علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش، در 26امین جشنواره ملی تجلیل از پژوهشگران، فناوران و آثار پژوهشی برگزیده کشور با بیان اینکه در این جشن باشکوه پژوهشی، عملکرد حوزه پژوهش وزارت آموزش و پرورش را مرور می کنیم و نگاهی به آینده فعالیت ها و رویکردهای پژوهشی وزارتخانه داشته باشیم، حضور دانش آموزان را به نمایندگی از جامعه 16 میلیونی دانش آموزان کشور ارزشمند دانست و از آنان نیز قدردانی کرد.

به گزارش ایسنا، وی با بیان اینکه علیرغم کمبود نیرو، محدودیت ها و موانع متعدد، فعالیت های ارزشمند و دستاوردهای قابل توجهی در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش رقم خورده است که آن را به یکی از بخش های موفق وزارت آموزش و پرورش تبدیل کرده است، از اقدامات انجام شده در پژوهش سراها تقدیر کرد و افزود: در ارزیابی های کلان، عملکرد مجموعه پژوهش وزارت آموزش و پرورش مثبت و رو به رشد بوده و نقشه راه، هدف گذاری درست و برنامه ریزی مناسب، منجر به توسعه رویکردهای پژوهشی و استفاده بهتر از ظرفیت های درون سازمانی و برون سازمانی برای حل مسائل آموزش و پرورش شده است.

وزیر آموزش و پرورش با اشاره به آمار فعالیت های پژوهشی ادامه داد: از سال های 1400 و 1401، تعداد فعالیت ها و تولیدات پژوهشی تقریباً روی عدد 7 هزار تا 8 هزار متوقف شده بود و تغییر این عدد به سختی انجام می شد، اما امروز شاهد شکل گیری جریان های جدید و تحولات مثبت در این حوزه هستیم که نویدبخش آینده ای بهتر برای پژوهش در آموزش و پرورش است.

کاظمی با تأکید بر اینکه اهمیت پژوهش از بدیهیات جوامع پیشرفته است، گفت: کشورهایی که در حوزه صنعت، فناوری، آموزش و توسعه به پیشرفت های چشمگیر دست یافته اند، بیشترین سرمایه گذاری را در حوزه پژوهش انجام داده اند و سرانه هزینه کرد پژوهشی در این کشورها قابل مقایسه با بسیاری از کشورها نیست.

وی با بیان اینکه قرآن کریم برای رسیدن انسان به درک صحیح از نظام هستی، تفکر، تعقل و اندیشیدن را مورد تأکید قرار داده و روحیه پرسشگری که آغاز پژوهش است، در آیات و روایات اسلامی جایگاه ویژه ای دارد افزود: حل هر مسئله ای با یک پرسش آغاز می شود و پژوهش، مسیر یافتن راه حل درست است.

وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه آموزش و پرورش زیرساخت اصلی توسعه کشور است، ادامه داد: ما باید پژوهش را در سه مسیر اصلی دنبال کنیم. مسیر نخست، سیاست گذاری است؛ به گونه ای که هیچ تصمیمی در هیچ سطحی بدون پشتوانه پژوهشی اتخاذ نشود. حداقل اقدام این است که پیش از هر تصمیم سیاستی، پژوهش انجام شود و از تجربه کشورهای دیگر استفاده کنیم تا از تکرار خطاهای گذشته جلوگیری شود.

کاظمی با بیان اینکه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در حوزه نقشه راه سند تحول بنیادین، ساختار نظام تعلیم و تربیت و سایر حوزه های کلان، پژوهش های ارزشمندی انجام داده و آخرین پژوهش ها، از جمله در زمینه کاهش تنوع مدارس، در حال ارائه است گفت: قطعاً باید به سمت کاهش تنوع مدارس حرکت کنیم. اگرچه در سند تحول بنیادین، زیرنظام مستقلی به پژوهش و ارزشیابی اختصاص داده شده است، اما هنوز فاصله قابل توجهی میان وضعیت موجود و وضعیت مطلوب در نظام برنامه ریزی و برنامه درسی وجود دارد و لازم است پژوهش به محور اصلی تصمیم گیری، برنامه ریزی و اجرای سیاست های آموزشی کشور تبدیل شود.

وی با بیان اینکه حدود هفت یا هشت ماه قبل، پژوهشی مربوط به سال های 1390 یا 1391 درباره آسیب های اجتماعی در یک منطقه آموزشی شهر تهران بدون هیچ اشاره ای به تاریخ انجام پژوهش، محل اجرا یا جامعه آماری، در فضای عمومی منتشر شد افزود: مردم وقتی آن را می خوانند، تصور می کنند وضعیت فعلی آسیب های اجتماعی یا فساد اخلاقی همین است، در حالی که هیچ اشاره ای به زمان و مکان پژوهش نشده است. این مسائل ایجاب می کند که در کنار انجام کارهای خوب پژوهشی، نسبت به سوءاستفاده هایی که از فعالیت های پژوهشی می شود، واکنش جدی نشان دهیم و تحلیل های درست ارائه کنیم.

