اکثریت نمایندگان در خصوص تلاش پروژه تندروها برای استیضاح وزرا چگونه می اندیشند؟ آیا اکثریت نمایندگان خریدار سکه رادیکال ها برای استیضاح هستند یا اینکه این ایده تنها میان اقلیتی خاص دست به دست می شود؟ واکنش دولت به این تلاش ها، تهدیدها و حاشیه سازی ها چه باید باشد؟

به گزارش اعتماد، از دل گفت وگو با 18نماینده از 3فراکسیون اصلی اثرگذار مجلس که شامل نواصولگرایان ، فراکسیون مستقلین و اصلاح طلبان همچنین اعضای جبهه پایداری است، نشان می دهد که تنها 38درصد نمایندگان (7نماینده از 18نماینده) طرفدار استیضاح و رای عدم اعتماد به وزرای دولت هستند و حدود 62درصد نمایندگان پرسش شونده (11نماینده) در شرایط فعلی استیضاح را به صلاح ندانسته و با آن مخالفند. در عین حال حدود72درصد نمایندگانی که مخاطب پرسش های اعتماد قرار گرفتند (14نماینده از 18 نماینده) اعلام کردند، حل مشکلات اقتصادی نیازمند همراهی و هم افزایی مجلس و دولت است. 83 درصد (15نماینده) معتقد بودند که دولت باید از فرصت استیضاح استفاده کند و در صحن علنی مجلس از مشکلات و نارسایی ها بگوید.

17درصد نمایندگان اما تاکید داشتند دولت از طریق مذاکرات و نشست های ویژه باید تلاش کند زمینه هایی فراهم کند تا اصل موضوع استیضاح در مجلس مطرح نشود. در شرایط فعلی 3ترکیب سیاسی اصلی در مجلس حضور دارند که می توانند منشا اثرگذاری در هر تصمیمی باشند. نخست نواصولگرایان به لیدری محمدباقر قالیباف (در قالب فراکسیون شانا) حدودا 103 نماینده را در بر می گیرد. فراکسیون اثرگذار دوم مستقلین و اصلاح طلبان هستند که حدود 95تا 100 نماینده در آن عضویت دارند و ضلع سوم مثلث اثرگذاری در مجلس دوازدهم اعضای جبهه پایداری است که بین 85 تا 87 نماینده را شامل می شود. مکانیسم تصمیم سازی ها در مجلس دوازدهم به این صورت است که 2ضلع از این 3ضلع با آن همراه باشند.

به عنوان مثال در جریان رای اعتماد به وزرای دولت چهاردهم، ترکیب نواصولگرایان و فراکسیون مستقلین باعث شد تا کلیت کابینه از دالان رای اعتماد مجلس عبور کند یا در ماجرای استیضاح همتی، همراهی نواصولگرایان با جریان پایداری باعث ایجاد سبد رایی با حضور 182 نماینده شد و همین تعداد رای کافی بود تا همتی را تنها 4ماه پس از حضور در وزارت اقتصاد از قطار کابینه پیاده کند! این روند در خصوص هر پروژه دیگری از جمله استیضاح وزرای کابینه نیز صادق است. در واقع جبهه پایداری برای توفیق پروژه استیضاح باید زمینه ای فراهم کند تا یکی از 2فراکسیون اصلی مجلس (نواصولگرایان و مستقلین) را با استیضاح همراه کند. بسیار بعید است که اکثریت فراکسیون مستقلین و اصلاح طلبان با ایده استیضاح همراه شوند، ضمن اینکه همراه سازی کلیت 103نماینده نواصولگرایان هم با توجه به نقشی که قالیباف در شکل دهی به ترکیب کابینه داشته، بسیار بعید به نظر می رسد.

