فرارو ریچل چِیسون ، خبرنگار بخش امنیت بین الملل روزنامه واشنگتن پست

به نقل از روزنامه واشنگتن پست، مقام های ارشد نیجریه روز جمعه اعلام کردند که حملات ایالات متحده در این کشور علیه آنچه دونالد ترامپ اوباش تروریستی داعش خوانده است می تواند آغاز نخستین موج یک کارزار گسترده تر علیه گروه های مسلح فعال در نیجریه باشد. با این حال، تحلیلگران امنیتی هشدار دادند که به نظر می رسد مقام های دولت ترامپ در حال ورود به درگیری ای پیچیده، دیرپا و چندلایه هستند که شاید شناخت کاملی از آن نداشته باشند.

ترامپ طی ماه های اخیر بارها هشدار داده بود که اگر کشتار مسیحیان در نیجریه متوقف نشود، مداخله خواهد کرد. او شامگاه پنج شنبه به این تهدید جامه عمل پوشاند و اعلام کرد که در شب کریسمس چندین حمله کاملاً دقیق انجام شده و در صورت ادامه قتل عام مسیحیان ، حملات بیشتری نیز در راه خواهد بود.

تحلیلگران امنیتی غربی و نیجریه ای گفتند این حملات برای نخستین بار در دهه های اخیر است که ایالات متحده چنین ضرباتی را در نیجریه انجام می دهد؛ کشوری با بیش از 230 میلیون نفر جمعیت که تقریباً به طور برابر میان مسلمانان و مسیحیان تقسیم شده است. آنان تأکید کردند که اگرچه خشونت ها به ویژه از سوی شبه نظامیان اسلام گرا در شمال گاه مسیحیان را هدف قرار داده است؛ اما مسلمانان نیز از این ناامنی ها در امان نبوده اند.

نه ترامپ و نه فرماندهی آفریقای ایالات متحده مشخص نکردند چه کسانی در این حملات کشته شده اند. دولت های آمریکا و نیجریه اعلام کردند این عملیات ها با موافقت دولت نیجریه انجام شده است. دانیل بوالا، مشاور رییس جمهور نیجریه در اظهاراتی گفت حملات روز پنج شنبه تنها آغاز کار بوده است. همچنین یوسف توگار، وزیر امور خارجه نیجریه، در اظهاراتی تاکید کرد کشورش اطلاعات لازم را برای این حملات در اختیار ایالات متحده قرار داده و همکاری ها همچنان ادامه دارد.

او در گفت وگویی با واشنگتن پست در روز جمعه گفت: اطمینان می دهم که حملات بیشتری در راه خواهد بود. این بخشی از نبرد ما با ناامنی است. این عملیات، تلاشی مشترک و مستمر برای مقابله با تروریسم در نیجریه خواهد بود تا زمانی که هسته های آنان را در داخل کشور و پیرامون مرزهایمان برچینیم.

دو مقام آمریکایی که به دلیل حساسیت موضوع نخواستند نامشان فاش شود، گفتند این حملات با موشک های کروز تاماهاوک انجام شده که از یک شناور نیروی دریایی آمریکا در خلیج گینه شلیک شده است. استفاده از تاماهاوک ها با بردی در حدود هزار مایل نشان دهنده دشواری های آمریکا در حفظ حضور ضدتروریسم در ساحل است؛ منطقه ای پهناور که سراسر عرض قاره آفریقا را دربر می گیرد و در سال های اخیر به کانون جهانی افراط گرایی تبدیل شده است. حضور آمریکا در ساحل طی سال های گذشته کاهش یافته و در مقابل، حضور روس ها افزایش پیدا کرده است.

در نیجریه، خشونت ها ماهیتی چندوجهی دارند و از منطقه ای به منطقه دیگر تفاوت دارند. در شمال شرق، شبه نظامیان گروه بوکوحرام و شاخه ای از داعش فعال اند؛ در شمال غرب، راهزنان که برخی از آنان با گروه های اسلام گرا ارتباط دارند دست بالا را دارند؛ و در مرکز نیجریه، درگیری های گسترده میان کشاورزان و دامداران جریان دارد.

بر اساس گزارش پروژه داده های مکان و رویدادهای درگیری مسلحانه، بخش عمده خشونت های اخیر در ایالت سوکوتو ، منطقه ای با اکثریت مسلمان که حملات در آن جا انجام شده به گروهی موسوم به لاکوراوَا نسبت داده می شود. برخی تحلیلگران، این گروه را به داعش مرتبط می دانند؛ در حالی که گروهی دیگر می گویند لاکوراوَا با شاخه وابسته به القاعده یعنی جماعه نصره الإسلام والمسلمین ارتباط دارد.

