فریدون همتی، نماینده ایلام در مجلس شورای اسلامی، درباره ارزیابی خود از لایحه بودجه سال آینده که هفته گذشته تقدیم مجلس شد، گفت: لایحه بودجه ای که امسال دولت به مجلس ارائه کرد، روش و شیوه اش با توجه به تغییر ماده 182 آیین نامه داخلی مجلس، هم تک مرحله ای شد و هم بدون تبصره ها بود. در سنوات گذشته، در طول این 40 و چند سال، بودجه می آمد و بخش تبصره ها، بخش بودجه عمومی و بخش شرکت های دولتی جدا بود و مجلس همیشه در وقت قانونی که داشت، درگیر رسیدگی به تبصره ها می شد و عموماً از جداول، به ویژه بودجه شرکت ها غافل بود و وقت نمی کرد به آن ها رسیدگی کند.

به گزارش ایلنا، این نماینده مجلس یادآور شد: بر اساس این تحلیل ها، مصوب شد که دولت بودجه را در قالب جداول ارائه دهد و دیگر حکم و تبصره کنار آن نباشد. چون همیشه در لوای این تبصره ها مجلس اقدام به قانون گذاری می کرد و مواردی می آورد که جنبه ماندگاری داشت اما بودجه سالانه است و بعد از یکسال باید کنار برود و قرار شد الزامات و احکام از قوانین دائمی و بودجه سنوات گذشته مورد استفاده قرار گیرد و بنابراین قبل از اینکه دولت لایحه بودجه بدهد، لایحه الزامات را ارائه کرد.

وی ادامه داد: در لایحه الزامات، هم نکاتی که مدنظر دولت بود و هم نکاتی که مدنظر مجلس بود را به این ها اضافه کردیم. در مرحله اول، الزامات و احکامی که بودجه باید بر اساس آن سالانه دولت تنظیم کند، مصوب شد و به شورای نگهبان و مجمع تشخیص و هیئت نظارت رفت و بعد از اصلاح نهایی دوباره به مجلس برگشت و تبدیل به قانون شد. دولت متاثر از این الزامات و احکام، باید بودجه را تنظیم و ارائه دهد که الان این اتفاق بر اساس این روش جدید افتاده است.

همتی افزود: دولت بیان می کند که تلاش کرده در این بودجه، رویکردش متناسب با واقعیت سال آینده باشد تا کمترین کسری بودجه را داشته باشد. وقتی بودجه کسری پیدا می کند، معنایش این است که ما درآمدها را واهی می نویسیم و هزینه ها در مقابل آن اجتناب ناپذیرند. در زمان اجرای بودجه، درآمدها محقق نمی شود ولی هزینه ها سر جای خود هستند و دولت مجبور می شود با ایجاد تورم و گرانی قیمت ارز از جیب مردم منابع را حاصل کند تا تراز بودجه و عملکردش و اجرای برنامه هایی که هزینه ها برای آن دیده شده، انجام شود.

وی تاکید کرد: بنابراین، یکی از دلایل اصلی تورم در ایران، ریشه اش در دایره بودجه است. دولت الان ادعا می کند بودجه را طوری تنظیم کرده که با کمترین کسری بودجه مواجه شود. از هفته جاری نماینده ها پنج روز وقت دارند پیشنهادات خود را به کمیسیون ها بدهند کمیسیون برنامه همه بودجه را بررسی می کند اما کمیسیون های دیگر به نقاط تخصصی خود ورود می کنند دیگر در این مرحله پیشنهادی از جنس حکم نخواهیم داشت و پیشنهادها همه جدول و عدد و رقم است هر عدد و رقمی هم می گذاریم باید در مقابلش قانون دائمی آن را ذکر کنیم.

این نماینده مجلس یادآور شد: فرض کنید ارزش افزوده را داریم که یکی از بهترین روش های عادلانه و عدالت محور در جوامع مختلف پیشرفته است که می گوید هر فرد به اندازه ای که مصرف می کند، باید مالیات مصرف اضافی اش را بپردازد. حالا شاید بیش از نیمی از جامعه مان مصرف آنچنانی ندارند. بنابراین، از این پرداخت مالیات عملاً معاف هستند آن هایی که بیشتر مصرف می کنند، باید مالیات بیشتری بدهند. این عادلانه است. حالا این حکم را ما در قانون مالیات های مستقیم داریم. اینجا اگر سالانه دولت می تواند نرخ را تغییر دهد، مثلاً سال جاری 10 درصد بوده و الان 12 درصد پیش بینی کرده، ظاهراً درصدی از این برای پرداخت متناسب سازی حقوق بازنشستگان است.

