امارات متحده عربی مدتی است که در یمن یک استراتژی تهاجمی را علیه حوثی ها به اجرا گذاشته است. پیشروی های سرزمینی نیروهای تحت حمایت امارات متحده عربی ممکن است باعث تضعیف حوثی های یمن شده و شکاف را در اردوگاه حوثی ها عمیق کند و در نتیجه موجب بروز خشونت هایی شود که آتش بس در یمن را به خطر اندازد.

به گزارش هم میهن، امارات امیدوار است بتواند جنوب یمن را به استقلال برساند اما بعید است این امید امارات متحده عربی در کوتاه مدت به واقعیت تبدیل شود. اما بی ثباتی به وجود آمده در یمن به واسطه تحرکات نیروهای تحت حمایت امارات ممکن است موجب شود حوثی ها نیز حملات خود را از سر بگیرند. روز چهاردهم دسامبر، شورای انتقالی جنوب یمن که تحت حمایت امارات است، با تلاش های عربستان سعودی برای میانجی گیری مخالفت کرد.

عربستان قصد داشت با وساطت، نیروهای شورای انتقالی جنوب یمن را قانع کند از استان های حضرموت و المهره خارج شوند اما این شورا خواسته عربستان را رد کرده و مجدداً تاکید کرد که همچنان نیروهایش را در این دو استان حفظ خواهد کرد. بیانیه شورای انتقالی جنوب پس از آن منتشر شد که یک هیئت نظامی متشکل از مقامات نظامی عربستانی و اماراتی در تاریخ 12 دسامبر وارد شهر بندری عدن شدند تا درباره روند کاهش تنش در جنوب یمن مذاکره کنند.

در آن زمان شورای انتقالی جنوب یمن اعلام کرده بود که کنترل خود را در بخش عمده ای از سرزمین های جنوبی یمن تثبیت کرده و نیروهایش در سراسر استان عدن نیز حضور دارند. استان عدن، مقر دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی است که مورد حمایت عربستان سعودی است. گفت وگوها پس از حمله ای ناگهانی از سوی شورای انتقالی جنوب یمن در این منطقه که چهارم دسامبر انجام شد، از سر گرفته شد.

یمن از زمان آغاز جنگ داخلی در سال 2014 وضعیت شکننده ای داشته است. عربستان سعودی و امارات متحده عربی در سال 2015 به عنوان بخشی از یک ائتلاف مشترک با هدف بازگرداندن دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی و بازپس گیری سرزمین های تصرف شده توسط حوثی ها، در یمن مداخله نظامی کردند. در حال حاضر، سه نیروی اصلی کنترل بخش هایی از یمن را در اختیار دارند. نخست حوثی های یمن که تحت حمایت ایران هستند و مناطق شمالی یمن و صنعا پایتخت این کشور را در اختیار دارند.

دوم شورای رهبری ریاست جمهوری که مورد حمایت عربستان سعودی که نهاد اجرایی اش در عدن مستقر است و سوم شورای انتقالی جنوب، که جنوب یمن را در کنترل کامل خود دارد. البته گروه های کوچک تر دیگری نیز در یمن فعال هستند که در برخی مناطق کوچک تر نفوذ کرده و کنترل خود را بر این مناطق حفظ کرده اند. مانند نیروهای مقاومت ملی یمن و همچنین نیروهای ویژه حضرمی که تحت حمایت امارات متحده عربی هستند.

آخرین حمله شورای انتقالی جنوب، شکاف های سیاسی و نظامی عمیق تری در بلوک ضدحوثی یمن، بین شورای انتقالی جنوب و دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی یمن و همچنین بین حامیان خارجی اصلی آن ها، یعنی امارات متحده عربی و عربستان سعودی ایجاد کرده است.

اگرچه ابوظبی و ریاض همچنان ادعا می کنند که در یمن با یکدیگر هماهنگ هستند، اما استراتژی های این دو کشور در یمن در گذر زمان مدام متفاوت تر شده و نشان می دهد عربستان سعودی و امارات در برخی مناطق یمن یا یکدیگر رقابت گسترده ای دارند. این رقابت البته تنها به یمن محدود نمی شود بلکه ریاض و ابوظبی در سودان و شاخ آفریقا نیز با یکدیگر در رقابت هستند.

