قادر باستانی تبریزی در یادداشتی در روزنامه هم میهن نوشت: در فلسفه سیاست، گاه بزرگترین خطا آن است که برای جلوگیری از یک خطر، دری را ببندی و از پنجره، همان خطر را با ابعادی بزرگ تر به خانه دعوت کنی. فیلترینگ در ایران، اگر برداشته نشود، دقیقاً چنین سرنوشتی خواهد داشت. مسئله این نیست که نیت و هدف ما از فیلترینگ چه بود، بلکه این است که نتیجه آن امروز چه شده است؟! دوستی شرکت های ارائه کننده فیلترشکن را بررسی کرده و نتیجه تکان دهنده ای گرفته است.

آنها غالباً یا اسراییلی هستند یا ارتباط مستقیم و غیرمستقیمی با اسراییل دارند. این فهرست گسترده و پیوندهای آن با یک رژیم متخاصم، زنگ خطری جدی برای امنیت دیجیتال ایران است. درکنار این واقعیت، سرمایه گذاری میلیارد دلاری اسراییل در این حوزه، به طور مشخص کشورمان را هدف قرار داده است.

چون کشورهای دیگر اینترنت آزاد دارند و نیازی به این ابزارها ندارند، اما میلیون ها کاربر ایرانی به دلیل محدودیت ناچار به استفاده از فیلترشکن شده اند که خود می تواند مسیر نفوذ امنیتی شود. فیلترینگ ظاهراً اقدامی داخلی برای محدودکردن دسترسی کاربران بوده است، اما درعمل به پیامدهای ناخواسته و چندلایه ای انجامیده: نفوذ به تلفن همراه ایرانیان، خروج درآمدهای کلان به خارج از کشور و افزایش نارضایتی اجتماعی و مهاجرت جوانان. تجربه ماجرای پیجرها در لبنان نشان می دهد الگو مشابه است؛ آنجا سخت افزار و انفجار فیزیکی بود، اینجا نرم افزار و تهدید امنیتی. تبلیغات گسترده جذب نیروهای اطلاعاتی از طریق برخی فیلترشکن ها قابل توجه است.

دلسوزان بارها هشدار داده اند که این ابزارها تهدید امنیتی و زیان اقتصادی جدی دارند. هرکسی که دغدغه امنیت ملی دارد، نمی تواند نسبت به ادامه این سیاست ها بی تفاوت باشد. فیلترینگ نه تنها مانع نفوذ نشده، بلکه زمینه را برای انتقال داده های حساس، تقویت مالی بازیگران خارجی و محدودشدن روایت مستقل ایرانیان فراهم کرده است. واقعاً ادامه این روند، در خدمت امنیت ملی است یا ناخواسته به تقویت دشمن کمک می کند؟ فیلترینگ در ایران با نیت صیانت آغاز شد، اما امروز بیشتر شبیه سیاستی است که ناخواسته امنیت را تهدید و نارضایتی ایجاد می کند.

ابزاری که قرار بود کنترل و مدیریت را ممکن کند، جامعه را به مصرف کننده اجباری فیلترشکن تبدیل کرده است؛ میلیون ها ایرانی، از دانش آموز تا استاد و کاسب، برای ساده ترین ارتباطات دیجیتال ناچار به استفاده از آن هستند و این ابزار خود به یک منطقه خاکستری امنیتی تبدیل شده است. بخش بزرگی از بازار چندده هزار میلیارد تومانی فیلترشکن ها به خارج ازکشور منتقل می شود.

حتی اگر همه ارائه دهندگان به رژیم متخاصم وابسته نباشند، خروج این حجم عظیم منابع مالی و داده ای یک آسیب راهبردی بزرگ است. داده های رفتاری کاربران، از الگوی مصرف رسانه ای تا مسیرهای ارتباطی، سرمایه ای کمتر از نفت نیست و واگذاری ناخواسته آن در مقیاس میلیونی تصمیم کوچکی نیست. اما مسئله فقط امنیت سایبری نیست. فیلترینگ به شکل متناقض، به یک آسیب اخلاقی فراگیر هم انجامیده است. خانواده ای را تصور کنیدکه برای دسترسی فرزندش به یک محتوای آموزشی یا ارتباط ساده اجتماعی، ناچار به نصب فیلترشکن روی تلفن همراه می شود.

این اقدام عملاً تمام لایه های کنترلی را از میان برمی دارد و دسترسی به محتوای نامناسب را نیز ممکن می کند. سیاستی که قرار بود سپر فرهنگی باشد، در عمل سپر را کنار زده و میدان را بازگذاشته است. در جهان امروز، کشوری که نتواند روایت خود را مستقیم به افکار عمومی جهانی منتقل کند، محکوم است که از زبان دیگران شنیده شود. فیلترینگ گسترده باعث شده صدای کاربران عادی، رسانه های داخلی و حتی مسئولان، به سختی به بیرون برسد. درحالی که رسانه های معاند، بدون مانع، به منبع اصلی خبر و تحلیل درباره ایران تبدیل شده اند.

دراین میان، تناقضی بنیادین رخ می دهد. اگر خطر نفوذ و تهدید امنیتی جدی است، آیا سیاستی که میلیون ها نفر را به استفاده اجباری از ابزارهای ناشناخته خارجی سوق می دهد، عملاً در همان مسیر حرکت نمی کند؟ آیا این، تقویت غیرمستقیم همان بازیگرانی نیست که از آنها ابراز نگرانی می شود؟ پرسش از مسئولیت پذیری مدافعان سرسخت این سیاست، در همین نقطه معنا پیدا می کند.

تاریخ سیاست گذاری پُر است از لحظاتی که ادامه یک مسیر، هزینه اش از تغییر آن بیشتر می شود. فیلترینگ ما به چنین نقطه ای رسیده است. بازنگری در این سیاست، نه عقب نشینی و نه تسلیم، بلکه نشانه عقلانیت و شجاعت حکمرانی است.راهکار روشن است؛ اینترنت آزاد و امن، پلتفرم های داخلی رقابتی و ارتقای سواد رسانه ای، جایگزین انسداد کور می شود و کشورمان را به مسیر درست بازمی گرداند.