وزیر آموزش و پرورش با اشاره به موضوع بازماندگان از تحصیل گفت: در بحث بازماندگی از تحصیل هم بارها تأکید کرده ام که تحلیل های دقیق و علمی ارائه شود. آماری که به عنوان ترک تحصیل مطرح می شود، آمار واقعی نظام آموزش و پرورش نیست. هزاران دانش آموز به خارج از کشور مهاجرت کرده اند که اطلاعات آن ها در سامانه ثبت احوال وجود دارد، اما در مدارس ما نیستند. هزاران دانش آموز در مدارس طلاب علوم دینی تحصیل می کنند که اطلاعاتشان در سامانه ها ثبت نشده است. صدها دانش آموز نیز به دلیل معلولیت های جسمی امکان تحصیل در مدارس عادی را ندارند. همه اینها را به عنوان بازمانده از تحصیل معرفی می کنند، در حالی که این تحلیل دقیق نیست.

کاظمی با بیان اینکه خواهش می کنم پژوهش دقیق و علمی در حوزه بازماندگان از تحصیل ارائه شود تا کسانی که با اغراض و نیت های مختلف در فضای مجازی اطلاعات نادرست منتشر می کنند، نتوانند از این آمارها سوءاستفاده کنند گفت: یکی از جهت گیری های اصلی وزارت آموزش و پرورش، حل نظام مسائل کلان در حوزه سیاست گذاری است، در این مسیر کارهای زیادی انجام شده، اما کارهای ناتمام هم کم نیست. با توجه به محدودیت نیروی انسانی، باید از ظرفیت دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور برای حل مسائل آموزش و پرورش استفاده کنیم. امروز بیش از هر زمان دیگری به پژوهش های فوری نیاز داریم.

وی توسعه و ترویج فرهنگ پژوهش در بدنه آموزش و پرورش را مأموریتی مهم دانست و افزود: وظیفه اصلی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، تبدیل پژوهش به یک جریان عمومی است. اگر می خواهیم آینده متفاوتی رقم بخورد، باید نسلی داشته باشیم که روحیه پرسشگری و پژوهشگری در همه ابعاد زندگی اش زنده باشد. اگر قرار است کیفیت آموزش ارتقا پیدا کند، معلمان باید مسائل کلاس درس و مشکلات آموزشی را با رویکرد پژوهشی حل کنند.

وزیر آموزش و پرورش با اشاره به آمار مشارکت در فعالیت های پژوهشی گفت: اگر امروز تعداد مشارکت کنندگان از 8 هزار نفر به 80 هزار نفر رسیده، هنوز فاصله زیادی داریم. حداقل باید 30 درصد معلمان و 30 درصد دانش آموزان و حتی شاید 50 درصد دانش آموزان در این فرآیند قرار بگیرند. برای رسیدن به این هدف، نخستین اقدام، فعال سازی ساختارهای پژوهشی، شوراهای تحقیقات استان ها و مناطق است.

کاظمی با بیان اینکه باید پرچم پژوهشگری را در مناطق برافراشته کنیم گفت: میدان های متنوع فعالیت پژوهشی تعریف کنیم و ویترینی از این فعالیت ها در معرض دید دانش آموزان قرار دهیم تا هر دانش آموز متناسب با ذائقه خود مشارکت کند. تقویت پژوهش سراهای دانش آموزی، کتابخانه ها و زیرساخت های نرم افزاری و مجازی ضروری است. امروز با امکانات موجود می توان دانش آموزان را به بزرگ ترین کتابخانه های دنیا متصل کرد.

وی با تأکید بر نقش سیاست گذاری افزود: در کنار حل مسائل کلان آموزش، باید سیاست گذاری مشخصی برای توسعه فرهنگ پژوهش میان معلمان و دانش آموزان داشته باشیم. شوراهای تحقیقات در سطح وزارتخانه باید فعال شوند و جلسات منظم ماهانه داشته باشند. همچنین فعالیت های انگیزشی، تجلیل و معرفی پژوهشگران به جامعه اهمیت زیادی دارد.

وزیر آموزش و پرورش جشنواره هایی مانند جوان خوارزمی و الگوهای طراحی شده برای تجربیات آموزشی را از اقدامات ارزشمند دانست و ادامه داد: باید از تمام ظرفیت ها استفاده کنیم و چشم انداز بلندمدت داشته باشیم. هر سال باید بررسی کنیم زیرساخت های پژوهشی نسبت به سال قبل چقدر تغییر کرده، جشنواره ها چه میزان رشد کرده اند و این شاخص ها را مبنای ارزیابی قرار دهیم.

کاظمی با اشاره به جمعیت یک میلیونی معلمان کشور گفت: اقدام پژوهی که در بین معلمان شکل گرفته بسیار ارزشمند است، اما فاصله زیادی تا نقطه مطلوب داریم. بسیاری از مشکلات اداری ما ناشی از این است که مسئله را درست تعریف نمی کنیم و به روش علمی به حل آن نمی پردازیم.

وی با اشاره به پرسش مهر رییس جمهور درباره صرفه جویی اظهار کرد: موضوع صرفه جویی امروز یکی از بزرگ ترین معضلات کشور است. باید از خود بپرسیم چگونه می توان فرهنگ صرفه جویی را از مدرسه و خانواده آغاز کرد. ده ها سؤال پژوهشی در این حوزه وجود دارد که باید وارد میدان عمل شود. اگر می خواهیم روحیه پژوهشگری در بین دانش آموزان و معلمان گسترش پیدا کند، نقطه آغاز آن برنامه درسی مدرسه است. برنامه درسی جدیدی که در حال تدوین است، باید بر پایه پژوهش محوری بنا شود. یکی از دلایل معلم محور و کتاب محور بودن آموزش فعلی، فقدان نگاه پژوهشی در برنامه های درسی است. اگر این نگاه اصلاح شود، مسیر تحول آموزشی هموار خواهد شد.