بررسی توزیع مالکیت خودرو میان دهک های مختلف درآمدی آنگونه که در اسناد پشتیبان لایحه بودجه سال آینده مورد تاکید قرار گرفته، نشان می دهد سیاست هایی که طی سال های گذشته تحت عنوان تنظیم بازار خودرو و با هدف تسهیل دسترسی اقشار کم درآمد به خودرو اجرا شده اند، در عمل به نتیجه نرسیده و با شکست مواجه شده اند.

به گزارش دنیای اقتصاد، طبق این اسناد که توسط سازمان برنامه و بودجه تهیه شده و به همراه لایحه بودجه به مجلس تحویل داده شده است، تنها 54.9 درصد از خانوارهای کشور دارای خودرو هستند، به تعبیر دیگر تقریبا از هر دو خانوار، یک خانوار فاقد خودرو است. توزیع این خودروها نیز بین دهک های مختلف فاصله زیادی از هم دارند؛ به طوری که فقط 13.1 درصد از خانوارهای دهک یک دارای خودرو هستند، این رقم برای دهک 10 درآمدی به 82.6 درصد می رسد.

در واقع رکود فعلی بازار خودرو و افت معنادار دسترسی خانوارها به این بازار، بازتاب شکست سیاست های تنظیم بازار در تحقق اهداف اعلامی آنهاست. سیاست هایی که طی سال های گذشته با هدف مهار قیمت و حمایت از مصرف کننده اجرا شد، در عمل نتوانستند دامنه اجتماعی تقاضای خودرو را حفظ کنند.

اتفاق هایی که قدم به قدم رخ دادند، بنابراین تنظیم گری به جای ایجاد تعادل پایدار به کوچک شدن پایگاه خریداران و قفل شدن تقاضای موثر منجر شده است؛ بازاری که در آن قیمت ها چسبنده باقی مانده، حجم معاملات کاهش یافته و دسترسی دهک های پایین و حتی بخشی از دهک های میانی به خودرو تضعیف شده است.

بنابراین می توان گفت؛ رکود حاکم بر بازار نمی تواند کوتاه مدت و مقطعی باشد چراکه این رکود نه نتیجه شوک های قیمتی یا کاهش عرضه بلکه کاملا ریشه ای و نتیجه فرسایش تدریجی قدرت خرید در دهک های میانی و حذف کامل دهک های پایین است. از طرف دیگر برخلاف رکودهای کلاسیک که با کاهش قیمت همراه می شوند، بازار خودروی کشور درگیر رکود تورمی است.

نتیجه این وضعیت این است که نیمی از خانوارهای کشور از داشتن خودرو محروم هستند. این در شرایطی است که درصد مالکیت خودرو در دیگر کشورها، اعم از توسعه یافته و درحال توسعه، فاصله زیادی تا این رقم دارند.

طبق آمار منتشرشده در اسناد پشتیبان لایحه بودجه 1405، در دهک های اول و دوم درآمدی مالکیت خودرو تبدیل به نوعی استثنا شده است، در دهک اول تنها 13.1درصد خانوارها خودرو دارند. این نسبت در دهک دوم به 31.2درصد و در دهک سوم به 41.7درصد می رسد.

در دهک چهارم نیز سهم خانوارهای دارای خودرو فقط 47.1درصد است. در دهک پنجم، 55.7درصد خانوارها خودرو دارند و این رقم در دهک ششم به 60.1درصد می رسد.

در دهک های بالاتر، نرخ مالکیت خودرو به سطح بالاتری می رسد؛ جایی که 76.8 درصد از خانوارهای دهک نهم و 82.8درصد از خانوارهای دهک دهم مالک خودرو هستند. همین تفاوت رفتاری، به دوپاره شدن بازار خودرو منجر شده است.

بنابراین می توان گفت؛ حالا دیگر خودروی اقتصادی و ارزان قیمت تر نیز از دسترس دهک های کم درآمدتر خارج شده است.