احد وظیفه در نشست علمی بارورسازی ابرها از خیال تا واقعیت در وزارت نیرو، با بیان اینکه بارورسازی ابرها در 9 ایالت آمریکا ممنوع شده است، افزود: عملکرد یکی از پروژه های بارورسازی ابر در آمریکا 20 درصد اعلام شده بود، اما پس از بررسی مجدد مشخص شد که تقریباً اثری نداشته است.

به گزارش سازمان هواشناسی، وی اظهار کرد: اگر در مورد ادبیات موضوع بارورسازی ابرها در ایران جستجو شود، به نتایج مطابق با عملکرد شفاف و متقن مستند شده در دنیا نمی رسید، تقریباً اطلاعات دقیقی در این زمینه وجود ندارد و مقالات ارائه شده نیز خیلی قابل استناد نیستند.

وظیفه با بیان اینکه بهترین عملکرد بارورسازی مربوط به ابرهای کوهساری با فاز سرد و در مناطق کوهستانی است، افزود: عملکردهایی که اعلام می شود، صرفاً مربوط به نتایج اجرای عملیات در یک منطقه خاص و سامانه بارشی مشخص است، بنابراین مفهوم آن این نیست که عملیات بارورسازی پنج یا 10 درصد بارش کل سال مثلاً حوضه آبریز زاینده رود را تغییر می دهد.

رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: همه سامانه های جوی و همه ابرها قابل بارورسازی نیستند، حتی همه ابرهای یک موج بارشی هم قابل بارورسازی نیستند؛ بلکه سامانه های ابری دارای ویژگی های فیزیکی با ساختار دمایی رطوبتی باید مد نظر باشد.

وظیفه عنوان کرد: حتی قبل از همه این موارد خرد فیزیک ابر، یعنی غلظت یا تراکم در واحد حجم ذرات یخ درون ابر یا حتی ریزگردها باید بررسی شود ریز گردهای موجود در ابر نقش زیادی ایفا می کنند، چه بسا که بی توجهی به این ذرات می تواند اثر منفی در عملیات بارورسازی ابر بگذارد و بجای افزایش بارش، به کاهش بارش منجر شود.

وی عنوان کرد: چند روز قبل دیدید که سیستم بارشی فعال جنوب کشور بارش هایی بیش از 250 میلیمتری را در مدت 24 ساعت برای برخی مناطق جنوب ایجاد کرد، هم زمان یک توده گردوخاک از صحرای عربستان بلند شد و خلیج فارس را پوشاند، ما در کشور با چنین اقلیمی سر و کار داریم و اقلیم ما مثل اقلیم مثلا استرالیا نیست که سامانه های ورودی از جنوب این کشور و از روی اقیانوس بیاید یا مثل جنوب غرب آمریکا نیست که جریانات از اقیانوس اطلس یا در واقع از خلیج مکزیک وارد شود.

وی اضافه کرد: چه بسا که یک کار مثبت استرالیا و آمریکا در حوزه بارورسازی ابر ممکن است نتایج مشابهی را در اقلیم ما نداشته باشد؛ چون این به شدت به شرایط محلی منطقه وابسته است.

ممنوعیت بارورسازی ابرها در 9 ایالت آمریکا

وظیفه در ادامه با استناد به چند مقاله علمی بین المللی عنوان کرد: بیشترین سابقه بارورسازی ابرها مربوط به مناطق جنوب غرب آمریکا است که از دهه 1950 - 1960 شروع شده است و در ابتدا خیلی روی این موضوع مانور می شد؛ اما اکنون از 19 ایالتی که در جنوب غرب آمریکا در حوزه بارورسازی ابر فعالیت می کردند، در واقع 9 یا 10 ایالت این کار را ممنوع کرده اند.

وی عنوان کرد: همین امسال دریاچه مید که دریاچه مهمی است و حدود 25 میلیون نفر از ایالت های جنوب غرب آمریکا از آن بهره برداری می کنند، در بدترین وضعیت تاریخی 75 سال گذشته قرار دارد.

رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور تصریح کرد: بنابراین واقعاً بارورسازی ابر به عنوان یک راه حل برای افزایش ملموس بارش نیست و نمی تواند خشکسالی را برطرف کند.

وظیفه تأکید کرد: باید عملیات بارورسازی ابرها در کشور به بوته آزمایش و تحقیق سپرده شود و به صورت دقیق و نه مثل گذشته کورکورانه، انجام شود. نمی توان عملیات را هربار در یک مکان جدید برای مثال یک بار شمال غرب، یک بار شمال شرق، یک بار جنوب غرب انجام داد و بعد از ورود یک موج بارش گفت پنج درصد یا 10 درصد آن عملکرد بارور سازی ها ابر است.

وی تصریح کرد: چون از بودجه ملی برای این کار هزینه می شود، باید عملکرد واقعی کار برآورد شود نه اینکه به منابع علمی استناد شود که چون در یک منطقه ای این عملیات سبب افزایش 10 درصدی عملکرد بارش یک سامانه شده، بنابراین در اینجا نیز همان نتیجه کسب شده است.

