سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه امروز دوشنبه 8 دی ماه در بخشی از سخنرانی خود در مراسم افتتاحیه کنفرانس بین المللی سپهبد حاج قاسم سلیمانی؛ دیپلماسی و مقاومت گفت: به اعتقاد من تفکر حاج قاسم که خود تجلی آرمان های انقلاب اسلامی و اصول حاکم بر قانون اساسی جمهوری اسلامی است، منبعث از بنیان نظری و مبناییِ سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است که نام آن را باید دیپلماسی مقاومت محور گذاشت.

به گزارش ایرنا، متن کامل سخنرانی وزیر خارجه به شرح زیر است:

حضار محترم، اندیشمندان و میهمانان عزیز؛

در سالگرد شهادت سردار بزرگ شهید سپهبد قاسم سلیمانی، اجازه دهید نه از خود او، که از میراث او برای سیاست خارجی سخن بگویم. حاج قاسم معمار محور مقاومت در منطقه بود، اما تاثیرات این معماری بسیار فراتر از سیاست های جاری و رویکردهای اجرایی در سیاست خارجی خود را نشان داده است.

به اعتقاد من تفکر حاج قاسم که خود تجلی آرمان های انقلاب اسلامی و اصول حاکم بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است، منبعث از بنیان نظری و مبناییِ سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است که نام آن را باید دیپلماسی مقاومت محور گذاشت.

دیپلماسی موفق و کارآمد، ترکیب مناسبی از شجاعت و تدبیر در تعامل با دیگران است. بدون استفاده از فن دیپلماسی نه ارتباطات نظم و نسق می گیرد و نه تلاش ها برای اعتلای قدرت در ابعاد مختلف به ثمر می رسد. مذاکره هنر دیپلماسی است و تقویت دیپلماسی به معنای کاستن از هزینه ها، نهادینه کردن دستاوردها و پیروزی در صلح و جنگ است. اما دیپلماسی، به تنهایی راه به جایی نمی برد.

آن چه در دیپلماسی تعیین کننده است مؤلفه های قدرت ملی هستند. قدرت ملیِ یک واحد سیاسی، جایگاه آن واحد را در سیستم جهانی مشخص و محدوده رفتاری آن را تعیین می کند. بازیگری که توانمندی های او در تراز منطقه ای یا جهانی نیست نمی تواند در جریان دیپلماسی به اهداف خود برسد. دیپلماسی نمی تواند از هیچ برای کشور منافع تولید کند، بلکه این توانمندی های ملی هستند که منافع ملی را تولید، تکثیر و محافظت می کنند.

دیپلماسی موفق و کارآمد، ترکیب مناسبی از شجاعت و تدبیر در تعامل با دیگران است. بدون استفاده از فن دیپلماسی نه ارتباطات نظم و نسق می گیرد و نه تلاش ها برای اعتلای قدرت در ابعاد مختلف به ثمر می رسد. مذاکره هنر دیپلماسی است و تقویت دیپلماسی به معنای کاستن از هزینه ها، نهادینه کردن دستاوردها و پیروزی در صلح و جنگ است. اما دیپلماسی، به تنهایی راه به جایی نمی برد.

در نظام آشوب زده کنونی که بازیگران تلاش دارند در اشکال مختلف به کسب، حفظ، افزایش و نمایش قدرت در ابعاد مختلف بپردارند، نمی توان نگرش یا نگاه تک بعدی به قدرت و مؤلفه های آن داشت. قدرت ملی در اشکال مختلفی بروز و ظهور می یابد اما یک وجه قدرت وجود دارد که کمتر به آن پرداخته شده است: قدرت معنایی ، که مهم ترین مولفه آن، توان گفتمان سازی است.

گفتمان عبارت از یک مجموعه فکری منسجم و منظم است که بر مبنای ارزش ها، ادراکات، فرهنگ و اعتقادات یک جامعه ارائه می شود و آن را به ادبیات رایج جامعه و زندگی مردم وارد می کند. گفتمان غالب در هر جامعه با جهت دادن به نظام های فکری و مدیریتی بر سرنوشت مردم و کشور تأثیر می گذارد. کشورهایی که در راستای اهداف خود گفتمان سازی مناسب انجام می دهند با سرعت بیشتری به اهداف خود نایل می شوند.

