به دانشجویان ترم 10 و بالاتر کارشناسی، ترم شش و بالاتر ارشد و ترم 10 و بالاتر دکترای ناپیوسته از پایان این ترم خوابگاه داده نمی شود؛ این تصمیم هیئت رییسه دانشگاه تهران است که پیش از این مطرح شده بود و شانزدهم آذرماه، روز دانشجو نیز لابه لای صحبت های وزیر علوم شنیده شد.

به گزارش شرق، دانشجویان سنواتی کسانی هستند که بیش از سنوات قانونی تحصیل شان ادامه پیدا کرده است.

در نامه ای که با امضای علی حسین رضایان، معاون دانشجویی دانشگاه تهران منتشر شده، آمده است: سازمان برنامه و بودجه تنها به ازای دانشجویان روزانه سنوات مجاز بودجه خدمات رفاهی به دانشگاه ها اختصاص می دهد؛ از این رو طول مدت زمان تحصیل دانشجویان و فارغ التحصیلی به موقع آن ها تأثیر مستقیم بر کیفیت خدمات رفاهی، آموزشی و پژوهشی دارد .

در این نامه با اشاره به افزایش تعداد دانشجویان در سال های اخیر و تأثیر آن بر کاهش خدمات رفاهی و ظرفیت خوابگاه ها عنوان شده است: این مسئله منجر به کمبود در خوابگاه ها، فرسودگی بیش از حد زیرساخت ها، افزایش جمعیت در اتاق های خوابگاهی و به تبع آن افزایش تنش بین دانشجویان، کاهش کیفیت غذای دانشجویی، کاهش کیفیت خدمات رفاهی و نارضایتی دانشجویان و از همه مهم تر بخش قابل توجهی از بودجه دانشگاه برای ارائه خدمات رفاهی به دانشجویان و دورشدن دانشگاه از مأموریت اصلی آن یعنی آموزش، پژوهش و فناوری شده است .

در پایان هم به تصمیم هیئت رییسه دانشگاه مبنی بر اختصاص ندادن خوابگاه پس از پایان ترم جاری به دانشجویان ترم 10 و بالاتر کارشناسی، ترم شش و بالاتر ارشد و ترم 10 و بالاتر دکترای ناپیوسته اشاره شده است.

در خیابان انقلاب نرسیده به پل کالج، یکی از بی کیفیت ترین خوابگاه های سطح شهر دانشگاه تهران به نام خوابگاه حافظ قرار دارد؛ خوابگاهی مختص دانشجویانی که بیش از سنوات نوشته شده در دفترچه انتخاب رشته، تحصیل آن ها ادامه یافته است. اما این خوابگاه بیشتر شبیه یک تبعیدگاه است؛ جایی که با شرایط بد خود به دانشجویان برای فارغ التحصیلی فشار می آورد.

حامد که خود ساکن این خوابگاه است، می گوید: فاصله این خوابگاه به دانشگاه دور است و سرویس های دانشگاه نیز برای آن خدمات ارائه نمی دهند. سالن ورزش یا اتاق تلویزیون ندارد. حمام در طبقه منفی یک قرار گرفته و در طبقات نیست .

اما این تنها مشکلات این خوابگاه نیست: این خوابگاه از نظر زیرساختی فاجعه است؛ به وفور آب و برق قطع می شود، سقف چکه می کند، صندلی ها و میزها خراب و کهنه است .

علی نیز در خوابگاه حافظ ساکن است و ترم 10 کارشناسی است: این خوابگاه شبیه به اردوگاه های دوران جنگ جهانی دوم است. من پس از ترم هشت به این خوابگاه فرستاده شدم و شرایطی دارد که قابل تحمل نیست. ساس، عنکبوت و حتی موش دارد .

او می گوید این شرایط سخت ترم های آخر تحصیل را برای دانشجویان زجرآور می کند: خوابگاه حافظ ساختمان کثیف، قدیمی و خطرناکی است. اصلا برای سکونت این تعداد دانشجو مناسب نیست. هیچ تلاشی هم برای تغییر شرایط و بهترکردن آن انجام نمی شود .