چه زمانی نتایج بارورسازی ابرها قابل اعتماد است؟

رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی در پاسخ به اینکه چه زمانی می توان نتایج بارورسازی ابر را به دست آورد، گفت: به رغم پیشرفت های فعلی مانند مدلسازی و به کارگیری توان مشاهده بهتر از قبل مانند رادارها و ماهواره های هواشناسی، برآورد تخمینی نتایج حاصل از بارورسازی در افزایش بارش، زمانی میسر است که ثبت داده دقیق و بلندمدت از عملیات بارورسازی با هواپیما یا ژنراتورهای زمینی به دقت و با رعایت استانداردهای مربوطه انجام شود؛ مانند زمان و مکان پرواز، میزان مواد استفاده شده، مسیر پرواز، میزان و مکان بارش های دریافتی در ایستگاههای زمینی در منطقه شاهد و منطقه هدف و بسیاری از فاکتورهای دیگر بطور مداوم ثبت و بعداً مورد تحلیل فنی قرار گیرد. در اینصورت می توان نتایج بارورسازی ابرها را بصورت تخمینی و حدودی برآورد کرد.

وظیفه خاطرنشان کرد: پس باید مناطق شاهد و هدف داشت و این دو را با هم مقایسه کرد، بنابراین بدون ارزیابی بلندمدت نمی توان گفت که باران ناشی از یک سامانه مربوط به بارورسازی بوده است، در همین سامانه اخیر در برخی مناطق 200 میلیمتر بارش ثبت شد و در برخی مناطق 20 میلیمتر که این به دلیل ماهیت و ساختار فیزیکی سامانه است و نمی توان ادعا کرد که بخشی که 200 میلیمتر بارش داشته است، به دلیل بارورسازی ابر بوده است.

وی افزود: در جریان فعالیت همین سامانه در ایستگاهی در شمال غرب عراق 393.5 میلیمتر بارش در 48 ساعت ثبت شد، این به روشنی نشان می دهد که جو و فعالیت سامانه های بارشی گاهی بسیار متغیر و غیر قابل پیش بینی است و کسی نمی تواند برای آنها یک حداقل معین بارش تعیین کرده و فراتر از آن را به فعالیت های انسان مانند بارورسازی منتسب کند.

این دانش آموخته دکتری هواشناسی از دانشگاه تهران ادامه داد: هنوز در دنیا روش تحلیلی برای درک نحوه تعامل ذرات میکرونی یا آئرورسل ها در مقیاس خرد فیزیک ابر وجود ندارد و رفتار این ذرات بصورت تخمینی مدلسازی می شود. در واقع در مدل های شبیه سازی جوی فرآیندها مختلف محیط بیرون و درون ابر با تخمین برآورد می شود. همین موضوع سبب شده که اگر حتی 10 یا 20 مدل هواشناسی اجرا شود، اغلب همه آنها با یکدیگر نتایج متفاوت نشان خواهند داد، چرا که یکی از مباحث اصلی این است که فیزیک این مسئله، تخمینی است.

وظیفه تصریح کرد: بنابراین وقتی برای بارورسازی ابرها بودجه عمومی صرف می شود، این کار باید بصورت هدفمند، با لحاظ استانداردهای فنی، در منطقه مشخص و در بازه طولانی مدت انجام شود، تا بتوان نتایج را حداقل به صورت آماری تحلیل و اثر بخشی را نشان داد، چون شناسایی و تشخیص فیزیکی بارورسازی موردی به دلایل متعدد، تقریباً محال است.

ابهام در نتایج یکی از موفق ترین پروژه های ادعایی بارورسازی ابرها در استرالیا

رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور عنوان کرد: یکی از موفق ترین پروژه های بارورسازی ابرها که ادعا شده، مربوط به اسنویی مانتینز در استرالیا بوده است، که در ابتدا گفته شد 19 درصد عملکرد بارش را بهبود داده است، بعداً بررسی کردند و گفتند این خطاست و حدود 12 تا 16 درصد عملکرد داشته است، حتی با توسعه تکنولوژی این هم مورد تردید جدی قرار دارد.

وی ادامه داد: یک پروژه دیگر در آمریکا که ابتدا ادعا می شد 20 درصد عملکرد داشته است، بعداً بررسی شد و گفتند که تقریباً اثری نداشته است، آن هم پروژه ای که میلیون ها دلار صرف آن شده و ثبت و ضبط داده های آن بی نظیر بوده است.

وظیفه در بخش دیگری به ادعاهای مطرح شده درباره تولید باران به وسیله افراد غیر متخصص گفت: همان طور که نمی توان سیستم درمانی یا سیستم بانکی کشور را در اختیار کسی قرارداد که ادعای غیر علمی در یک حوزه دارد، نمی توان فضای کشور را در اختیار هر کسی قرار داد که باران بیاورد.

وی گفت: واقعاً نمی توان فضای کشور را در اختیار هر کسی که ادعای غیر علمی دارد، قرار داد. اگر اینگونه بشود؛ بدین معنی است که در یکی از مهمترین و حساس ترین مسائل کشور با روش های نامطلوب و بی حاصل، امید کاذب ایجاد کرده ایم.