عربستان سعودی تا حد زیادی بر ایجاد ثبات در یمن از طریق فعالیت دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی، ترویج یک روند سیاسی انتقالی و حفظ آتش بس با حوثی ها با هدف حفظ وحدت سرزمینی و کاهش تهدیدات امنیتی فرامرزی تمرکز کرده است. در مقابل، شورای انتقالی جنوب و حامیان اماراتی آن مدت هاست که از خودمختاری جنوب یا جدایی کامل منطقه جنوبی یمن حمایت می کنند و موضع سختگیرانه تری نسبت به حوثی ها دارند و تمرکززدایی را به عنوان یک راه حل نهایی، مناسب تر می دانند.

پیشروی اخیر شورای انتقالی جنوب با این رویکرد همسو است و این گروه را قادر می سازد تا دستاوردهای نظامی خود را به نفوذ سیاسی و نهادی تبدیل کند. علاوه بر این، در صورتی که شورای انتقالی به همین شکل بتواند دستاوردهای سرزمینی به دست آورد، دست امارات متحده عربی را در شورای انتقالی تقویت می کند و می تواند بازیگران همسو با عربستان را به حاشیه براند. این تغییر، انسجام در اردوگاه ضد حوثی را بیشتر از بین می برد و مذاکرات یکپارچه در مورد حکومت در مناطق تحت کنترل ضدحوثی را مختل می کند.

حوثی ها ممکن است احساس تهدید کنند و در خصوص حفظ آتش بس، دچار تردید شوند. هر چند ممکن است در درون ساختار تصمیم گیری حوثی ها برخی موافق حفظ آتش بس باشند اما به طور حتم جریاناتی در درون ساختار تصمیم گیری با برخورد نظامی موافق تر هستند؛ بنابراین ممکن است اختلافات داخلی در درون ساختار تصمیم گیری حوثی ها رخ دهد. باید انتظار داشت که مذاکرات آتش بس گسترده تر در یمن و روند صلح در این کشور آشوب زده پیچیده تر شود. همچنین خطر رقابت های داخلی می تواند حکومت را تضعیف کرده و هماهنگی امنیتی را مختل کند.

در سال 2019، امارات متحده عربی خروج نظامی جزیی از یمن را اعلام کرد و رسماً از نقش نظامی مستقیم به حمایت از نیروهای نیابتی محلی خود، به ویژه شورای انتقالی جنوب، تغییر موضع داد. نیروهای سعودی پس از آتش بس سال 2022 تا حد زیادی از یمن عقب نشینی کردند. اگرچه از نظر فنی این آتش بس منقضی شده است، اما تاکنون این توافق شکننده تا حد زیادی از درگیری های بزرگ جلوگیری کرده است.

اختلافات عربستان و امارات در سودان نیز اخیراً به طور فزاینده ای آشکار شده است. عربستان سعودی که به طور گسترده با نیروهای مسلح سودان همسو است، کاهش تنش، امنیت دریای سرخ و میانجیگری دیپلماتیک را در اولویت قرار می دهد. اما امارات متحده عربی به عنوان بخشی از استراتژی نفوذش براساس حمایت از نیروهای نیابتی کاملاً و با قدرت از نیروهای پشتیبانی سریع که نیرویی شورشی در سودان هستند، حمایت می کند.

کنترل شورای انتقالی جنوب بر استان حضرموت یمن، احتمالاً باعث ایجاد درگیری های قبیله ای و درگیری های محلی بر سر زیرساخت های استراتژیک خواهد شد و مذاکرات درون ائتلافی را پیچیده تر کرده و مذاکرات آتش بس گسترده تر در یمن را بیشتر به حالت تعلیق درخواهد آورد. طبق گزارش ها، در استان حضرموت، شورای انتقالی جنوب کنترل میدان های نفتی کلیدی، مراکز شهری مانند سیئون و مواضع نظامی که قبلاً در اختیار نیروهای وابسته به دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی یمن یا قبایل متحد بود را به دست گرفته است.