برخی کشورها قادرند در سطح منطقه ای و یا حتی بین المللی و جهانی گفتمان سازی کنند و در یک فرایند اقناع سازی منطقه ای یا بین المللی گفتمان مورد نظر خود را به گفتمان غالب تبدیل کرده و اهداف خود را در سطحی فراملی به پیش ببرند. گفتمان انقلاب اسلامی و گفتمان مقاومت از مهم ترین گفتمان سازی های جمهوری اسلامی ایران در سطوح ملی، منطقه ای و فرامنطقه ای بوده است.

دیپلماسی مقاومت محور مبنای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می دهد و محور مقاومت یکی از ابعاد آن است. سردار سلیمانی، تجسم عینی و عملیاتی مقاومت بود و حضور استوار و حکیمانه اش در جبهه های دفاع از ایران و امت، به تنهایی سنگری استوار در برابر امواج خروشان تهدیدات و توطئه ها ایجاد کرد.

او با بصیرتی عمیق دریافته بود که امنیت حقیقی و پایدار، تنها در پناه دیوارهای بلند و زرادخانه های تسلیحات به دست نمی آید، بلکه در اراده های استواری ریشه دارد که در سایه ایمان و ایثار، در برابر هر تهدید و توطئه ای تاب و توان ایستادگی دارند. این اراده و ایمان و اعتقاد به حق و عدالت است که افراد و ملت ها را در برابر هر زورگویی و طراحی شوم، تاب آور نموده و توان ایستادگی می بخشد.

از این منظر، میراث گران سنگ سردار سلیمانی، منحصر به برنامه ریزی های دقیق عملیاتی و پیروزی های میدانی نبود؛ او با نگاهی استراتژیک و فراملی، گفتمان مقاومت را از حصار مفاهیم نظری و شعاری خارج ساخت و آن را به یک قدرت ملموس، مؤثر و دگرگون کننده معادلات در جغرافیای حساس و پرالتهاب خاورمیانه و غرب آسیا تبدیل کرد. او ثابت کرد مقاومت، یک انتخاب راهبردی و تنها راه ممکن برای ملت هایی است که کرامت خود را بر هر چیز دیگری مرجح می دانند.

دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یک دیپلماسی مقاومت محور، همواره کوشیده است تا پیام عدالت خواهی، استکبارستیزی، دفاع از حقوق محرومان و ملت های تحت ستم را که شالوده و جوهره گفتمان مقاومت است، با زبانی دقیق، مستدل، متقاعدکننده و در چارچوب اصول حقوق بین الملل به گوش جامعه جهانی برساند.

امروز در برهه ای حساس از تاریخ جهان، که نظم بین المللی قانون محور به نظم بین المللی زور محور تغییر شکل داده و تفکر صلح از طریق زور بر صلح از طریق دیپلماسی غلبه می کند و در یک کلام قانون جنگل مجددا بر نظام بین الملل حاکم می شود، این ماهیت سلطه ستیزی و عدالت خواهانه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، پابرجاتر و پرطنین تر از گذشته، همچنان در مقابل سلطه طلبان زورمحور ایستاده و ندای حق طلبی را زنده نگاه داشته است.

دیپلماسی مقاومت محور مبنای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می دهد و محور مقاومت یکی از ابعاد آن است. سردار سلیمانی، تجسم عینی و عملیاتی مقاومت بود و حضور استوار و حکیمانه اش در جبهه های دفاع از ایران و امت، به تنهایی سنگری استوار در برابر امواج خروشان تهدیدات و توطئه ها ایجاد کرد. رمز بقا، تأثیرگذاری و موفقیت در این مسیر پرچالش و پرمانع، در یک مفهوم کلیدی و حیاتی نهفته است: مقاومت و تاب آوری. بدون استقامت، هیچ آرمان بلند عدالت خواهانه ای به مقصد نمی رسد و هیچ حرکتی در برابر استیلاطلبی قدرت های زورگو دوام نمی آورد.

