فرارو- دروغ گویی مزمن معمولاً پشت رفتارهایی پنهان می شود که در نگاه اول عادی به نظر می رسند، اما شناخت نشانه های هشداردهنده آن می تواند از آسیب های عاطفی و روانی در روابط شخصی و کاری پیشگیری کند.

به نقل از یور تانگو، دروغ گفتن پدیده ای پیچیده و چندلایه است. تقریباً همه ما، در مقاطعی از زندگی، به دلایل مختلف دروغ گفته ایم؛ گاهی برای منافع شخصی و گاهی با نیت های به ظاهر خیرخواهانه. برخی دروغ ها ممکن است از نظر اجتماعی قابل درک یا حتی قابل چشم پوشی باشند، اما همه دروغ ها در این دسته قرار نمی گیرند. زمانی که فردی به دروغ گویی مزمن دچار است، ماجرا شکل دیگری به خود می گیرد. در این حالت، دروغ ها نه برای هدفی بزرگ تر، بلکه برای محافظت از خود و شبکه ای خیالی از روایت های ساختگی گفته می شوند.

دکتر درو کرتیس، روان شناس، در توضیح این پدیده می گوید: معیار دروغ گویی بیمارگونه، گفتن حجم زیادی از دروغ هاست؛ به گونه ای که عملکرد فرد را مختل می کند، باعث ناراحتی روانی می شود و حتی می تواند برای خود فرد یا دیگران خطرآفرین باشد. این دروغ ها ممکن است در ابتدا چندان آشکار نباشند، اما وقتی الگویی تکرارشونده شکل می گیرد، نشانه هایی بروز می کند که تشخیص یک دروغ گوی مزمن را ممکن می سازد. دلیلش هم ساده است: چنین افرادی برای باورپذیر کردن گفته هایشان، حد و مرزی برای دروغ پردازی قائل نیستند.

در ادامه، 11 نشانه رایج که می تواند به شناسایی یک دروغ گوی مزمن کمک کند، مرور خواهد شد.

یکی از عادت های رایج دروغ گویان مزمن این است که هر بار یک روایت متفاوت از یک ماجرا ارائه می دهند. دلیل آن روشن است: هیچ کس حافظه کاملی ندارد، به ویژه وقتی داستان از اساس ساخته ذهن باشد. فرد دروغ گو معمولاً دقیقاً به خاطر نمی آورد دفعه قبل چه گفته، بنابراین روایت بعدی با نسخه قبلی همخوانی ندارد.

به گفته هیلاری آی. لبو، نویسنده حوزه سلامت و روان، تغییر مداوم روایت ها می تواند یکی از نشانه های دروغ گویی مزمن باشد. البته این به آن معنا نیست که هر کسی که داستانش را قاطی می کند الزاماً دروغ گوست، اما زنگ خطری است که نباید نادیده گرفته شود. او دروغ گویی بیمارگونه را الگویی اجباری از گفتن حرف هایی می داند که فرد می داند حقیقت ندارند .

دروغ گفتن انرژی زیادی می طلبد. فرد ناچار است سناریوهای ساختگی متعددی را در ذهن نگه دارد و میان آن ها هماهنگی ایجاد کند؛ کاری فرساینده که باعث می شود نتواند یک روایت ثابت و منسجم ارائه دهد.

دروغ گویان مزمن معمولاً پاسخ های کوتاه و سرراست نمی دهند. در عوض، توضیحاتشان پر از جزییات اغراق آمیز است. آن ها تصور می کنند هرچه داستان پرجزییات تر باشد، باورپذیرتر خواهد بود؛ بنابراین از رنگ لباس و وضعیت هوا گرفته تا نام افراد حاضر در صحنه را شرح می دهند.

تامارا هیل ، مشاور حرفه ای دارای مجوز، می گوید اغراق در جزییات کم اهمیت یکی از شگردهای رایج دروغ گویان بیمارگونه است؛ روشی برای منحرف کردن توجه از اصل ماجرا. این افراد حتی ممکن است هنگام مواجهه با پرسش های ساده، واکنش های افراطی نشان دهند.

در حالی که یک فرد صادق معمولاً پاسخ های شفاف و مستقیم می دهد، صحبت کردن با یک دروغ گوی مزمن شبیه کندن دندان است؛ طولانی، خسته کننده و پر از اطلاعات بی ربط.

وقتی روایت کسی منطقی به نظر نمی رسد، طبیعی است که طرف مقابل پرسش های بیشتری مطرح کند. اما دروغ گوی مزمن به جای پاسخ گویی، حالت تدافعی به خود می گیرد و حتی ممکن است طرف مقابل را متهم کند که فضولی می کند یا از حد خود فراتر رفته است.

دکتر لیلین گلس، تحلیل گر رفتار و متخصص زبان بدن، توضیح می دهد که این حالت تدافعی اغلب با نشانه های غیرکلامی همراه است؛ مانند اشاره کردن با انگشت. به گفته او، دروغ گو با این رفتار تلاش می کند جای متهم و شاکی را عوض کند و فرد پرسش گر را در موقعیت ناراحت کننده قرار دهد.