دانشگاه تهران برای دانشجویان سنواتی و سابقا شبانه نیز اتاق هایی بسیار بد اختصاص داده است؛ اتاق هایی که در خوابگاه اصلی دختران یعنی خوابگاه فاطمیه در خیابان کارگر شمالی قرار دارد، اما دارای تفاوتی آشکار با اتاق هایی است که در طبقات بالاتر برای دانشجویان معمولی وجود دارد.

مهسا که مدتی ساکن یکی از این اتاق ها بوده، درباره آن می گوید: اتاق های ما دانشجویان شبانه و سنواتی در زیرزمین قرار دارد. در یک اتاق چهار تخت و میز قرار دادند و آنجا را تبدیل به خوابگاه کرده اند .

این اتاق ها از همه نظر نسبت به دیگر اتاق ها بی کیفیت تر هستند: در اتاق ما یک دیوار کاذب داشتیم که پشت آن کولری بی کیفیت قرار گرفته بود که در تابستان کارکردی نداشت. در زمستان نیز چون دورتادور اتاق پنجره بود و سیستم گرمایشی بدی داشتیم، اتاق شبیه سردخانه می شد .

مهسا می گوید از نظر بهداشتی نیز به این اتاق ها رسیدگی نمی شد: در تمام اتاق تارعنکبوت وجود داشت. مارمولک و سوسک پیدا می کردیم و سرویس بهداشتی در کنار آشپزخانه و در نزدیکی اتاق بود که از چاه آن همیشه بویی نامطبوع پخش می شد .

دانشجویان ساکن خوابگاه نیز هیچ گاه پاسخی برای اعتراض یا درخواست های خود دریافت نمی کردند؛ گویی یک بی توجهی کامل وجود داشت: ما چندین بار درخواست های مختلفی کردیم اما کسی به ما پاسخ درست نداد. تنها یک بار به درخواست ما برای تعویض موکت ها گوش داده شد که به جای تعویض تنها چند تکه موکت برش زدند و روی موکت های خراب و کثیف قبلی انداختند .

این خوابگاه ها اما رایگان به دانشجویان داده نمی شد، بلکه باید در ازای کار، جای خواب دریافت می کردند: به عنوان ناظر اتاق، شیفت می دادیم یا همیار بیمار می شدیم. در کتابخانه ها شیفت می دادیم تا خوابگاه به ما داده شود .

فاطمه نیز چنین شرایطی را گذرانده است. او از حضور دائمی ساس ها می گوید: ساس در تمام پتوها و لباس ها وجود داشت. هر بار هم می گفتیم سم پاشی کنید، می گفتند الان وقتش نیست .

از شنبه 22 آذرماه در اعتراض به این مصوبه و همین طور شرایط نامناسب خدمات رفاهی، تجمعاتی مسالمت آمیز در دانشگاه تهران در حال برگزاری است. محمد یکی از دانشجویانی است که در این اعتراضات مسالمت آمیز حضور داشته و حالا پرونده ای برای او در کمیته انضباطی تشکیل شده است.

درباره هدف این اعتراضات می گوید: اما مسئله اصلی مخالفت با پولی سازی دانشگاه و همین طور مصوبه اخیر درباره اختصاص ندادن خوابگاه به دانشجویان سنواتی است .

این اختصاص ندادن خوابگاه، معضلی ملموس برای دانشجویان شده است: شنیده شده برخلاف مصوبه ای که هیئت رییسه دانشگاه تصویب کرده، برخی دانشکده ها به دانشجویان ترم 9 کارشناسی و ترم پنج ارشد نیز قرار است خوابگاه اختصاص ندهند .

