این مطالعه که توسط پژوهشگران دانشگاه شیکاگو انجام شده و در نشریه معتبر Nature Human Behavior منتشر شده، توضیح می دهد چرا لحظات عاطفی—چه مثبت و چه منفی—نقشی تعیین کننده در حافظه بلندمدت انسان دارند.

به گزارش ایسنا، بسیاری از رویدادهای روزمره به سرعت از ذهن پاک می شوند، اما تجربه های همراه با هیجان اغلب به نقاط عطف زندگی تبدیل می شوند. در مقابل، خاطرات بسیار منفی نیز می توانند به شکلی مزاحم و ناخواسته بارها در ذهن تکرار شوند. پژوهش جدید نشان می دهد عامل اصلی این ماندگاری، نه فقط فعالیت یک ناحیه خاص از مغز، بلکه نحوه همکاری و انسجام شبکه های مختلف مغزی در لحظات هیجانی است.

تیم تحقیق دانشگاه شیکاگو به سرپرستی جیدن پارک، دانشجوی دکتری روان شناسی، با استفاده از اسکن های fMRI فعالیت مغز افراد را هنگام تماشای کلیپ های سینمایی و شنیدن روایت های داستانی بررسی کرد. برخلاف مطالعات پیشین که از محرک های ساده ای مانند کلمات یا تصاویر ثابت استفاده می کردند، این پژوهش بر تجربه های طبیعی تر و پیچیده تر تمرکز داشت؛ تجربه هایی شبیه آنچه در زندگی واقعی رخ می دهد.

پژوهشگران دریافتند زمانی که افراد صحنه های بسیار هیجان برانگیز را تجربه می کنند، مغز وارد حالتی یکپارچه می شود؛ حالتی که در آن شبکه هایی که معمولا عملکردهای جداگانه ای دارند، به طور هم زمان و هماهنگ فعال می شوند. این یکپارچگی بیشتر، به طور مستقیم با قدرت حافظه و میزان به خاطر سپردن آن صحنه ها مرتبط بود.

برای سنجش میزان هیجان، تیم تحقیق از سه روش استفاده کرد: ارزیابی ذهنی شرکت کنندگان، تحلیل میزان هیجان برانگیزی صحنه ها با کمک یک مدل زبانی بزرگ، و اندازه گیری گشادشدن مردمک چشم به عنوان شاخص فیزیولوژیک برانگیختگی هیجانی. ترکیب این داده ها نشان داد که هیجان، کل مغز را به صورت شبکه ای منسجم درگیر می کند.

یافته های این پژوهش می تواند پیامدهای مهمی در حوزه درمان داشته باشد. پژوهشگران معتقدند با هدف قرار دادن بخش هایی از شبکه مغزی که نقش پل ارتباطی دارند، می توان در آینده شدت ماندگاری خاطرات را کم یا زیاد کرد؛ امری که به ویژه در درمان خاطرات آسیب زا و اختلالاتی مانند PTSD می تواند کاربرد داشته باشد.

این مطالعه گامی مهم در درک سازوکار حافظه هیجانی است و ابزارهای تازه ای برای بررسی علمی خاطرات انسانی در اختیار پژوهشگران قرار می دهد.