دروغ گویان مزمن در مواجهه با سؤال ها معمولاً پاسخ های کلی، مبهم و گریزنده می دهند. آن ها نمی خواهند اطلاعاتی بدهند که بتواند حقیقت را آشکار کند. گاهی هم به سادگی داستان قبلی شان را فراموش کرده اند و با ابهام گویی سعی می کنند گرفتار تناقض نشوند.

کندرا چری، مدرس روان شناسی، مبهم گویی و حذف جزییات مهم را یکی از نشانه های هشداردهنده دروغ گویی می داند؛ هرچند تأکید می کند که هر پاسخ مبهمی الزاماً به معنای دروغ نیست.

اگر فردی همواره از گفتن حقیقت طفره می رود و هم زمان حافظه ضعیفی دارد، احتمال دروغ گویی او کم نیست. دروغ گوی مزمن ناچار است حجم زیادی اطلاعات ساختگی را به خاطر بسپارد؛ کاری که عملاً ممکن نیست. بنابراین وقتی تناقض ها آشکار می شود، به فراموشی متوسل می شود.

جالب اینکه پژوهشی در نشریه Frontiers in Psychology نشان داده دروغ گویی می تواند به اختلال واقعی حافظه منجر شود. پژوهشگران نتیجه گرفته اند که دروغ گفتن، برخلاف صرفاً انکار کردن، اختلالات حافظه را افزایش می دهد.

یکی از راه های ساده برای گرفتار نشدن در تناقض ها، صحبت نکردن درباره گذشته است. هرچه گذشته کمتر مطرح شود، احتمال افشای دروغ ها نیز کمتر خواهد بود. به همین دلیل، دروغ گویان مزمن معمولاً از مرور اتفاقات قبلی طفره می روند.

کندرا چری یادآوری می کند که اگرچه دروغ ممکن است در لحظه مشکل را حل کند، اما نگه داشتن آن در بلندمدت استرس زا و پرهزینه است. بسیاری از دروغ ها، حتی با وجود تلاش زیاد، در نهایت آشکار می شوند.

بازپرس ها در پرونده های جنایی بارها از مظنون می خواهند داستانش را تکرار کند، چون به دنبال تناقض هستند. فرد صادق معمولاً روایت ثابتی دارد، اما دروغ گو دچار ناهماهنگی می شود.

دکتر کایل زرِنچیک، درمانگر، می گوید تعریف مکرر داستان های عجیب و بعید مانند دوستی با افراد مشهور یا تجربه رویدادهای خارق العاده می تواند نشانه ای از دروغ گویی مزمن باشد. این داستان ها معمولاً با گذشت زمان تغییر می کنند و تناقض هایشان آشکار می شود.

دروغ گویان مزمن اغلب به طرز اغراق آمیزی جذاب، مطمئن و دوست داشتنی به نظر می رسند. آن ها می دانند جلب اعتماد دیگران کار باورپذیر کردن دروغ ها را آسان تر می کند.

ام. اسکات پک، نویسنده کتاب مردم دروغ، می نویسد این افراد به شدت نگران تصویر اجتماعی خود هستند و خوب بودن برایشان بیشتر یک نمایش است تا یک واقعیت اخلاقی.

یکی دیگر از تاکتیک های رایج، قربانی نشان دادن خود و مقصر جلوه دادن دیگران است. حتی اگر کسی مستقیماً آن ها را به دروغ گویی متهم نکرده باشد، سعی می کنند با جلب ترحم، توجه ها را از حقیقت منحرف کنند.

به گفته آدرین سانتوس-لانگ هرست، دروغ گویان بیمارگونه اغلب خود را قهرمان یا قربانی داستان ها نشان می دهند تا تحسین، همدلی یا پذیرش دیگران را به دست آورند.

دروغ گویی ذاتاً نوعی دستکاری روانی است. دروغ گویان واقعیت را طوری تغییر می دهند که دیگران به برداشت های خود شک کنند. ارین لئونارد، روان درمانگر، توضیح می دهد که این رفتار گاهی به صورت ناخودآگاه و برای محافظت از خودِ فرد در برابر حقیقت انجام می شود.

چه این فریب عمدی باشد و چه ناخودآگاه، نتیجه یکسان است: تخریب اعتماد و سردرگمی روانی اطرافیان.

آخرین نشانه، رفتارهای نمایشی و دراماتیک است. دروغ گویان معمولاً هنگام گفتن دروغ آرام نیستند و وقتی با اتهام روبه رو می شوند، واکنش های شدید نشان می دهند.

به گفته روزی جونز، نویسنده حوزه سلامت، برخی ویژگی های اختلال شخصیت نمایشی می تواند با دروغ گویی مزمن همپوشانی داشته باشد؛ اختلالی که با توجه طلبی افراطی همراه است. البته این به معنای ابتلای همه دروغ گویان مزمن به این اختلال نیست، اما می تواند یکی از توضیح ها باشد.

در نهایت، کارشناسان تأکید می کنند که بهترین راه برخورد با دروغ گویان مزمن، دوری از درگیری های پرتنش و حفظ مرزهای روشن است. گرفتار شدن در دنیای دروغ و نمایش آن ها، اغلب بهای روانی سنگینی دارد؛ بهایی که ارزش پرداختن ندارد.