انلیس برنارد، مشاور پیشین وزارت خارجه آمریکا در اظهاراتی بیان کرد: حتی اگر شبه نظامیان گروه لاکوراوَا در حملات روز پنج شنبه هدف قرار گرفته باشند، با توجه به مکان انجام حملات بعید است افراد کشته شده از فرماندهان ارشد این گروه بوده باشند. با این حال، برنارد تأکید کرد که این حملات نشان دهنده تشدید قابل توجه فعالیت نظامی ایالات متحده در آفریقا است. او یادآور شد که آمریکا حتی در اوج تهاجمات بوکوحرام در منطقه دریاچه چاد در اواسط دهه 2010، دست به اقدام مشابهی نزده بود.

او و شماری دیگر از تحلیلگران بر این باورند که مقام های آمریکایی بیش از آن که بر پیچیدگی های واقعیت میدانی تمرکز کنند، درگیر روایت مطلوب خود در واشنگتن شده اند. به گزارش پیشین واشنگتن پست، تمرکز ترامپ بر نیجریه حاصل کارزار فشاری چندماهه از سوی تد کروز و رهبران انجیلی آمریکا، در حمایت از مسیحیان نیجریه بوده است.

لد سروات، تحلیلگر ارشد آفریقا در پروژه داده های مکان و رویدادهای درگیری مسلحانه، در اظهاراتی تاکید کرد طی هفته های اخیر چندین مقام آمریکایی را درباره خشونت ها در نیجریه توجیه کرده و بر این نکته تأکید داشته است که آمار کشته شدن مسیحیان غالباً بزرگ نمایی شده است. او تاکید کرد: این ظرایف از دست رفته اند و نگرانی من این است که پیامد آن برای جمعیت، خطر بالای تلفات غیرنظامی باشد.

در همین حال، مالک ساموئل، پژوهشگر ارشد در حکمرانی خوب آفریقا که بیش از یک دهه بر گروه های اسلام گرا تحقیق کرده، گفت در ایالت سوکوتو و دیگر مناطق شمالی نیجریه، افراط گرایان به طور فزاینده ای نسخه های سخت گیرانه ای از شریعت اسلامی را تحمیل می کنند که می توان به الزام ساکنان به پوشش های محافظه کارانه و حتی حذف موسیقی از تلفن های همراه اشاره کرد.

این وضعیت، به گفته این پژوهشگر، می تواند باعث شود بسیاری از نیجریه ای ها از مداخله آمریکا استقبال کنند؛ چرا که تصور می کنند دولت خودشان برای مقابله با شبه نظامیان، اقدامات کافی انجام نداده است. با این حال، مالک ساموئل گفت رویکرد ترامپ برای پرداختن به خشونت ها گمراه کننده بوده است. او تأکید کرد تمرکز رییس جمهور آمریکا بر کشتار مسیحیان دقیق نیست و ادعای او درباره هدف گرفتن شبه نظامیان داعش نیز محل تردید است.

مصطفی الحسن، تحلیلگر امنیتی که به طور گسترده در شمال غرب نیجریه کار کرده، با اشاره به چارچوب بندی ترامپ از این حملات گفت: این از نظر سیاسی، به صرفه و مناسب است. او تاکید کرد: اگر این کمک ها واقعاً در حال هدف زدن نقاط دقیق باشد، مردم نیجیریه از آن استقبال می کنند. اما به نظر نمی رسد همین اتفاق در حال رخ دادن باشد. همه این ها نهایتاً برای چه هدفی است؟

در همین حال، جیمز بارنت، کارشناس نیجریه که بین لاگوس و بریتانیا مستقر است، در اظهاراتی بیان کرد که درباره اثرگذاری این حملات و آینده همکاری نظامی میان آمریکا و نیجریه ابهام های زیادی وجود دارد. بارنت گفت: اگر این آغاز یک تغییر در سیاست آمریکا نسبت به نیجریه باشد، مجموعه ای از چالش ها و ریسک های بالقوه در پیش خواهد بود؛ از جمله در این که این عملیات ها چگونه چارچوب بندی و روایت می شوند. او گفت این که ترامپ نخستین کسی بود که حملات را اعلام کرد، نکته ای معنادار است؛ هرچند تعجب آور نیست. او یادآور شد که دولت نیجریه در گذشته معمولاً از حملات آمریکا استقبال نکرده است، زیرا نسبت به حاکمیت ملی کشور و پیامدهای آن حساسیت داشته است.

در روستای معمولاً آرامِ جابه در شمال غرب نیجریه، سه ساکن در گفت وگوهایی در روز جمعه گفتند که پس از وقوع حمله ای در حوالی محل زندگی شان سردرگم شده اند؛ حمله ای که به گفته آنان در منطقه ای رخ داده که اساساً تا این حد درگیر خشونت نبوده است.