فرارو- عیسی بزرگ زاده، سخنگوی صنعت آب کشور؛ جهان امروز دیگر میدان ساده سازی ها نیست. هر تصمیم فنی، می تواند زندگی یک رودخانه را مخدوش کند، قامت یک زیست بوم را خم کند، یا آینده نسلی را که هنوز سایه اش بر این خاک نیفتاده، بسوزاند. مهندسی دیگر تنها هنر ساختن نیست؛ هنر شکل دادن به نحوه زیستن است، هنر گشودن یا بستن امکان های آینده. مهندس، تکنسین ابزار نیست؛ معمار امکان هاست. او پلی می سازد میان ماده و معنا، میان آنچه هست و آنچه می توانست باشد.

اما پرسش اصلی، کماکان چون تیغی بر گلوی هر تصمیم است؛ این پل، ما را به کدام آینده می برد؟ و کدام آینده را برای همیشه خاموش می کند؟

اخلاق مهندسی نخستین آینه را پیش می کشد؛ هیچ ساختنی بی طرف نیست. هر پروژه همزمان خلق است و حذف؛ تولد است و خاموشی. هر طرح فنی مداخله ای است در مناسبات انسان، طبیعت و عدالت. اخلاق مهندسی یعنی دیدن محدودیت ها، شنیدن سکوت خاک و زمزمه رودخانه ها، و گوش سپردن به صدای نسل هایی که هنوز فرصت آمدن نیافته اند. یعنی فهم این حقیقت ساده اما کوبنده؛ محاسبه، فقط عدد نیست؛ داوری است!

اما افق دوم، افق ساختارهاست. مهندسی اخلاق هشدار می دهد که اخلاق، تنها فضیلت افراد نیست؛ پیامد طراحی جهان اجتماعی است! ساختارها اگر ناعادلانه باشند، اگر شفافیت کمیاب شود و خطا بی هزینه بماند و صداقت بی پاداش، حتی شریف ترین مهندسان نیز در جریان بی اخلاقی ساختاری حل می شوند.

مهندسی اخلاق یعنی ساختن محیطی که در آن انتخاب اخلاقی نیازمندِ قهرمانی نباشد؛ انتخابی بدیهی و عقلانی باشد، نه استثنایی بر قاعده! همان گونه که شهرهای درست مردم را به پیاده روی دعوت می کنند، ساختارهای درست انسان ها را به صداقت و مسئولیت فرامی خوانند.

نسبت اخلاق مهندسی و مهندسی اخلاق، نسبت فرد و ساختار است؛ نسبت کنش و زمینه؛ نسبت کردار و جهان! هیچ یک بی دیگری پایدار نمی ماند. اخلاق مهندسی بدون مهندسی اخلاق فرسوده می شود؛ مهندسی اخلاق بدون اخلاق مهندسی پوسته ای توخالی است. آینده پایدار تنها زمانی متولد می شود که این دو، تار و پود یک واقعیت شوند؛ فرد مسئول در ساختار مسئول ساز؛ ساختار عادلانه در دست فردی که عدالت را فهمیده و پاس داشته باشد.

در این تلاقی است که معنای دیگر مهندسی آشکار می شود؛ مهندسی فقط ساختن اشیا نیست، ساختن امکان هاست؛ اتصال اجزا نیست، اتصال انسان به سرنوشت خویش است؛ محاسبه نیروها نیست، محاسبه پیامدهای زیست جهانی است!

مهندس امروز باید شاعر و داور آینده باشد؛ شاعری که آینده را نه با خیال، که با بتن، فولاد، داده و تصمیم رقم می زند.

و اخلاق، نیروی پنهان اما سامان دهنده است؛ تعادلی میان آرزو و عمل، میان دانش و قدرت، میان ضرورت و آزادی!

حقیقت روشن و تلخ چنین است؛ فردا با پروژه ها ساخته نمی شود، با کیفیتِ اخلاقی مسلط بر پروژه ها ساخته می شود؛ نه با سازه ها، بلکه با سازندگان؛ نه با زیرساخت ها، بلکه با زیرساخت اخلاقی ای که چراغ ساختن است. هرگاه یکی از این دو—اخلاق مهندسی یا مهندسی اخلاق—تضعیف شود، توسعه به سرابی بدل می شود؛ جایی که پیشرفت نام دیگر تخریب است، و مهندسی نام دیگر بی عدالتی!

داوری درباره آنچه باید بماند و آنچه باید کنار رود. داوری درباره آنچه ارزش زیستن دارد. مهندسی اگر از اخلاق جدا شود، فاجعه را بازمی سازد، با ابعادی بزرگ تر و پیامدهایی سنگین تر.

اما اگر این پیوند برقرار بماند، مهندسی شیوه ای اخلاقی برای آفرینش جهانی می شود که در آن ساختن و زیستن، عدالت و خلاقیت، مسئولیت و امید، همگی نام های مختلف یک حقیقت اند؛

حقیقت امکان های پایدار و آینده ای که شایسته زیستن باشد.