وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت: رفع تحریم ها تنها از مسیر یک مذاکره واقعی، عادلانه و شرافتمندانه ممکن است؛ مذاکره ای مبتنی بر احترام متقابل و منافع دوطرفه، نه بر اساس زور، تهدید و زیاده خواهی

عراقچی در گزارشی از سفر اخیر خود به استان اصفهان نوشت: سفر کوتاه یک ونیم روزه به اصفهان، بیش از آنکه یک برنامه فشرده کاری باشد، فرصتی بود برای شنیدن و گفت وگو؛ گفت وگو با فعالان اقتصادی استانی که همیشه یکی از موتورهای اصلی تولید، تجارت و کارآفرینی کشور بوده است.

در کنار دو دیدار دیگر با فعالان اقتصادی، حضور در اتاق بازرگانی اصفهان فضای خوبی برای این گفت وگو فراهم کرد. اتاق بازرگانی استان با نگاهی منظم و آینده نگر، شش کشور هدف را مشخص کرده و تلاش دارد به ارتباطات تجاری اصفهان انسجام بخشد و به آن جهت بدهد؛ رویکردی که دقیقاً هم راستا با منطق دیپلماسی اقتصادی است.

در این دیدارها تلاش کردم صریح و بی واسطه درباره جایگاه وزارت امور خارجه در اقتصاد کشور صحبت کنم. گفتم که برای ما، دیپلماسی اقتصادی یک عنوان تزیینی یا صرفاً اداری نیست؛ یک مسئولیت واقعی است. مسئولیتی که امروز بیش از هر زمان دیگری با زندگی روزمره مردم و آینده فعالیت های اقتصادی و تولیدی گره خورده است. در همین چارچوب، وزارت امور خارجه برای خود دو مأموریت هم زمان و مکمل تعریف کرده است.

تحریم های ظالمانه آمریکا و برخی دیگر از کشورهای غربی، طی سال های طولانی هزینه های سنگینی بر اقتصاد کشور تحمیل کرده و فشار آن را مردم و فعالان اقتصادی با پوست و استخوان لمس کرده اند.

وزارت امور خارجه در تمام این سال ها، حتی در پیچیده ترین و پرتنش ترین مقاطع، از این مأموریت اساسی غافل نبوده است. اما باید با صداقت گفت که رفع تحریم ها تنها از مسیر یک مذاکره واقعی، عادلانه و شرافتمندانه ممکن است؛ مذاکره ای مبتنی بر احترام متقابل و منافع دوطرفه، نه بر اساس زور، تهدید و زیاده خواهی.

در کنار این مسیر، مأموریت دوم نیز به همان اندازه اهمیت دارد.

کشور نمی تواند و نباید اقتصاد خود را معطل تحولات بیرونی کند. دیپلماسی اقتصادی دقیقاً با همین نگاه وارد مرحله ای عملیاتی شده است؛ حضوری میدانی در کنار پروژه های اقتصادی کشور، کمک به حل گره های بانکی، حمل ونقلی و حقوقی، و تلاش برای روان سازی مسیر همکاری با شرکای خارجی، به ویژه در منطقه و با همسایگان.

دیپلماسی استانی نیز از دل همین رویکرد شکل گرفته است؛ برای اینکه ظرفیت های استان ها مستقیماً به سیاست خارجی اقتصادی متصل شوند و فعالان اقتصادی در سراسر کشور اطمینان یابند که صدایشان شنیده می شود و مسائلشان در سطح ملی پیگیری می شود.

در عین حال، نکته ای را هم با صراحت مطرح کردم که بارها از زبان فعالان اقتصادی شنیده ایم:

بی اثر کردن تحریم ها، بدون گشودن گره های تصنعی داخلی ممکن نیست. در کنار فشارهای خارجی، گاهی مجموعه ای از مقررات، رویه ها و تصمیم های داخلی، موجب فرسایش توان و کاهش انگیزه فعالان اقتصادی می شود. برای اینکه چرخ تولید و اقتصاد کشور در این شرایط بچرخد، باید بیش از هر زمانی به کارآفرین، تولیدکننده و بازرگان ایرانی اعتماد کنیم، با آنها همراهی داشته باشیم و فرآیندهای مرتبط با کارآفرینی و تولید و تجارت را تسهیل نماییم.

مهاجمان جنایتکار، از دستیابی به اهداف شوم خود از طریق تعرض نظامی ناکام ماندند. امروز نباید اجازه داد همان اهداف شوم، از راه ایجاد تنگناهای اقتصادی و فشار بر معیشت مردم دنبال شود. گذار از این مسیر، با همراهی و هم یاری خلاقانه کارآفرینان و فعالان اقتصادی کاملا شدنی است.

دیپلماسی اقتصادی باید برای پیشبرد این رسالت سترگ ملی، در کنار فعالان عرصه تولید و اقتصاد و تجارت باشد، صدای آنها را بشنود و خود را همراه و همکار آنها در این مسیر بداند.

در سخنانم گفتم و باز هم تأکید می کنم: من می دانم تحریم یعنی چه، هزینه های آن را برای کشور می دانم، مشکلات آن را برای کشور می دانم، کسی نگوید عراقچی نمی داند تحریم چیست! اما برکات آن را هم می دانم. با تحریم باید زندگی کرد . این سخن نه به معنای رضایت دادن به تحریم است و نه سبک شمردن فشارهایی که بر مردم و اقتصاد کشور تحمیل شده؛ بلکه بیان یک واقعیت تلخ و در عین حال آموزنده است.

تحریم به ما آموخت که کشور را نمی توان بر یک ستون واحد اداره کرد؛ نه بر نفت، نه بر چند مسیر محدود، نه بر چند بندر خاص و نه بر تعداد معدودی شریک تجاری. تحریم ما را ناگزیر کرد بزرگ تر بیندیشیم، گزینه ها را متنوع تر ببینیم و مقاوم تر عمل کنیم؛ به سمت فاصله گرفتن از اقتصاد تک محور نفتی حرکت کنیم، صادرات غیرنفتی را جدی بگیریم، بازارهای جدید را شناسایی کنیم و مسیرهای تازه ای برای تجارت و تعامل اقتصادی بیابیم. از دل همین فشارها، استقلال و بلوغ صنایع مختلف کشور ـ به ویژه صنایع دفاعی و موشکی که در بزنگاه های حساس حافظ امنیت این سرزمین بوده اند ـ شکل گرفت و پیشرفت های علمی و فناورانه شتاب گرفت.

وقتی می گویم با تحریم باید زندگی کرد ، منظور این است که نباید جریان تولید، تجارت و پیشرفت کشور را موکول به رفع تحریم کرد و نباید منفعلانه منتظر روزی ماند که شاید تحریم ها برداشته شود.

اقتصاد ایران باید بر مجموعه ای متنوع و گسترده از ظرفیت های خود تکیه کند، تاب آورتر شود و حتی زیر فشار، مسیر رشد خود را حفظ کند. این نگاه من به سیاست خارجی است: تلاش پیگیر برای رفع تحریم ها، و هم زمان کمک به ساختن اقتصادی که به یک منبع، یک مسیر یا یک تصمیم بیرونی وابسته نباشد.