ماه، نزدیک ترین همسایه کیهانی زمین، جهانی سنگی با ساختاری پیچیده، و ترکیبی شیمیایی است که سرنخ های مهمی درباره شکل گیری زمین در اختیار دانشمندان قرار می دهد.

از نظر زمین شناسی، ماه ساختاری لایه لایه دارد که تا حدی شبیه زمین است، اما در مقیاسی کوچک تر. این ساختار شامل سه بخش اصلی هسته، گوشته و پوسته است. هر یک از این لایه ها اطلاعات مهمی درباره گذشته منظومه شمسی در خود پنهان کرده اند.

برای سال ها تصور می شد ماه هسته قابل توجهی ندارد، اما داده های لرزه ای و اندازه گیری های گرانشی نشان داده اند که ماه دارای هسته ای فلزی است. این هسته عمدتاً از آهن تشکیل شده و مقادیر کمتری نیکل و گوگرد نیز در آن یافت می شود.

از نظر زمین شناسی، ماه ساختاری لایه لایه دارد که تا حدی شبیه زمین است. این ساختار شامل سه بخش اصلی هسته، گوشته و پوسته است. هر یک از این لایه ها اطلاعات مهمی درباره گذشته منظومه شمسی در خود پنهان کرده اند.

بخش اعظم جرم ماه را گوشته آن تشکیل می دهد. این لایه از سنگ های سیلیکاتی ساخته شده و ترکیب آن شباهت زیادی به سنگ های آذرین زمین دارد. در گذشته های بسیار دور، گوشته ماه داغ و فعال بوده و مواد مذاب آن از طریق شکاف ها به سطح رسیده اند. نتیجه این فرایند، شکل گیری دشت های تاریک رنگی است که امروزه به نام ماریا (دریاوارهای ماه) شناخته می شوند.

پوسته، بیرونی ترین لایه ماه است و همان بخشی است که با چشم غیرمسلح یا تلسکوپ دیده می شود. این پوسته عمدتاً از سنگ هایی غنی از اکسیژن، سیلیکون، آلومینیوم، کلسیم، منیزیم و آهن تشکیل شده است.

نکته جالب اینجاست که ضخامت پوسته ماه یکنواخت نیست. سمت پنهان ماه پوسته ای ضخیم تر از سمتی دارد که همیشه رو به زمین است. این عدم تقارن یکی از معماهای مهم در مطالعات ماه شناسی به شمار می رود.

سطح ماه با لایه ای از رِگولیت پوشیده شده است. ترکیبی از گرد و غبار، ذرات معدنی و خرده سنگ هایی که طی میلیاردها سال برخورد شهاب سنگ ها شکل گرفته اند. چون ماه جو ندارد، هیچ چیزی جلوی این برخوردها را نمی گیرد.

این خاک بسیار تیز، ساینده و از نظر شیمیایی فعال است. ویژگی ای که در مأموریت های آپولو مشکلات زیادی برای فضانوردان ایجاد کرد و هنوز هم یکی از چالش های اصلی مأموریت های آینده به ماه محسوب می شود.

شباهت عجیب ماه و زمین

یکی از شگفت انگیزترین یافته های علمی این است که ترکیب شیمیایی ماه شباهت زیادی به پوسته زمین دارد. این شباهت قوی ترین پشتوانه نظریه مشهور برخورد عظیم است. نظریه ای که می گوید ماه از بقایای برخورد یک جرم سیاره مانند با زمین اولیه شکل گرفته است.

به بیان دیگر، بخشی از موادی که امروز ماه را تشکیل می دهند، زمانی جزیی از زمین بوده اند.