سیدمصطفی هاشمی طبا در شرق نوشت: این روزها فصل رسیدگی مجلس شورای اسلامی به لایحه بودجه سال 1405 دولت است و به همین مناسبت علاوه بر کمیسیون ها و صحن مجلس، رسانه ها و به ویژه صداوسیما به ترکیب بودجه و مشکلات دولت و مشکلات معیشتی مردم می پردازند و نوعا پیکان اتهام در مشکلات معیشتی مردم و گرانی ها را متوجه عملکرد دولت می دانند و مجلس نیز با تشکیل جلسات هم اندیشی با کارگزاران دولت با طرح نظارت بر عملکرد دولت مسائل را بررسی می کند و حتی به صورت رسمی دولتیان را تهدید به استیضاح می کند.

بدون آنکه بخواهیم به روش کار و عملکرد کارگزاران دولت و بانک مرکزی و نبود یک روش روشن در کار دولت بپردازیم و آن را تأیید یا تکذیب کنیم، می خواهیم بدانیم آیا دولت با تصمیمات خود موجب مشکلات فعلی یعنی مشکلات اقتصادی واحدهای صنعتی و مردم شده یا آنکه تصمیماتی که خارج از دولت گرفته می شود، نهایتا عملکرد دولت را در پی دارد و این نکته درخورتوجه است که نوعا کارگزاران حکومتی به علل اصلی مشکلات نمی پردازند و فقط در پی مقصر قراردادن فرد یا نهاد خاص هستند تا مفری برای پاسخ یابی پیدا کنند.

شاید پرداختن به مسئله واردات و چگونگی آن و تضییقاتی که در این امر وجود دارد و در درجه نخست متوجه تحریم ها، سپس خودتحریمی ها و بعد نبود نظارت و کنترل و تدوین شیوه عمل است، بتواند وضعیت را روشن کند. نخست چگونگی کسب درآمد ارزی مطرح است که از طریق فروش نفت و صادرات کالا و برخی فعالیت های دیگر حاصل می شود. اولا مجلس اجازه داده که به جز دولت، نهادهای دیگری هم به فروش نفت بپردازند، ثانیا با توجه به تحریم های آمریکا تعدد کشورهای خریدار نفت ایران به شدت کاهش پیدا کرده و فقط می توان از کشور چین در این زمینه نام برد که حسب اطلاعات منتشرشده، با تخفیف های درخورتوجه خریدار نفت است و استفاده ارز حاصل از آن نیز خود شیوه های متفاوتی دارد.

ثالثا ارز صادرکنندگان کالا (از مشکلات صادرکردن کالا که بگذریم) نمی تواند در بانک های خارجی قرار گیرد زیرا ما به اشتباه دست به خودتحریمی زده ایم و مقررات اف ای تی اف را که همه کشورهای دنیا (به جز ایران و کره شمالی) پذیرفته اند، قبول نکرده ایم، بنابراین بانک های دنیا روابط بانکی با ایران ندارند.

صادرکننده (دولتی یا خصوصی یا خصولتی) مجبور است ارز خارجی حاصل از صادرات را به مؤسساتی که به تراستی معروف هستند، بدون هیچ سند معتبری واگذار کند و به همین دلیل است که مقامات مالی می گویند 15 میلیارد دلار از پیمان سپاری ها به ایران بازنگشته است و معاون اول ریاست جمهوری می گوید که بدهی ارزی پنج میلیارد دلاری به واردکنندگان نهاده های کالای اساسی دارند.

می بینیم که آمریکا تصمیم به تحریم می گیرد؛ فلان نهاد اف ای تی اف را استعماری می داند و آن را قبول نمی کند؛ دولت بر ارز نفتی تسلط ندارد؛ صادرکننده بر ارز خود دسترسی عینی ندارد؛ برخی واردکنندگان با اعتبار خود کالای اساسی وارد می کنند و دولت توان بازپرداخت ندارد؛ آن وقت بدون آنکه به این مسائل بپردازیم، دائما دولت را موظف به گسترش معیشت مردم می خوانیم و دولت هم که دارای نهاد بازرگانی بسیار تضعیف شده است و فقط گوشه ای از وزارت صمت را در بر دارد، فقط می خواهد با سیلی صورت خود را سرخ نگه دارد و از شکافته شدن موضوع و مطلب ابا داشته و همه راست را به مردم نمی گوید، زیرا ظاهرا معتقد است جز راست نباید گفت/ هر راست نشاید گفت اما هر را به عنوان استثنا نمی داند، بلکه هر را به معنی تمام معنی می کند (هرچه دارم همه از دولت قرآن دارم).

اینها البته یک ریشه فرهنگی قوی دارد و آن اینکه برخلاف علمای تمام زمان ها و زمین ها که معتقد بوده و هستند که جمع ضدین ممکن نیست، مسئولان ایران می خواهند ثابت کنند که جمع ضدین ممکن است.

مثلا دولت به نام وفاق، افراد متضاد و مختلف الرأی را دور هم می نشاند که در یک راستا کار کنند، یا در حال تحریم و جنگ، معیشت بهتر برای مردم می خواهیم، یا درحالی که زیربنای طبیعی کشور و نهادهای اقتصاد در حال فروریزی است، خود را پیشرفته می شماریم، یا درحالی که برخی علما ورزش زنان را تبرج جاهلیه می خوانند، به حضور آنان در میادین ورزش بین المللی افتخار می کنیم و درعین حال که مجلس همه تنگی ها و مشکلات را می داند، از دولت بهبود معیشت مردم را می خواهد!

و جالب است که در اوضاعی که ما داریم و دانایان اقتصاد می گویند که باید بودجه انقباضی داشت، نماینده مجلس در صداوسیما می گوید باید بودجه انبساطی داشت، شاید هم دست اندرکاران به بطلان نظریه محال بودن جمع اضداد رسیده اند و حال می خواهند از طریق استقرا ثابت کنند که جمع اضداد ممکن است و البته این خواست آن ها به فروپاشی هایی می انجامد که از هم اکنون می دانند اما در انجام آن پراگماتیستی می کنند!

و همچنان در بحر افکار خود تا مشاهده عینی نتایج غوطه ور خواهند بود. چه اشکال دارد دولت همه راست ها را به مردم بگوید و علت العلل مشکلات فعلی را برای مردم تشریح کند. باور کنیم مردم غریبه نیستند و اگر امروز هم کم اطلاع باشند، سرانجام درک خواهند کرد، هرچند نگذاریم از رسانه های جدید استفاده مطلوب کنند.