وی ادامه داد: بودجه امسال از این جهت خوب است که دیگر حکم و تبصره نداریم و در این دو هفته ای که کمیسیون تلفیق فرصت بررسی دارد، اگر در مورد یک موضوعی چند کمیسیون نظر داده باشند اولویت با کمیسیون برنامه و بودجه است. بودجه بعد از ورود به کمیسیون تلفیق دو هفته مورد رسیدگی قرار می گیرد یا تصویب و یا رد می شود و جمع بندی نهایی به صحن می آید. نمایندگان وقتی خروجی کمیسیون تلفیق به صحن آمد می توانند نظرات خود را بدهند باز هم در صحن مجلس اولویت با طرح های پیشنهادی کمیسیون هاست.

همتی گفت: در بودجه امسال دولت بیان می کند که به پروژه های عمرانی نسبتاً توجه شده و سعی کرده اند بودجه های عمرانی حداقل کمتر از سال قبل دیده نشود. از آن طرف، هزینه ها را قدری کم کرده اند و گفته اند هزینه های زائد که ضرورتی ندارند، حذف شود که باید در رسیدگی بودجه به آن ها برسیم. در بحث واردات بنزین هر سال عدد قابل توجهی را در بودجه برای واردات بنزین می گذاریم. به نظرم این جفا به کشور است. این معنی اش این است که ما خوب نمی توانیم مدیریت کنیم و مجبوریم ضعف مدیریت خود را در حوزه انرژی با تحمیل هزینه به مردم برطرف کنیم و بنزین وارد کنیم.

وی ادامه داد: مردم باید بدانند که سال گذشته شش یا هفت میلیارد دلار برای واردات بنزین گذاشته بودیم، الان سازمان مدیریت و وزارت نفت ادعا می کند که بیشتر از این وارد کرده است. شاید مردم مستقیم متوجه نشوند، ولی ما همین شش یا هفت میلیارد دلار را می توانستیم صرف بهداشت و دارو و کالاهای اساسی مردم کنیم تا اینکه به بنزین اختصاص دهیم و بنزین ارزان بیاوریم و دود کنیم و محیط زیستمان را نابود کنیم و سرمایه مردم را بسوزانیم.

همتی خاطرنشان کرد: سیاست گذاری های درست در بودجه می تواند راه نجات کشور باشد که متاسفانه هم در مرحله ای که دولت تنظیم می کند و هم در مرحله ای که مجلس رسیدگی می کند، به سیاست های درست کمتر توجه می شود و ما همیشه به صورت کلیشه ای، با یک تغییرات جزیی و اندکی هم در دولت و هم در مجلس، بودجه سالانه را بیرون می آوریم. در حالی که سالانه عدد قابل توجهی را برای برنامه کار تحقیق و پژوهش راجع به بودجه و روش های جدید، شیوه های جدید، فرصت ها و تهدیدها داریم.

این نماینده مجلس تاکید کرد: متاسفانه عادت کرده ایم که بودجه ما به صورت تقریبا کلیشه ای نوشته شود. یعنی اگر بودجه امسال را با سال های قبل تطبیق دهید، بالای 99 درصد تکراری و مشابه است. در حد کمتر از یک درصد تغییرات را می بینید. این نشان می دهد که ما به اهمیت بودجه نویسی بر اساس روش های علمی کمتر توجه کرده ایم و نتایجش هم این است که ناکارآمدی سیستم مدیریت در جامعه را نشان می دهد.

همتی با بیان اینکه چقدر خوب بود که در بودجه، دولت و مجلس ادعا می کردند که برای کمک به تولید چنین عددی دیده ایم که تولیدکننده تشویق شود و برود تولید کند، گفت: صادرات باید تقویت شود و نیاز ارزی کشور باید از طریق صادرات غیرنفتی تامین شود. مگر در جامعه ای مثل ترکیه، نفت و گاز دارند؟ نیازهای ارزی اش از طریق صادرات غیرنفتی و گردشگری تامین می شود و اقتصادش از یک ثبات و پایداری برخوردار است.