این دانشجو تأکید می کند که در این اعتراضات هیچ گونه خشونت و درگیری یا ایجاد خسارت از سوی دانشجویان رخ نداده است؛ باوجوداین از کارمندان و مسئولان دانشگاه، تنها حراست به اعتراضات آن ها گوش داد اما در نهایت برای شان پرونده انضباطی تشکیل شد: حراست طی تحصن ها اقدام به فیلم برداری و مستندسازی کرد. همین طور از مسئولان دانشگاه تنها یک بار معاون دانشجویی در خوابگاه کوی حاضر شد و بدون هیچ توضیحی نیز رفت .

تجمعات دانشجویان دانشگاه تهران، در پنج نوبت انجام شده، سه نوبت در خوابگاه و دو نوبت در روزهای شنبه و دوشنبه هفته اخیر در پردیس مرکزی دانشگاه تهران. دانشگاه تاکنون در پاسخ به این اعتراضات از روز سه شنبه، شروع به دعوت دانشجویان به کمیته انضباطی کرد: سه شنبه صبح با من تماس گرفتند و گفتند تا ساعت 14 باید به کمیته انضباطی در ساختمان فولاد مراجعه کنید. من کلاس داشتم و به همین خاطر ساعت 14:30 به کمیته مراجعه کردم .

او ادامه می دهد: به جای اینکه جلسه در اتاق دبیر کمیته برگزار شود، در راهرویی در ساختمان فولاد تلاش به تفهیم اتهام به من شد. اتهامم لیدری تجمعات بود و تنها دلیل نیز گزارش حراست اعلام شد .

در کمیته انضباطی به او چهار برگه نشان دادند که فقط اطلاعات خودش و چند بند گزارش حراست بود و سعی کردند از او تعهد بگیرند: از ما خواستند دفاعیه بنویسیم. همین طور برگه ای جلویم گذاشتند که در اصل یک مرام نامه انضباطی متفاوت با آن چیزی بود که به شکل قانونی باید دانشجو امضا کند. در این مرام نامه ذکر شده بود شرکت در هر نوع تجمع جرم است .

محمد می گوید که در کمیته بارها به او گفتند باید از مسیرهای تعریف شده صدای اعتراض خود را به گوش مسئولان برسانید: در کمیته، بارها به شورای صنفی اشاره شد و گفتند باید از طریق شورای صنفی مسئله را بیان کنید، درحالی که شورای صنفی از ابتدای انتشار این مصوبه بارها به دانشگاه نامه نوشته و جلسه برگزار کرده، اما در کمیته همه این جلسات و نامه ها را کتمان می کردند و می گفتند شورای صنفی هیچ اقدامی انجام نداده است .

اشکان نیز صبح سه شنبه شاهد تماس دانشگاه برای حضور در کمیته انضباطی بود: ساعت 10 صبح با من تماس گرفتند و گفتند باید به شورای انضباطی بیایید و اگر نیایید، ما از اهرم های فشار خود مانند اخراج از خوابگاه یا محرومیت از غذا و خدمات استفاده می کنیم .

ساعت 11 او خود را به ساختمان فولاد، محل کمیته انضباطی رساند: مدارک من را کپی گرفتند و در همان راهرو بین اتاق ها، بدون حضور دبیر کمیته انضباطی، شروع به نسبت دادن اتهاماتی به من کردند .

اتهامات او نیز مانند محمد لیدری تجمع روز شنبه بود: من آن روز دیر به دانشگاه رسیدم و در انتهای تجمع حضور داشتم .

این دانشجو، از تلاش مسئولان دانشگاه برای کتمان نامه ها و پیام های دانشجویان به ریاست دانشگاه برای اعتراض به مصوبه اخیر می گوید: به من گفتند با مسئولان جلسه بگذارید، درحالی که شورای صنفی به عنوان نماینده دانشجویان بارها جلسه گذاشته بود و من نیز گفتم نماینده دانشجویان شورای صنفی است .