به جرات می توان گفت که امروز مهم ترین مسئله در سیاست داخلی و خارجی جمهوری اسلامی ایران، حفظ، تقویت و عمق بخشی به این تاب آوری و استقامت همه جانبه است. اما مهم آن است که مفهوم مقاومت را نباید و نمی توان تنها در وجه نظامی دید بلکه تجلیات متفاوت و متنوع آن در حوزه هایی چون اقتصاد مقاومتی، دیپلماسی فعال و هوشمند، پایداری فرهنگی و هنری، پیشرفت علمی و فناوری، قدرت نرم و رسانه ای، و دیگر حوزه ها، باید با رویکردهایی خلاقانه و متناسب، مورد توجه قرار گیرد.

مقاومت اقتصادی به معنای کاهش وابستگی، تقویت تولید داخلی، توسعه روابط اقتصادی، متنوع سازی منابع و عبور از اقتصاد تک محصولی است. مقاومت فرهنگی به معنای صیانت از هویت، مقابله با تهاجم نرم و تولید علم و اندیشه بومی است. مقاومت در عرصه دیپلماسی، به معنای عدم انحراف از منافع و اهداف ملی به رغم همه فشارها و مشکلات و هوشمندی در تعامل، تلاش برای شکستن انحصار ارتباطی و ارائه روایتی مستند و قانع کننده از مواضع حق محورانه خود به جهانیان است.

این نگاه جامع، مقاومت را از یک استراتژی صرفاً دفاعی به یک الگوی پیشرونده و سازنده برای توسعه ملی و تأثیرگذاری منطقه ای ارتقا می دهد. قلب تپنده، کانون اصلی و محور اخلاقی کل جریان مقاومت، بدون تردید، مقاومت در برابر اشغالگری تاریخی، توسعه طلبانه و نژادپرستانه رژیم صهیونیستی است. این مقاومت، پاسخی مشروع، قانونی و انسانی به دهه ها اشغال زمین، آوارگی ملت، نقض سیستماتیک و فاحش حقوق بشر، کشتار کودکان، تخریب خانه ها و اعمال سیاست های آشکار آپارتاید است. تجربه تاریخ معاصر به روشنی نشان داده که هیچ ابتکار و گزینه ای، بدون وجود یک قدرت بازدارنده مردمی و میدانی، راه به جایی نبرده و نخواهد برد.

امروز، مقاومت فلسطین، به ویژه با تکیه بر توان خود، از یک کنش محلی و انفرادی فراتر رفته و به یک بازیگری تعیین کننده، اثرگذار و تغییردهنده معادلات امنیتی و سیاسی در کل منطقه تبدیل شده و توهم شکست ناپذیری رژیم صهیونیستی را برای همیشه باطل کرده است.

جمهوری اسلامی ایران، به حمایت اخلاقی، سیاسی و قانونی خود از گفتمان مقاومت ادامه خواهد داد. برخلاف بسیاری از تصورات که آینده منطقه را با سلطه بی چون و چرای رژیم صهیونیستی ترسیم می کنند، واقعیات منطقه و جهان نشان می دهد که مقاومت به یک واقعیت ژئوپلیتیک انکارناپذیر و یکی از بازیگران اصلی و اثرگذار در شکل دهی به نظم آینده خاورمیانه تبدیل شده است؛ نظمی که باید مبتنی بر اراده آزاد مردم منطقه، احترام به حاکمیت ملی کشورها، عدالت و همکاری های دوجانبه و چندجانبه، و نه بر اساس تحمیل، زورگویی و طراحی قدرت های فرامنطقه ای، باشد.

در این مسیر طولانی و پرافتخار، راه شهید سلیمانی، راه عقلانیت، ایثار، تدبیر و مقاومت فعال و هوشمند، چراغ هدایت و نقشه راه ماست. ما با اقتدا به این اسوه ها، با اعتماد به خدا و تکیه بر قدرت مردم، مسیر خود را ادامه خواهیم داد. یاد و نام سردار سلیمانی پاینده است.