فرارو نایب رییس کمیسیون اصل 90 مجلس در اظهاراتی، از بازنگشتن 6.7 میلیارد دلار پول فروش نفت به کشور خبر داد و از وزیر نفت خواست که در این موضوع پاسخگو باشد.

به گزارش فرارو، حسینعلی حاجی دلیگانی در گفتگویی که با ایلنا داشت، به این موضوع اشاره و رقم 6.7 میلیارد را اعلام کرد. پیش از این هم بعضی نمایندگان مجلس و مدیران دولتی به موضوع تراستی ها به صورت خاص و به بازنگشتن ارز به کشور به صورت کلی پرداخته بودند. یکی از نمایندگان در گفتگویی تلویزیونی، این رقم را حدود 117 میلیارد دلار اعلام کرد. معاون ارزی بانک مرکزی هم چند روز قبل از بازنگرداندن بیش از 15 میلیارد دلار ارز به چرخه رسمی کشور خبر داد که با 900 کارت بازرگانی یک بار مصرف و اجاره ای دریافت شده بود. با ورود کمیسیون اصل 90 مجلس به این موضوع و شرایط بازار ارز در کشور که امروز از 140 هزار تومان هم عبور کرد، احتمالاً این موضوع بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد. بعضی کارشناسان می گویند بخشی از افزایش سریع نرخ دلار و دیگر ارز های خارجی به دلیل کمبود ارز در کشور به دلیل همین بازنگرداندن پول هاست.

تراست (Trust) مفهومی شناخته شده در اقتصاد است و یکی از معانی آن، به صرافی هایی اشاره دارد که به صورت زیرزمینی و خارج از شبکه بانکی بین المللی در بازار سیاه، ارز جابجا می کنند. صرافی های امین، بخشی از شبکه دور زدن تحریم ها هستند ایران به دلیل قرار داشتن تحت تحریم های بانکی آمریکا، تحریم دلار و قطع شدن دسترسی اش به شبکه بین المللی مالی، سال هاست که برای انتقال ارز به کشور از شبکه صرافی های تراستی استفاده می کند. صرافی هایی که قرار است به عنوان امین دستگاه هایی مانند وزارت نفت و بانک مرکزی، عملیات انتقال پول نفت به کشور را انجام دهند و کارمزد خود را دریافت کنند. این شبکه در انتقال ارز دیگر عملیات تجاری هم ورود دارد اما با توجه به محوریت داشتن فروش نفت در درآمدهای ایران، بیشتر با این عملیات شناخته می شوند. این صرافی ها از سال ها پیش فعال بودند اما گسترش تحریم ها و نیازمندی بیشتر به آن ها، باعث نگرانی هایی شد. در حال حاضر نفت ایران به صورت انحصاری از سوی چین خریداری می شود.

سال 1402، مجید شاکری، کارشناس اقتصادی نزدیک به قالیباف در یک همایش گفته بود: در ایران عمده مبادلات ارزی و دارایی های خارجی در اختیار صرافی های تراستی است که به دلیل کوچک مقیاس بودن و تحریم ناپذیر بودن در دوره قدیم تشکیل شدند. اما در دوره فعلی به دلیل بزرگ شدن تعدادی از این صرافی های تراستی و نقش آفرینی تعداد محدودی از آن ها، مزیتی در دور زدن تحریم ها ندارند و نکته دیگر اینکه ساختار عملکرد آن ها به نحوی است که در زمان لازم بانک مرکزی ما را تنها می گذارند که مهمترین نقطه بروز آن تاخیر در تخصیص ارز به واردکنندگان کالا و سود بردن از این تاخیر با استفاده از سرمایه ارزی است. به بیان خلاصه درحال حاضر تراستی ها نه همراه و تسهیل کننده سیاست های بانک مرکزی هستند و نه در تحریم ناپذیری مزیت جدی دارند و نه عملکرد آن ها برای بانک مرکزی شفاف است. اما این تراستی ها امروز قدرت و نفوذ دارند و می توانند در سیاستگذاری ها اثر بگذارند.

نکته جالب توجه این است که حمیدرضا حاجی بابایی، نایب رییس دوم مجلس هفته گذشته در گفتگو با یک رسانه تخصصی حوزه انرژی، این تعبیر را برای رفتار تراستی ها به کار برد: چرا تراستی ها از بازگشت ارز تمرد می کنند؟ چون موقعیت آنها را بالا برده ایم. باید مدیریت فروش نفت و بازگشت ارز دقیق تر صورت بگیرد تا چنین اشکالاتی تکرار نشود که ارز به کشور بازنگردد.

هنوز به طور دقیق مشخص نیست که این رقم 6.7 میلیارد دلار به چه بازه زمانی ارتباط دارد. اما شنیده ها حاکی از آن است که مربوط به یک سال گذشته می شوند و خبرنگار ایلنا هم این موضوع را در گفتگویش با حاجی دلیگانی مطرح کرد. این نماینده مجلس در پاسخش، به این بازه زمانی اشاره نکرد. تراستی ها کاملاً برای وزارت نفت و بانک مرکزی شناخته شده هستند و انتخاب آن ها در کمیته ای در وزارت نفت و تحت نظر وزیر انجام می شود. از این صرافی ها تضامینی هم گرفته می شود که در حال حاضر تکلیف آن ها نیز مشخص نیست. اواخر آذرماه امسال، محمد مهدی نهاوندی، عضو هیات مدیره واردکنندگان نهاده های دام و طیور ایران در گفتگویی با همین رسانه به بازنگرداندن ارز از سوی تراستی ها اشاره کرده بود.