اقدام به ایجاد پرونده انضباطی برای دانشجویان، مغایر شیوه نامه اجرایی آیین نامه انضباطی است. طبق تبصره 5 ماده 37 این شیوه نامه، تجمعاتی که به صورت مسالمت آمیز، بدون ایراد خسارت به اموال دانشگاه، درگیری، توهین یا اقدام در راستای تعطیلی کلاس های آموزشی باشند، جزء تخلفات انضباطی به حساب نمی آید.

همین طور طبق تبصره 1 ماده 67، حداقل پنج روز پیش از برگزاری جلسه تفهیم اتهام، باید به دانشجو زمان برگزاری جلسه اعلام شود. چه در اتهام مطرح شده و چه از نظر قوانین مربوط به رسیدگی، دانشگاه تهران دست به اقدام مغایر شیوه نامه زده است.

23 آذرماه، شورای صنفی کل دانشگاه تهران در پیامی درباره مصوبه اختصاص ندادن خوابگاه به دانشجویان سنواتی اعلام کرد: تصمیم اخیر دانشگاه تهران مبنی بر حذف کامل حق اسکان دانشجویان سنواتی، اقدامی غیرقابل قبول، ناعادلانه و به دور از واقعیت های معیشتی دانشجویان است. در همین راستا، در حال پیگیری برگزاری فوری جلسه شورای عمومی با حضور هیئت رییسه دانشگاه و دانشجویان خوابگاهی هستیم تا این تصمیم به صورت علنی، شفاف و پاسخ گو بررسی شود .

همین طور 25 آذرماه نامه ای به محمدحسین امید ، رییس دانشگاه تهران، از طرف این شورا ارسال شد و درخواست جلسه شورای عمومی بار دیگر مطرح شد. در ادامه 29 آذرماه شورای صنفی کل دانشجویان دانشگاه تهران بیانیه دیگری صادر کرد: آنچه امروز در دانشگاه تهران جریان دارد، محصول انباشت سوء مدیریت، فقدان برنامه ریزی، بی اعتنایی به واقعیت های زیسته دانشجویان است؛ روندی که در دوره کنونی نه تنها اصلاح نشده، بلکه تشدید نیز شده است. شورای صنفی کل دانشگاه تهران تأکید می کند که برگزاری این شورای عمومی باید در اسرع وقت انجام شود و هیئت رییسه موظف است که پاسخ گو باشد .

با وجود تمام این نامه ها و پیام ها که در دسترس همگان است، مسئولان دانشگاه تهران تمام این درخواست ها را انکار می کنند و اعتراضات دانشجویان را ناشی از رعایت نکردن ضوابط از طرف دانشجویان می دانند.

با وجود وضعیت بد کیفیت ارائه خوابگاه، دانشگاه تهران تصمیم بر ارائه ندادن حتی همین سطح از خدمات به دانشجویان گرفته است.

علی حسین رضایان، معاون دانشجویی دانشگاه تهران، درباره تصمیم دانشگاه مبنی بر اختصاص ندادن خوابگاه به دانشجویان سنواتی می گوید: ما چالشی را در حوزه اسکان دانشجویان در خوابگاه داریم و به همین علت این تصمیم گرفته شده است. ما این تصمیم را در این زمان اعلام کردیم تا دانشجویان بتوانند تا پایان ترم درس خود را تمام کنند. البته در تابستان نیز این موضوع را به دانشجویان و استادان گفته بودیم. این موضوع فقط مربوط به دانشجویان نیست، بلکه استادان راهنما و معاونان آموزشی باید شرایط فارغ التحصیلی دانشجویان را فراهم کنند .

