دریاچه ارومیه سال هاست که به یکی از ملموس ترین نشانه های بحران آب و محیط زیست در کشور تبدیل شده؛ بحرانی که پیامدهای آن تنها به کاهش سطح آب یا از بین رفتن یک زیست بوم محدود نمی شود، بلکه به تدریج ابعاد گسترده تری از زندگی اجتماعی، اقتصادی و سلامت عمومی را دربر می گیرد.

به گزارش تسنیم، این پهنه آبی که زمانی از مهم ترین تکیه گاه های تعادل اقلیمی شمال غرب کشور به شمار می رفت، اکنون در شرایطی قرار دارد که آینده آن به یکی از دغدغه های اصلی افکار عمومی و محافل علمی بدل شده است.

خشکی بستر دریاچه و افزایش سطوح نمکی، زمینه ساز بروز پدیده هایی است که می تواند آثار بلندمدت و جبران ناپذیری بر مناطق پیرامونی بر جای بگذارد. گردوغبارهای نمکی، تهدیدی است که نه تنها کشاورزی، منابع آب و سکونتگاه های انسانی را تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه می تواند سلامت میلیون ها نفر را با مخاطرات جدی مواجه کند.

در سال های اخیر، تلاش های متعددی برای مهار روند خشکی و بازگرداندن حیات به دریاچه انجام شده است؛ از اجرای طرح های انتقال و مدیریت آب گرفته تا اصلاح الگوی مصرف و محدودسازی برداشت های بی رویه. با این حال، شواهد علمی نشان می دهد که احیای یک اکوسیستم آسیب دیده، فرایندی پیچیده، زمان بر و نیازمند نگاه واقع بینانه و پایدار است؛ نگاهی که تصمیم گیری های مقطعی و کوتاه مدت در آن جایگاهی ندارد.

حفظ حداقل تراز اکولوژیک دریاچه، شرط لازم برای جلوگیری از تشدید بحران است و هرگونه تعلل در تأمین منابع آبی پایدار می تواند هزینه های سنگین تری را در آینده تحمیل کند. به اعتقاد آنان، دریاچه ارومیه تنها یک پهنه آبی نیست، بلکه سرمایه ای طبیعی و بین نسلی است که سرنوشت آن با امنیت زیست محیطی منطقه گره خورده است.

در چنین شرایطی، توجه به داده های علمی، برنامه ریزی بلندمدت و اجماع میان نهادهای اجرایی و پژوهشی بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.

آینده دریاچه ارومیه، آزمونی جدی برای مدیریت منابع آب کشور است؛ آزمونی که نتایج آن می تواند مسیر توسعه پایدار شمال غرب ایران و حتی فراتر از آن را رقم بزند.

احمد فاخری فرد، عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی آب دانشگاه تبریز، با اشاره به ابعاد گسترده بحران دریاچه ارومیه اظهار کرد: این دریاچه دیگر صرفاً یک مسئله زیست محیطی محلی یا ملی نیست، بلکه به یک دغدغه عمومی و حتی بین المللی تبدیل شده است.

به گفته وی، تداوم روند خشکی دریاچه و افزایش سطوح نمکی می تواند زمینه ساز بروز طوفان های نمک شود؛ پدیده ای مخرب که پیامدهای آن محدود به مرزهای ایران نخواهد بود و کشورهای همجوار از جمله ترکیه، عراق، گرجستان و جمهوری آذربایجان را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.

وی با تأکید بر ضرورت نگاه علمی و واقع بینانه به موضوع احیای دریاچه ارومیه افزود: بر اساس مطالعات انجام شده، برای حفظ حداقل پایداری اکولوژیک دریاچه، تأمین دست کم 2.3 میلیارد مترمکعب آب امری ضروری است.

فاخری فرد تصریح کرد که این میزان آب تنها برای جلوگیری از تشدید وضعیت موجود و تثبیت شرایط فعلی کفایت می کند و به معنای احیای کامل دریاچه نیست.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: حتی در خوش بینانه ترین حالت و با فرض ورود حدود 3.5 میلیارد مترمکعب آب به دریاچه، روند احیای کامل آن فرآیندی زمان بر خواهد بود و طبق برآوردهای کارشناسی، دست کم 14 سال به طول می انجامد.

وی با اشاره به آسیب های انباشته شده در طول سال های گذشته تأکید کرد که بازگرداندن یک اکوسیستم شکننده به شرایط مطلوب، نیازمند صبر، استمرار و پایبندی به برنامه های بلندمدت است.