این گروه همچنین با برافراشتن پرچم هایی به نمایندگی از عربستان جنوبی (منطقه ای تاریخی شامل استان های جنوبی یمن) بر فراز ساختمان های شهرداری و پادگان های نظامی، شروع به اعمال حاکمیت موقت کرده است. این اقدامات نشان می دهد شورای انتقالی جنوب قصد دارد کنترل سرزمینی و حاکمیتی بلندمدتی را در این منطقه تثبیت کند.

این اقدامات احتمالاً نیروهای تحت حمایت عربستان و قبایل محلی حضرمی را که عمدتاً خود را مستقل از قدرت های خارجی می دانند و همچنان نسبت به مدل حکومتی شورای انتقالی جنوب که مردم محلی آن را به دلیل فساد، سوءاستفاده وعدم ارائه خدمات عمومی اولیه مانند برق و آب مورد انتقاد قرار داده اند، به شدت خشمگین می کند.

مذاکرات شکست خورده چهاردهم دسامبر برای مهار تبعات پیشروی نیروهای شورای انتقالی جنوب و بازگشت به چارچوب انتقالی در داخل دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی و شورای انتقالی طراحی شده بود.

بنابراین، رد خواسته های عربستان سعودی توسط شورای انتقالی جنوب، مذاکرات آینده در مورد حکمرانی در سرزمین هایی که اخیراً توسط شورای انتقالی جنوب تصرف شده و سایر سرزمین هایی که هنوز تحت کنترل دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی یا سایر شبه نظامیان مانند تعز و مارب هستند را پیچیده خواهد کرد.

در نتیجه، درگیری های پراکنده بین گروه های تحت حمایت امارات و عربستان احتمالاً بر سر زیرساخت های استراتژیک مانند زیرساخت های نفتی، مراکز لجستیکی، جاده های اصلی و مناطق شهری مانند سیئون یا پادگان های کلیدی رخ خواهد داد.

در نهایت، این داینامیک پیچیده در ائتلاف ضدحوثی به این معنی است که مذاکرات آتش بس، به رغم تلاش های عربستان، برای آینده ای قابل پیش بینی متوقف خواهد ماند و روند آتش بس و صلح گسترده تر در یمن را که برای دستیابی به یک کشور متحد یمن طراحی شده است، تضعیف می کند.

پایگاه سیاسی شورای انتقالی جنوب در جنوب یمن متمرکز است و و این نیرو از شهرها و استان های عدن، لحج، دالی، بخش هایی از ابین و شبوه و بخش های کوچکی از حضرموت که تحت کنترل نیروهای نخبه حضرمی تحت حمایت امارات هستند، حمایت می کند.

حمایت از این جناح ها ریشه در سیاست های هویتی جنوب یمن، نارضایتی ها از به حاشیه رانده شدن از زمان اتحاد یمن، خشم نخبگان سیاسی نظامی و امنیتی سابق یمن جنوبی دارد. هدف آن ها این است که یک کشور مستقل در جنوب یمن تشکیل دهند و برای این کار از حمایت مالی، نظامی و سیاسی امارات متحده عربی برخوردار هستند.

مارب و تعز همچنان مهم ترین مناطقی هستند که هنوز تحت کنترل دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی یمن هستند و به دلیل قابلیت های نظامی نسبتاً پیشرفته این نهاد، شبکه های حمایتی قبیله ای و اهمیت اقتصادی به دلیل موقعیت استراتژیکش در مرکز یمن، به عنوان دژ استراتژیک عمل می کنند. مارب منطقه ای نفت خیز نیز هست.

هر دو منطقه به شدت مورد مناقشه هستند و در برابر فشار حوثی ها آسیب پذیرند. خصوصاً اگر حوثی ها بخواهند از اختلافات بین نیروهای مخالف، به نفع خود استفاده کنند.