وی با اشاره به اینکه ما تولید را فراموش کرده ایم، گفت: در شرایطی که برق را در تابستان قطع می کنیم و گاز را در زمستان قطع می کنیم. کسی حاضر است سمت تولید برود؟ حال تولیدکننده ها خوب نیست و وقتی حال این ها خوب نباشد، محصولات تولیدی شان کم خواهد شد. در بازار، وقتی کمبود باشد، قیمت ها می رود بالا. وقتی محصولات این ها کم شود، صادرات کشور کم می شود و به تبعش ارزآوری برای کشور کم خواهد شد. بعد از آن دوباره باز شاهد تورم هستیم. اگر دولت و مجلس می آمدند و می گفتند تغییر اساسی امسال بودجه، رویکردش به نفع تولید است، این یک اتفاق خیلی خوبی بود، ولی متاسفانه این رویکرد وجود ندارد.

همتی گفت: ان شاءالله در هفته های آینده بودجه را موشکافی می کنیم و دقیقاً نقاط ضعف و قوتش را در جلسات بعدی بررسی خواهیم کرد. بخش به بخش آن را برای مردم تشریح می کنیم تا اطلاعات بودجه ای آن ها ارتقا پیدا کند. چنین بودجه ای مال مردم است و این بودجه در زندگی مردم تاثیر می گذارد و زندگی مردم را در سال بعد رقم می زند. بنابراین حق جامعه است که بدانند و نخبگان، نقاط ضعف و قوت بودجه را خوب تبیین کنند. رسانه ها باید در این مسیر گام های خوبی بردارند و اگر ضعف های جدی وجود دارد، انقدر آن ها را برجسته کنند تا مجلس بتواند در مدت رسیدگی با اختیاری که دارد، ضعف های بودجه را برطرف کند.

این نماینده مجلس در پاسخ به سوالی درباره افزایش بیست درصدی حقوق ها و درخواست نمایندگان برای افزایش حقوق ها متناسب با تورم یادآور شد: من خودم جزو نمایندگان امضاکننده بودم که معتقدیم افزایش حقوق ها با توجه به تورمی که الان در آن هستیم و سال آینده خواهیم داشت متناسب نیست. حقوق بگیران ما قدرت خریدشان هر روز دارد کمتر و سفره شان هر روز کوچک تر می شود. از طرف دیگر دولت هم می گوید من هم قبول دارم ولی از کجا بیاورم؟ آیا اگر عدد بودجه عمرانی را کم کنیم تا حقوق ها را افزایش دهیم خود مجلس صدایش درنمی آید؟

وی ادامه داد: بنابراین حرف دولت هم حرف درستی است. ما می گوییم هم طبق قوانین بالادستی و هم طبق واقعیت جامعه باید حقوق ها متناسب با تورم در نظر گرفته شود، دولت می گوید عدد ندارم و در شرایط تحریمی، واقعاً نفت مان را نمی توانیم مثل سنوات قبل بفروشیم از آن طرف وقتی تولید آسیب می بیند، مالیات ها کم خواهد شد. زمانی که یک کارخانه 365 روز کار کند، مالیاتی می دهد تا اینکه این کارخانه 200 روز کار کند در سال و 100 روز تولیدش به خاطر نبودن برق در تابستان و نبودن گاز در زمستان می خوابد.

نماینده ایلام و مهران گفت: بنابراین، هر دو طرف دو موضوع را درست مطرح می کنند و خوب است که جامعه هم این را بداند. الان مردم می گویند آفرین به این تعداد نماینده که دفاع کردند از اینکه افزایش حقوق ما بیشتر شود، ولی واقعیت این است که دولت منبعی ندارد که بدهد و می گوید اگر منبع داشتم حقوق ها را چهل درصد افرایش می دادم اما اگر دولت بیاید و بگوید آقا من 20 درصد افزایش می دهم ولی متعهد می شوم که اداره جامعه به گونه ای باشد که تورم از حدود 20 تا 30 درصد بیشتر نشود، اگر دولت چنین تعهدی بدهد، این خودش باید یک نکته ای رو به جلو خواهد و حقوق بگیران هم این را قبول می کنند.