معاون دانشجویی دانشگاه، هدف این طرح را بازگشت خوابگاه ها به وضعیت استاندارد می داند: شعار و هدف مان این است که حداکثر خدمات رفاهی باکیفیت را به دانشجویان در سنوات مجازشان ارائه دهیم. در حال حاضر خوابگاه های ما از حالت استاندارد خارج شده اند. منظور از استاندارد، اول مربوط به تعداد ساکنان است؛ ما مجبور شده ایم اتاق های پنج نفره کارشناسی را به شش نفر بدهیم، اتاق های چهارنفره کارشناسی ارشد را به پنج نفر اختصاص دهیم و اتاق های سه نفره دکتری را چهارنفره کنیم. ما می خواهیم دانشجویان سنواتی دفاع کنند تا به خود آن ها کمتر فشار بیاید. در حال حاضر افزایش تعداد دانشجو در اتاق باعث شده مثلا نتوانیم در اتاق پنج نفره برای همه افراد یخچال، کمد و دیگر امکانات را قرار دهیم. به عبارتی زیرساخت ها کشش افزایش جمعیت را ندارند .

علت این مسئله از نگاه رضایان ، افزایش جمعیت دانشجویان در سال های گذشته و بی توجهی به زیرساخت هاست: تمام تلاش مان این است که برخلاف سال های اخیر، اول ورودی دانشجویان را 15 درصد و اگر دانشکده ها همراهی کنند 20 درصد کاهش دهیم. همین طور خوابگاه های قدیمی مثل خوابگاه حافظ یا پروفسور حسابی را از دور خارج کنیم .

او می گوید این تصمیم در طولانی مدت به نفع دانشجویان خواهد شد، زیرا استانداردهای جمعیتی و کیفی خوابگاه ها را به آن ها برمی گرداند: ما می دانیم تنها مسئله دانشجویان سنواتی نیستند و همین طور هدف مان اذیت کردن دانشجویان نیست. ما می خواهیم دانشجویان بدانند که دیگر دانشگاه بیشتر از آنچه در دفترچه انتخاب رشته درباره سنوات مجاز نوشته شده است، توان ارائه خدمات ندارد .

رضایان از استقبال دانشگاه تهران از نظر و همراهی دانشجویان می گوید: شورای صنفی و دانشجویان فعال به ما پیشنهاد بدهند که چه کار کنیم. این حرف که خب پول بیاوریم یا خوابگاه اجاره کنیم، منطقی نیست؛ اگر می توانستیم قطعا این کار را می کردیم. بالاخره دانشگاه یک سازمان دولتی است که از سازمان برنامه، بودجه خودش را دریافت می کند؛ این سازمان نیز برای هر دانشجو تنها به میزان سنوات مجاز او به ما بودجه می دهد و نه یک ریال بیشتر .

در ابتدای سال تحصیلی جاری و با انتشار دفترچه انتخاب رشته، بسیاری از دانشگاه های سطح اول به بخش وسیعی از دانشجویان شبانه و روزانه خوابگاه ارائه نکردند و حالا نیز تصمیم بر کاهش تعداد دانشجویان با ابزار کاهش ورودی دانشگاه و همین طور اجبار دانشجویان به اینکه فارغ از شرایط تحصیلی، فارغ التحصیل شوند، در دست اجراست.

اما نگاهی به شرایط دانشگاه های کشور نشان می دهد با اغماض، تنها هشت دانشگاه را می توان در سطح اول دانست. سیاست کاهش جذب دانشجو که احتمالا در راستای تصمیم دانشگاه تهران و سیاست کلی وزارت علوم در دیگر دانشگاه های طراز اول اجرا خواهد شد، زخم بی عدالتی آموزشی را عمیق تر خواهد کرد.

از سوی دیگر، اتخاذ رویکردهای قهری به جای شنیدن صدای دانشجویان و شفاف سازی تصمیم گیری ها، نشان دهنده تداوم آن رفتاری است که دولت جدید مسعود پزشکیان تأکید بر غیرقابل قبول و نادرست بودن آن دارد. پزشکیان 8 شهریور 1403 در معارفه وزیر جدید علوم گفته بود: حق دانشجو است که حرف بزند؛ یا درست می گوید و من باید اطاعت کنم یا اشتباه می گوید و من باید هدایتش کنم . اما حالا دانشگاه تهران، تصمیم به حذف صدای دانشجویان گرفته است.