در بلندمدت، دستاوردهایی که با حمایت امارات متحده عربی ایجاد شده، موازنه قدرت را در جنوب یمن تغییر خواهد داد، اما چندپارگی، مقاومت قبیله ای و خلأهای امنیتی مداوم در یمن، هرگونه تلاش برای استقلال جنوب را محدود کرده و بی ثباتی و خطرات امنیتی را در سراسر یمن گسترش خواهد داد.

تسلط روزافزون نیروهای تحت حمایت امارات متحده عربی در جنوب، موازنه قدرت را تغییر می دهد و امارات متحده عربی را به عنوان بازیگر اصلی خارجی در یمن در چارچوب داینامیک های جنگ داخلی یمن قرار می دهد و جناح های همسو با عربستان سعودی را تحت الشعاع قرار داده و راه را برای ظهور احتمالی عربستان جنوبی به عنوان یک کشور مستقل بالفعل باز می کند.

با این حال، این مسیر نه تنها با تعمیق اختلافات در داخل شورای انتقالی جنوب و دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی، بلکه به دلیل عمیق شدن تفرقه و مقاومت قبیله ای در سرزمین های تازه تصرف شده توسط شورای انتقالی جنوب و خطر تشدید بی ثباتی سیاسی و امنیتی، محدود خواهد ماند. علاوه بر این، در سرزمین های فراتر از جنوب و شرق یمن و در استان هایی مانند تعز و مارب که همچنان توسط نیروهای دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی اداره می شوند مزایای استراتژیکی وجود دارد که موجب می شود این مناطق تسلیم نشوند.

فشار تحت حمایت امارات متحده عربی به این استان ها، خطر تشویق حوثی ها به انجام حملاتی به استان های مورد مناقشه را به همراه دارد و بنابراین استراتژی امارات متحده عربی برای رهبری ائتلافی ضدحوثی تضعیف خواهد شد. قبایل محلی به ویژه در استان حضرموت نیز احتمالاً در برابر پیشروی های شورای انتقالی جنوب و نیروهای تحت حمایت امارات مقاومت خواهند کرد و لایه های بیشتری از ناامنی را در امتداد جاده های اصلی، نزدیک میادین نفتی و در مراکز شهری ایجاد خواهند کرد.

اگر درگیری ها بین شورای انتقالی جنوب و نیروهای دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی تشدید شود، احتمالاً خلأهای امنیتی در مناطق دیگر گسترش خواهد یافت. در چنین شرایطی گروه هایی مانند القاعده در شبه جزیره عربستان، که در مناطقی مانند شبوه و بخش هایی از ابین فعال است و از مسیرهای قاچاق در مناطق عمدتاً بیابانی سود می برد، در موقعیت مناسبی برای بهره برداری از این خلأها برای گسترش حضور خود و برنامه ریزی حملات قرار خواهند گرفت.

نیروهای دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی در مارب و تعز، به لطف واحدهای محلی باتجربه، اتحادهای قبیله ای و خطوط مقدم مستحکمی که طی سال ها جنگ با حوثی ها ایجاد کرده اند، قابلیت های دفاعی نسبتاً قوی تری نسبت به سایر نقاط یمن دارند.

با این حال، این نیروها همچنان بیش از حد تحت فشار هستند و از نظر سیاسی پراکنده و به شدت وابسته به حمایت خارجی هستند و این امر آن ها را در برابر حملات مجدد حوثی ها در صورت تشدید درگیری های داخلی ضدحوثی ها یا تضعیف شدن حمایت عربستان سعودی، آسیب پذیر می کند.

به ویژه اگر خصومت ها بین شورای انتقالی جنوب و دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی عمیق تر شود و به درگیری های مداوم تبدیل شود، حوثی ها سعی خواهند کرد از این وضعیت برای آغاز حمله دیگری علیه مارب استفاده کنند و تهدید حملات حوثی ها به خاک عربستان و امارات افزایش خواهد یافت.

