند؛ برچسبی که مسیر زندگی شان را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

به گزارش فرارو، سرقت در ایران طی 17 سال گذشته رشد 600 درصدی داشته است. این آمار زمانی برجسته می شود که این رشد براساس افزایش تورم با شیب بیشتری در جامعه به حرکت درآید؛ بنابراین تاثیر افزایش تورم بر رشد سرقت قابل کتمان نیست.

مشکلات معیشتی بیشترین انگیزه برای دزدی است اما موضوع فقط این نیست. به نظر می رسد برخی دزدی ها کنشی در برابر دیده نشدن باشند؛ افراد جامعه، دزدی خرد با مجازات سنگین را در برابر دزدی های کلان و میلیاردی قرار می دهند و یک پرسش ویژه دارند؛ چرا من رعایت کنم؟

ساعت 8 شب یک غروب پاییزی است؛ حسن در کوچه ای تاریک در حال بازگشت به خانه است و دو کیسه در دست دارد که یکی از آن ها حدود 2 کیلو گرم گوشت چرخ کرده و کیسه دیگر حاوی مقداری لبنیات است. حسن به خبرنگار فرارو می گوید از سایه مرد موتور سوار ترسیده. مرد، با قمه ای شبیه به شمشیر به حسن حمله می کند. دست هایش می لرزد، چفیه ای دور دهان بسته و تنها چشم هایش مشخص است. او به حسن می گوید: کیسه ها را بده . حسن شوکه می شود چراکه توقع داشت خفت گیر از او تقاضای گوشی همراه، پول، ساعت و سایر لوازمش را کند. خفت گیر کیسه ها را از حسن می گیرد و بدون آسیب زدن به او سریعا از محل خارج می شود.

زورگیری از زنی باردار در محله نارمک تهران

در موردی دیگر، ویدئو ضبط شده از دوربین مداربسته در محله نارمک تهران که صدا را هم ضبط می کند زنی را نشان می دهد با یک بطری شیر در یک دست و کیسه ای حاوی مواد غذایی در دستی دیگر. چند ثانیه بعد، دو مرد سوار بر یک موتور جلوی او را می گیرند. زن ابتدا جیغ می کشد و می گوید: آقا من حامله ام و این جمله را چند بار دیگر تکرار می کند. مرد می گوید: هر چی داری بده و چند ثانیه بعد در حالی که به مردی که هنوز روی موتور نشسته می گوید: برو سوار می شود و هر دو از محل خارج می شوند.

خبرنگار همشهری از دزد طلای 31 می پرسد: انگیزه شما از دزدی چه بود؟ پاسخ می شنود: انگیزه همه چیست؟ لحظه ای مکث می کنند؛ انگار همه خبر دارند که انگیزه چیست. او ادامه می دهد: هر چه بگویم تکراری است؛ گرفتاری، بی کاری، بی پولی. او در پاسخ به این پرسش که عجیب ترین جاهایی که مردم طلاهای خود را در آن پنهان می کنند کجاست می گوید: در شکم مرغ، قهوه ساز... خبرنگار می پرسد: یعنی در یخچال را باز کردید تا گوشت و مرغ بردارید و بعد طلاها را دیدید؟ مرد 31 ساله می گوید: شانسی. قسمت .

در نهایت، گزارشی از روزنامه شرق نشان می دهد پسری 20 ساله که تحت تاثیر استفاده مواد مخدر گل بوده با مراجعه به یک سوپر مارکت یک بسته پاستیل و یک بطری شیر می دزد. برای این نوع دزدی خرد نیز طبق ماده ای از قانون مجازاتی تا حبس از سه ماه و یک روز تا دو سال و نیز تا 74 ضربه شلاق پیش بینی شده است. البته شاکی رضایت داده اما مجرم شناخته شدن او به عنوان دزد در پرونده کیفری او باقی می ماند.

4 مورد دزدی کلانی که اخیرا مطرح و فاش شده است، در یک مورد مشترک هستند که به شکل موتیف در پرونده آن ها تکرار می شود؛ مواد خوراکی. اقلامی که گره خوردن نام آن ها با افزایش تورم بر کنش دزدی، تاثیر چشمگیری دارد.

وقتی دزدی های خرد و کلان در برابر پرونده های اختلاس کلان قرار می گیرند ممکن است در نهایت نشانه های پیچیده ای از الگوبرداری اجتماعی آشکار شود.

به عنوان مثال در مورد یکی از پرونده های ناشفاف فساد مالی، روزنامه جمهوری اسلامی نوشته است: معلوم نیست مفسدی بزرگ که محکوم به اعدام شده بود، چرا باید از این امکان برخوردار باشد که با پرداخت بخش کوچکی از سود پول هایی که از بیت المال دزدیده بود از اعدام شدن معاف و با همان ثروت حرام به بزرگ ترین سرمایه دار کشور تبدیل شود! از سویی باید مطرح کرد تورم عارضه ای تک عاملی نیست و مجموعه ای از سیاست ها و برنامه های پولی و مالی و اقتصادی و سیاسی را در برمی گیرد.

همانطور که کامبیز نوروزی، حقوقدان، مطرح می کند: واکنش مجرمانه به شکل سرقت به کاهش و افزایش نرخ تورم را باید واکنشی ناهنجار به مجموعه ای از سیاست ها و برنامه های غلط دانست که به تورم انجامیده و در کنار دیگر عوامل انگیزه ها و زمینه های ارتکاب جرم سرقت، اعم از سرقت های کلان و بزرگ یا سرقت های خرد و کوچک را در اقشاری از جامعه تولید می کند.

از سویی دیگر، نشانه شناسی این نوع دزدی ها جالب توجه است. همه آن ها مواد خوراکی و اقلام ضروری را هدف قرار داده اند یا در حین دزدی نشانه ای از این أقلام به چشم می خورد. همان منابعی که در شرایط تورم و فشار اقتصادی بیشترین ارزش را دارند با این وجود کنش آنان فراتر از موضوع اقتصادی قرار می گیرد.

نکته قابل توجه در این وضعیت چرخه ای است که جامعه در آن افتاده؛ مردم در این چرخه نه با ساختار، بلکه با یکدیگر درگیر می شوند. درواقع قربانی دزدی های خرد همان جامعه ای است که فشارهای اقتصادی را تجربه می کند. به بیان احمد بخارایی، جامعه شناس در گفت وگو با فرارو: هر زمان شکم سیر شود و امکان پاسخگویی به معیشت فراهم آید، فرد می تواند به دیگری بیندیشد؛ چراکه با ورود مساله اخلاق، پای دیگری به زندگی باز می شود.