مسیح مهاجری در سرمقاله روزنامه جمهوری اسلامی نوشت: تأکید فراوان قرآن و پیشوایان معصوم بر اعتدال، یکی از مهم ترین دستورالعمل های تضمین سعادت است. قرآن کریم با عبارتی که اعتدال و میانه روی را به خلقت انسان پیوند می دهد وَکَذَلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّهً وَسَطاً… و امیرالمؤمنین علیه السلام با معرفی افراط و تفریط به عنوان دو آسیب بزرگ که هر دو ریشه در جهل دارند لا تَرَی الجاهِلَ إلاّ مُفْرِطاً أو مُفَرِّطاً مردم را به رعایت اعتدال دعوت می کنند و از غلطیدن به سوی افراط و تفریط برحذر می دارند.

پرهیز از افراط و تفریط در تمام امور، علاوه بر اینکه توصیه موکد دین است، مورد تأیید و تأکید عقل نیز هست. اقتضای حکمت اینست که انسان در تمام زمینه ها براساس اعتدال عمل کند و امور فردی و اجتماعی را بر مبنای پرهیز از افراط و تفریط سامان دهی نماید.

رعایت اعتدال در اخلاق عملی که به زبان و رفتار انسان مربوط می شود، از مهم ترین ابزارهای تأمین سعادت فردی و اجتماعی است. این ابزار، هنگامی که در عرصه حکمرانی بکار گرفته می شود، از یکطرف جامعه را به سوی فرهنگ متعالی سوق می دهد و از طرف دیگر حکمرانی را برای آحاد مردم قابل پذیرش و حتی دوست داشتنی می کند.

همین واقعیت، در جهت عکس هم جریان دارد، یعنی هنگامی که زبان و رفتار حکمرانان یا کسانی که به نوعی با حکمرانی مرتبط هستند از مسیر اعتدال خارج می شوند، حکمرانی را برای مردم غیرقابل پذیرش می کنند و حکمرانان را از چشم مردم می اندازند. خطرناک تر اینکه روش های زبانی و رفتاری خارج از اعتدال، مردم را نسبت به مکتب بدبین یا لااقل بی تفاوت می کنند و درست در همین نقطه است که خطر اصلی ظاهر می شود بطوری که اگر برای جلوگیری از رشد آن تدبیری نشود به اساس لطمه وارد می کند.

در ایران امروز که با حکمرانی دینی و عنوان نظام جمهوری اسلامی مدیریت می شود، نمازجمعه و مجالس و محافل مذهبی که واعظان و مداحان در آن ها نقش دارند، باید بیشترین مواظبت ها را در زمینه رعایت اعتدال اخلاقی داشته باشند.

نمازجمعه اگر در جایگاه درست خود قرار داشته باشد می تواند بالاترین نظارت اخلاقی را در تمام سطوح حکمرانی از صدر تا ذیل برای هدایت حکمرانان به رعایت اعتدال و پرهیز از افراط و تفریط اِعمال کند. واعظان و مداحان هم اگر خود اهل اعتدال باشند می توانند با مطرح کردن معارف دینی در قالب های پرجاذبه، با انحرافات و افراط ها و تفریط ها مقابله کنند و عوارض منفی تشکیک ها و شبهه افکنی ها را خنثی نمایند.

تاریخ 1400ساله اسلام پر است از تلاش های عامدانه یا جاهلانه شبهه افکنان و اهل تشکیک برای ایجاد تزلزل در اعتقادات مردم و حتی زیر سؤال بردن اساس دین و مذهب. ما نباید از این قبیل تحرکات بیمی به خود راه بدهیم زیرا دین اسلام منطقی استوار دارد که با تکیه بر آن می توانیم به تمام شبهات جواب دهیم و کاری کنیم که اعتقادات مردم قوی تر شود. دست یافتن به این موفقیت فقط در صورتی امکان پذیر است که در مواجهه با شبهه افکنی ها از مسیر اعتدال خارج نشویم و به دره خطرناک افراط و تفریط سقوط نکنیم.

آن واعظ یا مداحی که به جای منطقی برخورد کردن با افراد شبهه افکن به آن ها نسبت حرام زاده بودن می دهد، چون از مسیر اعتدال خارج و مرتکب خلاف شرع شده هرگز نمی تواند به تحکیم اعتقادات شرعی مردم کمک کند. او خود دچار افراط است که به فرموده امیرالمؤمنین ناشی از جهل است. با جهل چگونه می توان جهل زدایی کرد و نور علم را به فکر و قلب مردم تاباند؟

آن امام جمعه ای که به جای مبارزه با بی حجابی از طریق تشریح معارف اسلامی به شیوه قرآنی وجادِلْهم بالّتی هی أحسَنُ هر بی حجاب و بدحجابی را فاسد و هرزه می نامد قطعاً نمی تواند مشکل بی حجابی را حل کند. او خود به دره افراط سقوط کرده و جمعی را نیز به سقوط کشانده و با این روش خود، مردم را به اساس بدبین می کند. با بی حجابی قطعاً باید مبارزه شود ولی با شیوه ای که نتیجه بخش باشد.

اصلاح را باید از همین نقطه شروع کرد. بلندگوها باید در دست افراد معتدل، باسواد و عاقل باشند تا از رنجی که در اثر افراط ها و تفریط ها می بریم در امان باشیم.