محمد حسین امید، رییس دانشگاه تهران، در نخستین همایش مهندسی اکوهیدرولوژی ایران، که 26 آذر ماه سال 1404، در دانشکدگان علوم و فناوری های میان رشته ای برگزار شد، با بیان اینکه پس از ارائه گزارش دانشگاه تهران درباره بحران کم آبی در ایران به رییس جمهور و هیأت دولت، حل مساله بحران آب دانشگاه تهران واگذار شد، گزارشی درباره اقدامات دانشگاه در این زمینه ارائه داد.

به گزارش ایسنا، وی از تشکیل گروهی متشکل از 60 متخصص از دانشگاه و صنعت آب و ارائه گزارش نهایی پس از سه ماه کار فشرده خبر داد و گفت: بر این اساس، 12 کارگروه در سطح حوزه های آبخیز کشور تشکیل شده است.

رییس دانشگاه تهران با اشاره به شاخص فالکن مارک تاکید کرد: در حالی که زمانی سرانه آب کشور، بیشتر از 4500 مترمکعب بود، امروز این رقم به زیر 1000 مترمکعب رسیده که نشان دهنده کمبود شدید آب است. در فلات مرکزی، این شاخص به 600 نزدیک می شود، یعنی با مرز بحران مطلق فاصله ای نداریم.

امید با بیان اینکه در 50 سال گذشته حدود 200 میلیارد مترمکعب آب تجدیدناپذیر مصرف شده، گفت: تقربیا تمام تالاب ها و دریاچه ها را از دست داده ایم و به دلیل برداشت های بی رویه آب های زیر زمینی، فرونشست زمین در برخی نقاط ایران به 30 سانتیمتر رسیده است.

وی با اشاره به تجربیات دوره دانشجویی خود گفت: زمانی که من دانشجو بودم، چاه عمیق دانشکده کشاورزی 30 متر عمق داشت، اما اکنون عمق آن به 320 افزایش یافته است.

امید با اشاره به نظر یکی از متخصصان حوزه آبخیزداری در تجربه کم آبی در یکی از کشورهای غربی گفت: با وجود ممنوعیت برداشت آب در مناطق دچار بحران و کمبود آب، اگر یک قطره آب هم برداشت نشود، 200 سال طول می کشد تا سفره های آب زیرزمینی احیا شود.

رییس دانشگاه تهران با بیان اینکه برای تمام ناترازی ها دو راه حل (تولید بیشتر و کاهش مصرف) وجود دارد، تاکید کرد: اما این موضوع، درباره کمبود آب صدق نمی کند، چراکه در مورد کمبود برق و سایر موارد می توان با تولید بیشتر و مصرف کمتر، موضوع را کنترل کرد، اما تولید آب نداریم.

وی با رد راه حل های شبه علمی مانند استخراج آب های عمقی و یا انتقال آب دریا گفت: شیرین سازی آب دریا، حتی در بهترین شرایط تنها می تواند نیم تا یک درصد نیاز کشور را تأمین کند و هزینه های اقتصادی و زیست محیطی سنگینی دارد.

رییس دانشگاه تهران تصریح کرد: موضوع این است که ما در این سال ها بیش از 50 درصد مازاد، از منابع آبی برداشت کرده ایم.

امید با بیان اینکه باید تمام متخصصان این حوزه درباره این بحران گفتگو کنند و هشدار بدهند، تصریح کرد: نباید از منابع آب تجدیدپذیر، بیش از 40 درصد برداشت می شد، اما حالا که بحران داریم و برگشتن به حالت منطقی زمانبر است، 60 درصد برداشت پذیرفتنی است، یعنی 40 درصد باید سفره های آب را تغذیه کند.

امید تصریح کرد: باید برداشت از منابع آب تجدیدپذیر را به 40 درصد محدود کنیم. این به معنای تغییر الگوی کشت، حذف اراضی با کیفیت پایین و اصلاح مصرف در مصارف شهری و صنعتی است و اگر در سه سال باقی مانده از برنامه هفتم این موارد رعایت نشود، با بحران فرونشست شدید و تخریب زیرساخت ها روبرو خواهیم شد.