همتی یادآور شد: ما چند روز پیش یک جلسه غیرعلنی صبح تا ظهر داشتیم. همه وزرای اقتصادی آمده بودند و تعدادی از نمایندگان و روسای کمیسیون ها صحبت داشتند و بر اساس قرعه کشی نمایندگان صحبت می کردند من دقت کردم در میان سخنان وزرای اقتصادی و همین طور رؤسای کمیسیون ها، همه مشکلات و مسائل را مطرح می کردند. در میان فرمایشات این عزیزان، هیچ راهکاری ندیدم. حتی به رییس مجلس هم گفتم دقت کن در میان حرف های وزرا و نمایندگان همه دارند مشکلات را بیان می کنند حتی گفتم چوپان های ما در کوه های ایلام هم همین مشکلات را اگر نگویم بهتر از این عزیزان می دانند و می توانند بیان کنند ولی کمتر از این ها هم نیست، راهکاری در میان حرف های وزرا و نمایندگان نیست.

وی گفت: این نشان می دهد که ما در مجلس و دولت عادت کرده ایم که فقط مشکلات را بیان کنیم. نمی دانیم چه کسی باید بیاید این مشکل را حل کنند اگر قرار است مردم آن را حل کنند پس ما و دولت را برای چه انتخاب کردند؟ ما باید از این فاز که بگوییم این کارها باید بشود بیرون بیاییم و بگوییم ما باید این کارها را انجام دهیم. این جملات و گفتمان ها باید تغییر کند و متاسفانه ما این را در گفتمان غالب دولت و مجلس نمی بینیم.

این نماینده مجلس تاکید کرد: تغییر رویکرد و ارائه راهکارهای جدید باید در دستور کار باشد اینطور نیست که در بن بست راهکار باشیم. راهکارهایی وجود دارد که ما با بکارگیری آن ها می توانیم وضعیت را بهتر کنیم نمی گوییم همه مشکلات را حل می کند اما باید سازوکارهای داخلی خود را برای اداره کشور تغییر بدهیم و دستگاه های نظارتی هم باید رویکر خود را تغییر دهند و متناسب با جنگ اقتصادی کار کنند تا دستگاه ها با خاطری آسوده به سوی کارهای پرریسک و تصمیمات ریسک پذیر بروند.

همتی عنوان کرد: ساز و کارهای موجود ما چه در بخش نظارت، چه در بخش اجرا و چه در بخش قوانین و مقررات، جوابگوی شرایط جنگ اقتصادی، تحریم و فشار دشمن نیست. ما باید قدری روش هایمان را تغییر دهیم. دولت هزینه های خود را کم کند. یکی از دلایل کسری بودجه در طول سنوات گذشته، همین پرهزینه بودن دولت است. دولت به معنای همه دستگاه ها و نهادهای حاکمیتی است و تنها قوه مجریه نیست. هم قوه مقننه، هم قوه قضاییه و هم دیگر سازمان ها و نهادهایی که از بودجه عمومی کشور استفاده می کنند، پرهزینه هستند.

این نماینده مجلس متذکر شد: به عنوان یک فرد با تجربه و نماینده مردم، خادم مردم در کمیسیون برنامه و بودجه اعلام می کنم که به قدری که مردم دارند ریاضت اقتصادی می کشند، دولت به معنای عام آن هنوز ریاضت نکشیده است. دستگاه های اداری ما هنوز زندگی شاهانه می کنند. ریخت و پاش ها در سازمان های اداری ما فراوان است و در سازمان های ما روش و نحوه بزرگ شدن دولت به صورت افسارگسیخته دارد دائماً اتفاق می افتد؛ این به زیان مردم است.

وی تاکید کرد: هر چقدر بدنه دولت را بیشتر کنیم، از آن طرف زندگی جمعیت 85 میلیونی و 90 میلیونی را دچار اشکال می کنیم. شاید خوشحال باشیم 500 هزار نفر به بدنه دولت اضافه شود اما برای 90 میلیون مشکل ایجاد می شود دستگاه اداری ما چابک نیست و پرهزینه و سنگین است و در این شرایط خود به خود منابع را از دست می دهیم.