فرارو- در روزهای گذشته و البته وضعیت فعلی، شاهد اوج گیری قابل توجه قمیت دلار در بازار آزاد ایران بوده ایم. در این راستا، گزارش های رسمی از نزدیک شدن قیمت هر دلار آمریکا به عدد 140 هزار تومان خبر می دهند. عددی که به زعم بسیاری از صاحب نظران، انتظار نمی رفت به این زودی ها محقق شود اما تحقق آن، با نکات قابل تاملی همراه است.

به گزارش فرارو؛ افزایش قیمت هر دلار آمریکا سبب شده تا دیدگاه های مختلفی در مورد ابعاد گوناگون این موضوع مطرح شود و به طور خاص افکار عمومی در نوعی سردرگمی به سر می برند. عده ای نیز به این مساله اشاره دارند که این پدیده موجب سیلی از گرانی در دیگر حوزه های اقتصادی خواهد شد. معادله ای که در فضای عدم تناسب میانگین دستمزد پرداختی به افراد در کشور با نرخ تورم، می تواند شمار افراد فقیر در ایران را افزایش دهد و بر استانداردهای زندگی آن ها اثرگذاری مستقیمی داشته باشد.

با این همه، در مورد افزایش قیمت دلار آمریکا در وضعیت کنونی در بازار آزاد ایران، بایستی 3 نکته را مد نظر داشت. مسائلی که هم برای وضعیت فعلی و هم آینده، حامل پیام های معناداری هستند.

بر اساس گزارش های رسمی که به تازگی منتشر شده، گروه ها و صرافی های موسوم به تراستی که در کار فروش نفت ایران و انتقال ارز حاصل آن به کشور فعال هستند، از بازگرداندن 7 میلیارد دلار پول ناشی از فروش نفت ایران به این کشور، خودداری کرده اند. موضوعی که در فضای کاهش بهای هر بشکه نفت به محدوده 60 دلار و تشدید فشار و تحریم های خارجی، فشار بر اقتصاد ایران را افزایش داده و به سهم خود نقشی مهم در افزایش قیمت ارز بازی کرده است.

در عین حال، جدای از تراستی ها، گزارش های رسمی در روزهای اخیر حاکی از این بوده اند که چیزی در حدود 15 میلیارد دلار تعهدات ارزی فعالان اقتصادی نیز به درستی ایفا نشده و ارز مربوط، به چرخه اقتصاد ایران برنگشته است. به طور خاص این مساله گفته شده که 15 نفر به تنهایی چیزی در حدود 6 میلیارد دلار تعهد ارزی خود را ایفا نکرده اند. در این زمینه اینطور استدلال شده که برخی فعالان اقتصادی از کارت های بازرگانی اجاره ای و به نامِ افرادی که در مناطق دورافتاده زندگی می کنند، سوءاستفاده کرده اند. حال در شرایطی که این حجم از ارز به کشور بازنمی گردد، کاملا طبیعی است که با کاهش درآمدهای نفتی و افزایش فشارهای خارجی، شاهد واردآمدن فشار به اقتصاد ایران و متعاقبا اوج گیری قیمت ارز در کشور باشیم.

وقتی قیمت طلا و ارز با سرعتی قابل توجه بالا می رود و پول ملی بی ارزش می شود، انگیزه فعالیتِ مولد اقتصادی از بسیاری از افراد سلب می شود. در این چهارچوب، فعالان بخش تولیدی اقتصاد ایران، با سخت تر شدن فضای کسب و کار خود رو به رو می شوند و در عین حال، قادر به توسعه کسب و کارهای خود نیز نیستند.

در حقیقت، در این فضا، فعالان تولیدی بیش از همه به دنبال بقای کسب و کار خود هستند. البته همانطور که پیشتر نیز گفته شد، بازارهای غیرمولد برای آن ها از جذابیت بیشتری برای سرمایه گذاری برخوردار می شود. زیرا سود بیشتر و کم دردسرتری را برای آن ها به ارمغان می آورد.

این موضوع خود بی ثباتی اقتصادی را تشدید می کند و موجب وارد آمدن ضربات جدی به اقتصاد ایران می شود. از یاد نبریم که در عصر اوج گیری عدم قطعیت ها در دنیا، این بخشِ تولید هر کشوری است که می تواند چرخ های اقتصاد آن را به حرکت درآورد. مشکل اصلی ایران در وضعیت فعلی این است که دلال بازی در آن جذاب شده و کار تولیدی و مولد، آنچنان جذاب به نظر نمی رسد و بیش از همه با وحشت و استرس همراه است!

هنوز زمان زیادی از تحویل لایحه بودجه 1405 کشور از سوی رییس جمهور به مجلس شورای اسلامی نمی گذرد. بودجه ای که به اذعان بسیاری از صاحب نظران یکی انقباضی ترین بودجه های تاریخ کشور است. در قالب این سند بودجه، میزان فروش نفتِ کشور و درآمدهای حاصل از آن کمتر از وضعیت فعلی در نظر گرفته شده و در عین حال، دولت با انجام اقداماتی نظیر برنامه ریزی برای فروش بیش از 900 همت اوراق بدهی، عملا این پیام را مخابره کرده که به جای اصلاح ساختارها، به دنبال قرض گرفتن از آینده است.

قرض گرفتنی که اصل و سود آن در سال های بعد، از مالیات و تورم و کاهش خدمات عمومی پرداخت خواهد شد. همین فکت های ساده از لایحه بودجه 1405 سبب شده تا انعکاس آن را در بازار ارز ایران شاهد باشیم. به بیان ساده تر، وقتی دولت در سند بودجه اظهار ناتوانی می کند، بازار به عنوان یک موجودیت هوشمند، پیام آن را می گیرد و به آن واکنش نشان می دهد. آنچه در این میان واضح است، اگر جریان حکمرانی در ایران به سمت اصلاح ساختارهای معیوب حرکت نکند و سخت گیری بر این عرصه را بیشتر نکند، این موضوع می تواند تبعات بدی را برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد و خود طیفی از دیگر مشکلات را ایجاد کند.