در کوتاه مدت، بعید است امارات متحده عربی و شرکایش در شورای انتقالی جنوب، حملاتی را به مارب یا تعز، که هر دو تحت کنترل دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی هستند، انجام دهند، زیرا انجام این کار قبل از تثبیت و مشروعیت بخشیدن به دستاوردهای خود در سرزمین های دیگر، خطر گسترش بیش از حد نیروهایشان، و خشمگین کردن جناح های تحت حمایت عربستان سعودی و تسریع تجزیه ائتلاف ضدحوثی را به همراه خواهد داشت.

با این حال، درگیری های طولانی مدت درون این ائتلاف، فرصت ویژه ای را برای حوثی ها فراهم می کند. حوثی ها مدت هاست به دلیل وجود میدان های نفتی، مسیرهای قاچاق حیاتی و ارزش نمادین استان های مارب و تعز این مناطق را به عنوان یک مزیت استراتژیک می بینند. اگرچه حمله بزرگ حوثی ها در سال 2022 به مارب شکست خورد و خطوط مقدم آن حمله از آن زمان تاکنون مسکوت مانده اند، اما اختلافات جدید بین ائتلاف ضدحوثی می تواند حوثی ها را برای شروع مجدد حمله جسورتر کند.

تصرف مارب، درآمدهای نفتی مورد نیاز حوثی ها، کریدورهای قاچاق گسترده تر برای حفظ قابلیت های نظامی و اهرم سیاسی بیشتر در هرگونه مذاکرات آینده در مورد نظم یمن پس از جنگ را برای حوثی ها فراهم می کند. از طرف دیگر، حوثی ها می توانند از اختلافات درون ائتلاف ضدحوثی نیز برای انجام حملات علیه مناطق تحت کنترل شورای انتقالی جنوب برای تضعیف آن ها، استفاده کنند. در این شرایط مناطقی نظیر شبوه یا لحج که درگیری های مرزی در چند سال گذشته به طور مکرر در آن ها رخ داده است، می تواند اهداف بالقوه حوثی ها باشند.

هر دو سناریو به طور قابل توجهی بی ثباتی را افزایش می دهند، زیرا تشدید نبرد حوثی ها علیه دولت به رسمیت شناخته شده بین المللی و یا شورای انتقالی جنوب، احتمالاً حملات حوثی ها به زیرساخت های نفت، گاز و غیرنظامی در عربستان سعودی و امارات متحده عربی را در پی خواهد داشت، تا بلکه بتوانند با توجه به اولویت بندی ریاض و ابوظبی برای امنیت داخلی، این دو کشور را تحت فشار قرار داده و تسلیم کنند.

حوثی ها به طور فزاینده ای در موقعیت خوبی برای یک حمله مجدد به سمت جنوب قرار دارند. در دو سال گذشته، آن ها از نارضایتی های ضداسراییلی در یمن به واسطه جنگ غزه و چندین دور حملات هوایی اسراییل به یمن برای تقویت نظامی گسترده و بسیج میلیون ها نیروی جدید استفاده کرده اند. علاوه بر این، به رغم حملات دو سال گذشته توسط نیروهای آمریکایی، بریتانیایی و اسراییلی به یمن، حوثی ها همچنان محموله های سلاح و قطعات موشکی برای تقویت قابلیت ها و ظرفیت موشکی و پهپادی دریافت می کنند.

حوثی ها در گذشته با موشک های بالستیک و پهپاد به سرزمین های عربستان سعودی و امارات متحده عربی حمله کرده اند و به طور خاص تأسیسات انرژی نفتی و فرودگاه ها را هدف قرار داده اند. آخرین حمله ی مهم حوثی ها پیش از توافق آتش بس در یمن، در سال 2022 علیه یک تأسیسات نفتی در امارات متحده عربی رخ داد که منجر به کشته شدن حداقل سه نفر شد.

در 18 دسامبر، رسانه ی اماراتی العین گزارش داد که حوثی ها ممکن است در حال آماده شدن برای حمله ای علیه شورای انتقالی جنوب در مناطقی مانند شبوه باشند و ادعا کرد که حوثی ها به شکل بی سابقه ای در حال اعزام نیروهای نظامی به جبهه های جنوبی یمن هستند.