هم زمان با 11 دسامبر برابر با 20 آذر 1404، همایش روز جهانی کوهستان با شعار یخچال های طبیعی برای آب، غذا و معیشت در کوهستان ها و فراتر از آن اهمیت دارند ، در شهر همدان برگزار شد. گرامیداشت این روز بر ضرورت حفاظت از این ذخایر ارزشمند طبیعی که 70 درصد از آب شیرین کره زمین را در خود جای داده اند، در برابر تهدیدهای فزاینده ناشی از تغییرات اقلیمی تأکید دارد.

به گزارش شرق، محمد درویش، فعال محیط زیست در این همایش با ابراز امیدواری از اینکه سرانجام برگزاری این همایش ها منجر به شناخت یکی از مهم ترین عناصر حفظ پایداری بوم شناختی ایران شود و مهم ترین بخش از اکوسیستم ایران، یعنی کوهستان ها، از یک متولی برخوردار شود، مطرح کرد: همه اکوسیستم های ایران ازجمله بیابان ها، تالاب ها، مراتع و جنگل ها در سیستم دولتی بر روی کاغذ متولی دارد، اما متأسفانه کوهستان ها نه. کوهستانی که اگر نبود، امکان تداوم حیات پنج هزارساله در ایران نبود. ایرانی که در منطقه ای از کره زمین مستقر شده که چشم انداز غالب آن لوت است و در کمربند خشک جهان قرار دارد .

درویش با اشاره به اینکه ایران 93 رودخانه دائمی و بیش از 105 میلیارد متر مکعب آب قابل استحصال دارد که بیش از 25 برابر مجموع آب قابل استحصال در کویت، قطر، بحرین، امارات متحده عربی، یمن، عمان و عربستان سعودی است، گفت: دلیل آن کوهستان های ایران از الوند تا تفتان و سبلان و دماوند است. همه کوهستان های ارزشمند ما که ارتفاع بالای سه هزار متر دارند، سبب شدند ما از برف و یخ دائم برخوردار باشیم و آبرفت های درشت دانه در ایران امکان ذخیره آب را به میزان دست کم 500 میلیارد متر مکعب در طول چند هزار سال گذشته داشته باشند و شبکه غرورآفرینی از کاریزها به عنوان تداوم این تمدن شکل بگیرد. اینک وظیفه ماست که نشان دهیم کوهستان ها ارزشی غیرقابل ارزش گذاری دارند .

عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور به پژوهشی که اخیرا توسط این مؤسسه در بخش گیاه شناسی انجام شده است، اشاره کرد و گفت: در ایران دوهزار و 538 گونه اندمیک داریم که بخش درخور توجهی از این گونه های اندمیک در هیچ کجای دیگری از جهان نیست و فقط در ایران است. بخش قابل توجهی از آن به خاطر کوهستان هاست. هرکدام از این گونه های اندمیک دو میلیون سال طول می کشد تا به طبیعت ارائه شود .

او با ابراز تأسف از اینکه دیار الوند چندین سال است به شدت با کمبود آب شرب برای شهروندان همدان مواجه است، اعلام کرد: این اتفاق در حال حاضر در پایتخت ایران یعنی تهران که مثل جاروبرقی تمام آب های اطراف را می مکد، رخ داده و تقریبا هر دو روز یک بار، هشت ساعت آب تهران قطع می شود. در 60 سال اخیر اولین بار است که شاهد قطعی آب در پایتخت ایران هستیم. همه آب قابل شرب مورد نیاز مردم ایران 9 درصد آب قابل استحصال ایران هم نیست .

درویش با مطرح کردن این سؤال که چرا باید آب شرب برای مردم در مضیقه قرار بگیرد؟ چرا الوندی که 2.5 میلیارد متر مکعب آب تولید می کند برای تأمین 180 میلیون متر مکعب آب مردم همدان باید در تنگنا قرار بگیرد؟ تأکید کرد: ما مشکل کمبود آب نداریم، مشکل کمبود خرد در مدیریت آب داریم و ارتقای خرد نیاز به شجاعت، صداقت، درایت و مطالبه گری دارد .

این کنشگر محیط زیست هشدار داد: اگر کوهستان نباشد، حیات وجود ندارد. ما نباید به بهانه صادرات یونجه از دشت فامنین به امارات متحده عربی در استان همدان بحران ایجاد کنیم و نباید به بهانه صادرات سیب از حوزه آبخیز دریاچه ارومیه به ترکیه برای خودمان چالش درست کنیم. ما نباید آب را که یک کالای زیستی است، تبدیل به یک کالای اقتصادی کنیم و از محل فروش و تاراج اندوخته های آبی و منابع آب و خاک تولید ثروت کنیم. هنر ما در این است از محل جذابیت های تاریخی، فرهنگی و طبیعی کشور ثروت تولید کنیم .

درویش با تأکید بر اینکه خروجی این همایش ها باید منجر به زاییده شدن نسلی مطالبه گر شود تا بر مبنای اسناد بالادستی بتوانند کشور را در مسیر درست توسعه حرکت دهند، عنوان کرد: تغییر نگرش ما برای تأمین انرژی از نیروگاه های تجدیدپذیر مثل خورشیدی، بادی، زمین گرمایی و جزرومدی حفاظت شایسته از کوهستان های ماست. باید تلاش کنیم بر مبنای سند ملی امنیت غذایی مطالبه کنیم؛ مطابق سند ملی امنیت غذایی، دولت موظف است هر سال بین 6.5 تا هفت میلیارد متر مکعب از مصرف آب در بخش کشاورزی کم کند. در افق 1411 مصرف آب در بخش کشاورزی باید به 51 میلیارد متر مکعب یعنی 30 میلیارد متر مکعب کمتر از حال حاضر کاهش پیدا کند و نرخ فرسایش خاک از 16 تن به 13 برسد .

او در ادامه یادآوری کرد: مطابق سند ملی امنیت غذایی که در تیرماه 1402 توسط رییس جمهور و رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ شده، کسی حق ندارد سد جدید، طرح انتقال آب جدید یا طرح های شیرین سازی اجرا کند و ما باید از محل صرفه جویی در بخش کشاورزی و صنعت آب تأمین کنیم. ما اسناد بالادستی درخور توجهی داریم که اگر آن ها را نشناسیم و با شجاعت خواهان مطالبه گری اجرای آن نباشیم، به سرنوشت سند 20ساله درمی ‎آید که امسال سال آخر آن است و متأسفانه وضعیت آن از سال اول هم بدتر شده است .

درویش جرقه های بازگشت درایت به نظام تدبیر ایران را در افزایش بازچرخانی آب و افزایش استحصال انرژی خورشید دانست. به گفته او، از سالی 50 مگاوات در 1402 به هفته ای 360 مگاوات رسیده ایم، پس می توانیم تغییر ایجاد کنیم و امیدوار باشیم به آینده ایران؛ به شرط اینکه منفعل نباشیم و سکوت نکنیم.