علی بابایی کارنامه، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در گفت وگو با اعتماد معتقد است اکثریت مجلس نه تنها رویکرد تقابلی با دولت ندارند و به دنبال استیضاح نیستند، بلکه تلاش می کنند از طریق همدلی و هم افزایی به دولت برای کاهش مشکلات یاری رسانند. این نماینده مجلس دوازدهم با تاکید بر اینکه طرفدار استیضاح وزرا نیست، گفت: در شرایطی که حدود یک سال و نیم از عمر دولت گذشته، لازم است یک بازخوانی از عملکرد وزرا و مدیران ارشد صورت گیرد. البته که استیضاح راه درستی نیست و نمی تواند گرهی از مشکلات باز کند، اما در عین حال لازم است در خصوص عملکرد برخی حوزه ها و وزراتخانه ها که نتوانسته اند اهداف و برنامه های رییس جمهور را محقق کنند، یک بازنگری و بررسی عمیقی صورت گیرد.

بابایی در واکنش به مباحث مطرح شده درباره استیضاح برخی وزرای کابینه اظهار کرد: من اساسا موافق استیضاح نیستم و معتقدم اصل بر تعامل، تفاهم و همکاری میان دولت و ملت است، چراکه کشور در شرایط حساسی قرار دارد و تنش آفرینی به نفع هیچ کدام از ارکان نظام اجرایی و تقنینی نیست. با این حال، این رویکرد به معنای نادیده گرفتن ضعف ها و اشکالات موجود نیست. اکنون حدود یک سال و نیم از عمر دولت گذشته و این بازه زمانی فرصت مناسبی برای ارزیابی عملکرد وزرا فراهم کرده است. طبیعی است که در چنین شرایطی، مجلس نسبت به میزان تحقق اهداف و برنامه های دولت حساس باشد. این نماینده مجلس تصریح کرد: برخی مدیران نتوانسته اند مسیر ترسیم شده از سوی رییس جمهور، به ویژه در حوزه بهبود وضعیت معیشتی مردم و افزایش کارآمدی مدیریت اجرایی را به درستی دنبال کنند و ادامه این رویکردهای مدیریتی نه تنها کمکی به دولت نمی کند، بلکه عملا به ضرر دولت، مجلس و در نهایت مردم تمام می شود. کشور امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند مدیرانی است که مسوولیت پذیر باشند، پاسخگویی را بپذیرند و از نقد دلسوزانه ناراحت نشوند.

وزیری که نتواند با مجلس تعامل سازنده داشته باشد یا نسبت به مطالبات افکار عمومی بی تفاوت باشد، نمی تواند در شرایط دشوار کنونی کارآمد تلقی شود. بابایی ادامه داد: من معتقدم دست کم دو وزیر در شرایط فعلی نیازمند جابه جایی هستند. این روند از طریق استیضاح محقق نمی شود، بلکه از طریق همدلی میان مجلس و دولت است که می توان مشکلات را کاهش داد. این تذاکرات نمایندگان نه از سر تقابل با دولت، بلکه دقیقا در راستای کمک به دولت و افزایش انسجام در تیم اجرایی مطرح می شود. اصلاح به موقع، هزینه کمتری نسبت به تعلل و تعویق اصلاحات دارد. مجلس در این مدت بارها و از مسیرهای دوستانه، دلسوزانه و قانونی، نکات و تذکرات لازم را به دولت منتقل کرده است. تذکر، سوال و گفت وگو ابزارهای اولیه نظارتی مجلس هستند و استیضاح همواره آخرین گزینه به شمار می رود، نه اولین راهکار. این نماینده مجلس تاکید کرد: اگر توصیه ها و تذکرات نادیده گرفته شود، طبیعی است که مجلس نتواند از حق قانونی خود صرف نظر کند.

