فرارو- استخوان ها، گونی هایی مملو از محتویات داخل شکم، پوست الاغ و حتی سر بریده یک اسب که در یکی از خرابه های اطراف تهران کشف شده اند، نشان از توزیع گوشت این حیوانات میان مردم دارد. این موضوع زمانی برملا شد که حدود 5 هزار لیبل جعلی با عنوان گوشت گوساله منجمد برزیلی (سردست) در نزدیکی این محل پیدا شد.

به گزارش فرارو، قیمت گوشت قرمز بر اساس داده های مرکز آمار در آبان ماه نسبت به ماه گذشته اش 50.2 افزایش یافته.

اما چرا این اتفاق افتاد؟ به باور کارشناسان، حذف ارز ترجیحی از گوشت قرمز و تبدیل آن به ارز مبادله ای کافی بود تا قیمت گوشت قرمز سر از ناکجاآباد دربیاورد. همین مساله به کاهش سرانه مصرف گوشت در کشور منجر شد.

با صرف نظر از قیمت گوشت قرمز، باید به تورم قیمتی کلیه اقلام خوراکی نیز توجه کرد؛ تورمی بالای 64 درصد که زندگی روزمره مردم را با چالش های متفاوت مواجه کرده و سفره آنان را خالی تر از گذشته ساخته است.

دولت چه کرد؟ برای تقویت عرضه داخلی، واردات گوشت منجمد برزیلی انجام شد؛ اما انگار این تصمیم فرصتی برای متخلفان به وجود آورد تا با راه اندازی کشتارگاه حیوانات تک سمی از این طریق درآمد داشته باشند. بنا بر گزارش مهر، در جریان بازرسی از یک واحد صنفی فعال در حوزه تولید و بسته بندی گوشت، حدود 3 تن گوشت غیرمجاز متعلق به حیوانات تک سمی، از جمله الاغ و قاطر، کشف شده.

اما فراتر از مسائل اقتصاد کلان، باید به تاثیر مشکلات معیشتی و تورم بر ارزش های اخلاقی توجه کرد؛ اینکه باور به پاک نیتی چگونه در آتش اقتصاد و تورم افسارگسیخته می سوزد.

احمد بخارایی، جامعه شناس و استاد دانشگاه، در گفت وگو با فرارو به بررسی این مساله پرداخته و می گوید: فشار اقتصادی مردم را با دگرگونی های عمیق مواجه می کند. فشار اقتصادی شوخی بردار نیست؛ شاید بتوان فشارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را تاب آورد، اما فشار اقتصادی، آسیب پذیرتر و تعیین کننده تر است.

احمد بخارایی به فرارو می گوید: به زبان دینی گفته می شود کادَ الفقرُ أن یکونَ کُفراً ؛ به این معنا که نزدیک است فقر به کفر بینجامد. کفر تنها به معنای نفی وجود خدا نیست، بلکه به معنای پوشاندن است؛ بنابراین می تواند به معنای پوشاندن حقیقت نیز باشد. از این منظر، فقر باعث می شود دنیای معرفتی یک فرد به بی راهه برود و حقیقت، واقعیت و اخلاق که خود جزیی از حقایق هستند، به حاشیه رانده شوند. این بیان دینی به روشنی توضیح می دهد که فقر چه تاثیری می تواند بر ارزش های اخلاقی داشته باشد.

او می افزاید: همین مساله در علوم روانشناختی و در هرم سلسله نیازهای مازلو نیز مطرح است. وقتی فرد درگیر پاسخگویی به نیازهای اولیه مانند خوراک، پوشاک و مسکن باشد و همچنان در این مرحله درجا بزند و پاسخ روشنی نگیرد، وضعیت به همین سمت سوق پیدا می کند. جدای از مساله گوشت، برنج تایلندی و هندی که مصرف کمتری دارد، اکنون در بازار 180 تومان قیمت دارد و برنج ایرانی تا نیم میلیون تومان می رسد؛ وضعیتی که نشان می دهد مردم درگیر پاسخگویی به نیازهای اولیه هستند و در همین نقطه متوقف مانده اند.