امید در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر تغییر الگوی کشاورزی در کشور، اظهار داشت: بر اساس آمار و گزارش ها، به رغم ادعای افزایش سطح زیر کشت برای تأمین محصولات استراتژیک مثل گندم، هیچ رشدی در 30 - 40 سال گذشته در این بخش وجود نداشته و رشد سطح زیر کشت در بخش کشاورزی، مربوط به محصولاتی مثل سیفی جات و سبزیجات بوده است.

استاد دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، حل مساله بحران آب در کشور را، توجه به نظرات کارشناسی و بازگشت به مبانی و اکوهیدرولوژی عنوان کرد و گفت: پیش از احداث کارخانه نیشکر در استان خوزستان، بسیاری از استادان دانشگاه ها با توجه با اقلیم منطقه، با این امر مخالف بودند، ولی به رغم این مخالفت ها، این طرح اجرا شد و 120 هزار هکتار زیر کشت نیشکر رفت. در حالی که اگر تنها 40 هزار هکتار به کشت چغندر قند برگردانده شود، حداقل یک میلیارد مترمکعب آب صرفه جویی می شود که می تواند مشکل آب شهرهای جنوبی را حل کند.

امید تصرح کرد: مداواها و درمان ها و حل مسائل در بخش آب، همه از نوع برگشتن به مبانی، انجام ندادن کار به جای انجام دادن کار و کنترل مصرف است و اگر این گفتمان در محیط های دانشگاهی پیگیری شود من معتقدم می توان کاری را از پیش برد.

وی خاطرنشان کرد: باید خطرات را بگوییم، باید بگوییم امنیت کشور به خاطر از بین رفتن امنیت آب در معرض خطر است و باید بقبولانیم که راه حل مشکل، انتقال در حد وسیع نیست و این انتقال های بی رویه راه حل مساله نیست.

امید با اشاره به انتقال آب از طالقان به تهران گفت: انتقال 200 میلیون متر مکعب آب از طالقان به تهران با هزینه های بالا و تلاش شبانه روزی انجام شد، اما آنچه که در این انتقال دیده نشد، آسیب هایی است که این انتقال به دشت قزوین و سپیدرود زده است، این آب سهم طبیعت آن منطقه بود و با این کار یکی از دشت های خوب کشور را در معرض نابودی قرار داده ایم.

رییس دانشگاه تهران تصریح کرد: حل مشکل آب تهران، انتقال آب نیست، بلکه باید بارگذاری جمعیت در این شهر کنترل شود شهری که سقف جمعیتی آن 7 میلیون بود و اکنون به دو برابر و بیشتر رسیده است، اگر بخواهد هر سال یک میلیون جمعیت هم با آن اضافه شود منابع آب این شهر جوابگوی این جمعیت نخواهد بود و باید در این زمینه تجدید نظر جدی شود.

امید تاکید کرد: در همه ابعاد صنعتی، شهری و کشاورزی نیازمند تجدید نظر در مصرف و استفاده هستیم و علاوه بر این، باید با طبیعت مهربان باشیم و اگر تمام این موارد را رعایت کنیم شاید بتوانیم بحران را نه از بین ببریم بلکه کند کنیم.

رییس دانشگاه تهران، در بخش پایانی سخنان خود با قدردانی از برگزارکنندگان این همایش گفت: برگزاری این همایش ها، موجب فرایندهای تعامل بهتر می شود و به بازگرداندن تعادل به اکوسیستم و پیدا کردن راه حل های پایدار برای مدیریت منابع آب کمک می کند.

امید در پایان، بار دیگر با تاکید بر اینکه هر کس در هر کجای ایران درباره موضوع آب و محیط زیست و اقلیم می تواند حرفی بزند، باید صدای خود را بلند کند و بگوید که اوضاع چقدر بد است و چقدر می تواند بدتر شود و چقدر می تواند از کنترل خارج شود، گفت: اگر اقدام فوری صورت نگیرد، خیلی زود برای جبران خیلی دیر خواهد شد و امنیت آبی که امنیت کشور است در خطر جدی خواهد افتاد.