هادی خانیکی، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، در بخشی از گفت و گوی خود به روایت ها از ریزش سرمایه اجتماعی مسعود پزشکیان پرداخت.

به گزارش خبرآنلاین، خانیکی گفت: بحث سرمایه اجتماعی و وضعیت آن در ایران، اهمیتش بیشتر از آن است که روی مصداق های خاص صحبت کنیم. به این معنا که اگر سرمایه اجتماعی در وضعیت خوبی نیست - که به نظر می آید بر اساس همه مطالعاتی که انجام گرفته است در وضعیت خوبی نیست جهت مشخص و خاصی ندارد که بگوییم نسبت به آقای پزشکیان یا دولت کاهش پیدا کرده است. اساسا سرمایه اجتماعی در سه پیمایش ملی که انجام گرفته بود، در سه سطح سرمایه اجتماعی کلان، خرد و میانه سنجیده می شود. سرمایه اجتماعی کلان که شاید مهم ترین بخش باشد، به میزان اعتمادی که جامعه به حاکمیت، خود و امیدی که به آینده دارد، بر می گردد.

وی ادامه داد: سرمایه اجتماعی میانی به دستگاه هایی مانند دولت و بخش های مختلف آن و نهادهای دیگری مانند مجلس، قانون گذاری، قوه قضاییه و امثال این ها و همچنین میزان اعتمادی که به گروه های سیاسی، اجتماعی و میزان مشارکت جامعه در امور مختلف بر می گردد. از جمله بالاترین مصداقش، شرکت در انتخابات و مشارکت های سیاسی است.

نهایتا سرمایه اجتماعی در حد خرد، شامل میزان اعتمادی است که افراد نسبت به خود دارند و اینکه چقدر خود را موثر می دانند و حاضرند اثربخشی داشته باشند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در بخش سرمایه اجتماعی میزان اعتماد، مشارکت، امید به آینده و رضایت سنجیده می شود، گفت: خودش یک پدیده چند وجهی و در هم تنیده است که از مسائل نزدیک و مبتلابه مانند معیشت، زندگی، اشتغال و زمینه های اقتصادی شروع می شود تا وضعیت های دورتری مانند وضعیت فرهنگی و اجتماعی و تحولاتی که در جامعه و در سبک زندگی و باورها و نظایر این ها رخ می دهد.

خانیکی تصریح کرد: البته برای سنجش سرمایه اجتماعی، همانطور که اشاره کردید، طبیعتا رصد منظم افکار عمومی از این جهت اهمیت دارد که افکار عمومی نسبت به چه مسائلی و طی چه دوره هایی تغییر می کند؛ بهتر می شود یا بدتر؟ مثلا درمورد مسئله ای که درباره میزان رضایت یاعدم رضایت از عملکردهای دولت آقای پزشکیان اشاره کردید، ما در همین سال جاری سه مقطع را می توانیم مقایسه کنیم. مقطعی که قبل از جنگ 12 روزه و تجاوز اسراییل به ایران رخ داد، مقطعی که جامعه در جنگ قرار گرفت و مقطعی که بعد از جنگ شکل گرفته است.

وی با اشاره به انسجام مردم در ایان جنگ ایران و اسراییل و پس از آن بیان کرد: در بازه بعد از جنگ، در هر کدام از این ها می توانیم بخش های کوچک تری انتخاب کنیم؛ مثلا آنجایی که نقاط عطفی در سیاست خارجی است؛ اسنپ بک تصویب می شود و قبل و بعد از آن و همچنین نظایر اینها؛ ولی اگر بخواهیم تقسیم بندی کوچک را کنار بگذاریم و تقسیم بندی کلی را نگاه کنیم، می بینیم که اگر انتخابات 1403 را معیاری برای سرمایه اجتماعی آقای پزشکیان و دولت بگیریم، می بینیم حدود 50 درصد جمعیت ایران وارد انتخابات شدند و آقای پزشکیان در میان آن هایی که وارد انتخابات شدند، رای اکثریت را گرفته است و بخش زیادی از آن 50 درصدی که وارد انتخابات نشده اند، منتقدان و معترضانی بودند که همگرایی با رویکردها و شعارهای انتخاباتی دارند. یعنی خواستار تغییر رویه ها و رویکردهای رسمی و نگاهی هستند که حاکمیت به شهروندان و گروه های پیشران تغییر در ایران داشته است؛ یعنی جوانان، زنان و اقوام که ویژگی مشترکشان هم ضدیت با تبعیض است و خواستار دوری از تبعیض در حکمرانی هستند. اینها اگر چه در انتخابات شرکت نکرده اند، ولی با رویکرد تغییر یا اصلاح شیوه حکمرانی، همراه و همنوا هستند.

بخشی هم در جامعه وجود دارد که کلا از اصلاحات در حاکمیت و شیوه اداره کشور مایوس و طبیعتا مخالف است و اگر نگاه کنیم، معمولا در سه دهه گذشته به نوعی مخالف وضعیت بوده اند.

وی افزود: پس این اکثریت غالبی که وارد تعامل و همنوایی با دولت و حاکمیت شده است، به دنبال تغییر روش هایی بودند که از آن ناراضی است. وقتی ایران مورد تهدید قرار گرفته است، مسئله بزرگ تری به نام ایران اولویت قرار می گیرد و احساس عمومی جامعه هم این بوده است که دولت در این مدت، به رغم همه محدودیت ها و ناتوانی هایی که داشته، کارش را نسبتا خوب انجام داده است.

در نتیجه میزان رضایت، اعتماد و امید به آینده که مولفه های سرمایه اجتماعی هستند، بالا رفته است. ولی بعد از جنگ، به میزانی که می بیند امید به تغییری که در رسانه ها و فضای عمومی و در توجه به زندگی و در فضای سیاسی و رسانه ای بوده است کم شده و محدودیت ها زیاد شده است و با همان تعبیری که در رسانه ها به کار می رود، تنظیم شیوه های حکمرانی در خیلی از قسمت ها به تنظیم کارخانه برگشته است، در اینجا شاهد کاهش رضایت و یا اعتماد و امید به آینده هستیم.