این جامعه شناس می گوید: مازلو اشاره دارد زمانی که فرد در این مرحله درجا می زند، مراحل بعدی نیازها نیازهای اجتماعی، احساس امنیت، خودشکوفایی و هر آنچه جنبه جمعی دارد به حاشیه می رود. اخلاق نیز در همین ساحت قرار دارد. هر زمان شکم سیر شود و امکان پاسخگویی به معیشت فراهم آید، فرد می تواند به دیگری بیندیشد؛ چراکه با ورود مساله اخلاق، پای دیگری به زندگی باز می شود. در این وضعیت، خودخواهی به حداقل و دیگرخواهی به حداکثر می رسد و هرچه این روند تقویت شود، رفتار اخلاقی پررنگ تر می شود. اخلاق همین است.

او می افزاید: این مساله در نهایت به ساختارهای جامعه بازمی گردد؛ به نگاهی ایدئولوژیک که جاری و ساری است، خودی و غیرخودی می سازد و تخصص را به حاشیه می راند. امروز حتی آنچه به عنوان سوانح طبیعی، بحران محیط زیستی، خشکسالی و موارد مشابه مطرح می شود نیز معلول همین تفکر جاری است؛ تفکری که با مدیریت و گزینش ناکارآمد، روزمره گرایی و شکل گیری طبقه ای تن آسا همراه شده است. طبقه ای نوپدید با رنگ وبویی ایدئولوژیک. خروجی چنین وضعیتی این است که افراد صرفا در پی پاسخگویی به نیازهای اولیه خود هستند و نیازهای جمعی، اجتماعی و اخلاقی ناگزیر به حاشیه رانده می شوند.

بخارایی می گوید: وقتی افراد درگیر پاسخگویی به نیازهای اولیه خود هستند، خودخواه می شوند؛ یعنی منافع فردی بر منافع جمعی ارجحیت پیدا می کند. این منافع فردی نیز دیگر حد و حصری ندارد. به این معنا که وقتی فرد در فضایی زندگی می کند که خودخواهی در آن غالب است، حتی اگر از توانایی مالی برخوردار باشد، به دلیل تنفس در همین فضا، به فکر خود می افتد.

او می افزاید: خودخواهی تنها به این معنا نیست که صرفا افرادی که درگیر تامین نیازهای اولیه خود هستند چنین رفتاری داشته باشند؛ حتی کسانی که توانایی مالی دارند نیز به همین سمت کشیده می شوند و این اصل غیراخلاقیِ رایج شکل می گیرد که خودخواهی مقدم بر دیگرخواهی است. این وضعیت، یک فاجعه اخلاقی است. بنابراین، این روند دقیقا در شرایط اقتصادی نا به سامان اوج می گیرد؛ از بیکاری، تورم و فقر گرفته تا دیگر المان های اقتصادی که جامعه ما با آن درگیر است.

این استاد دانشگاه می گوید: شاید ما اکنون درگیر ابرتورم نشده باشیم، اما بی تردید با ابر بحران مواجه ایم. ابر بحران زمانی پدید می آید که بحران به صورت همزمان در حوزه های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی، یعنی در چهار خرده نظام، گریبان جامعه را بگیرد. وقتی هر یک از این حوزه ها دچار بحران باشد، مجموع آن ها به ابر بحران منتهی می شود.

او می افزاید: به همین دلیل است که انگار زیر پای جامعه لغزنده شده و هر اتفاقی آن را آسیب پذیرتر می کند؛ چه باران بیاید یا نیاید، چه نفت فروخته شود یا نشود، چه دولت اصلاح طلب روی کار باشد یا اصول گرا، چه جنگ رخ دهد یا ندهد، جامعه همچنان آسیب پذیر است. پرسش اینجاست که مدیریت کلان چه شرایطی برای جامعه فراهم کرده که در هر وضعیت و با هر تصمیمی، جامعه آسیب پذیر می شود؟

او در نهایت می گوید: فشار اقتصادی مردم را با دگرگونی های عمیق مواجه می کند. فشار اقتصادی شوخی بردار نیست؛ شاید بتوان فشارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را تاب آورد، اما فشار اقتصادی، آسیب پذیرتر و تعیین کننده تر است.