ابزار نظارتی مجلس، حق مردم است و نمی توان آن را تعطیل کرد، اما استفاده از آن باید به موقع، هدفمند و برای اصلاح امور باشد. معتقدم روابط مجلس و دولت در شرایط مناسبی است و از طریق توسعه روابط دوجانبه میان ساختار اجرایی و تقنینی می توان به سمت کاهش مشکلات حرکت کرد. بابایی با اشاره به شرایط کلی کشور گفت: امروز همه باید کمک کنند تا دولت در مسیر حل مشکلات اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی موفق شود. اکثر نمایندگان مجلس فعلی حامی دولت هستند و نیت تقابل ندارند، اما حمایت کورکورانه نیز به صلاح کشور نیست. اگر اصلاحات لازم انجام نشود، هم دولت متضرر می شود، هم مجلس و هم مردم. در چنین شرایطی همه بازنده خواهند بود و وقت و انرژی کشور صرف تنش های غیرضروری می شود، در حالی که اولویت اصلی باید بهبود زندگی مردم و افزایش کارآمدی نظام اجرایی باشد. وی در پایان تصریح کرد: انتظار می رود دولت با شجاعت و تدبیر، تصمیمات لازم را در زمان مناسب اتخاذ کند تا هم از تشدید اختلافات جلوگیری و هم اعتماد عمومی نسبت به کارآمدی ساختار اجرایی کشور تقویت شود.

احمد بخشایش، عضو کمیسیون امنیت ملی با تاکید بر اینکه مجلس به دنبال برهم زدن ثبات کابینه نیست، در گفت وگو با اعتماد در واکنش به مطرح شدن نام 9 وزیر در فهرست استیضاح اظهار کرد: در شرایط فعلی کشور، برای اینکه امور روی ریل خود حرکت کند، مهم ترین اصل، اجرای قانون و احترام به حقوق مجلس است. وقتی ساختارهای قانونی نادیده گرفته می شود، طبیعی است که نمایندگان نسبت به این وضعیت معترض شوند. وی افزود: از ابتدا این احساس در مجلس وجود داشت که در چینش کابینه، نقش مجلس آنچنان که باید و شاید دیده نشده و تنها آقایان قالیباف بود که در چینش وزرا نقش داشتند. نمایندگان به طور مستقیم با مردم در ارتباط هستند و زمانی که به حوزه های انتخابیه خود بازمی گردند، با حجم بالایی از مطالبات و نارضایتی های مردمی مواجه می شوند.

نماینده وقتی تحت فشار افکار عمومی قرار می گیرد، طبیعتا باید واکنش نشان دهد. ابزارهای نماینده نیز مشخص است؛ تذکر، سوال، تحقیق و تفحص و در نهایت استیضاح. اگر این مسیرها مسدود شود و تصمیم گیری ها در حلقه های محدود خارج از مجلس انجام گیرد، نمایندگان احساس بی اثری می کنند و همین مساله موجب افزایش تعداد طرح های استیضاح می شود. بخشایش اردستانی تصریح کرد: استیضاح لزوما به معنای برکناری وزیر نیست. استیضاح می تواند دو کارکرد داشته باشد یا وزیر دوباره از مجلس رای اعتماد می گیرد و با قدرت بیشتری به کار خود ادامه می دهد یا این پیام را به کل کابینه منتقل می کند که نباید دچار روزمرگی شوند. این نماینده مجلس با اشاره به نوسانات بازار ارز گفت: در گذشته هم تجربه استیضاح وزیر اقتصاد را داشتیم.

برخی نمایندگان در آن مقطع معتقد بودند که با تغییر وزیر، بازار ارز سامان می گیرد. امروز می بینیم که مساله عمیق تر از یک فرد است و به ساختار اقتصادی کشور بازمی گردد. اقتصاد کشور ما دچار دوگانگی است؛ نهادهای مختلف مسیرهای متفاوتی را دنبال می کنند و این چندگانگی باعث نبود شفافیت و انسجام می شود. در چنین شرایطی، نمی توان انتظار داشت که تنها با تغییر یک وزیر، مشکلات ریشه ای حل شود، اما این به معنای تعطیل کردن ابزار نظارتی مجلس نیز نیست.

بخشایش اردستانی در پایان تاکید کرد: استیضاح نباید سیاسی و شخصی شود. اگر از این ابزار درست استفاده شود، نه تنها به بی ثباتی منجر نمی شود، بلکه می تواند پویایی، پاسخگویی و مسوولیت پذیری را در دولت تقویت کند.