اگرچه تا دیروز مسائل اقتصادی و تنش های بین المللی دغدغه مردم بود اما امروز بحران زیست محیطی و به خصوص بحران آب به دغدغه اصلی مردم تبدیل شده است.

به گزارش آرمان ملی، در واقع بحران های گذشته نه تنها حل نشده و بلکه در حالت حل نشده باقی مانده و بحران های جدیدی نیز به آن اضافه شده است. همه این مسائل باعث شده که زیستگاه ایران با خطر و تهدید جدی قرار بگیرد. زیستگاهی که برای نسل های آینده نیز است و نسل های آینده باید در آن زندگی کنند.

برای تحلیل و بررسی این مسائل با مهندس مصطفی هاشمی طبا معاون رییس جمهور در دولت اصلاحات و فعال سیاسی گفت وگو کرده است.

هاشمی طبا معتقد است: مدیران جامعه اعتماد به نفس کافی برای تصمیم گیری بزرگ را از دست داده اند و خود را کوچک تر از آن می دانند که تصمیمات بزرگ بگیرند. آقای قالیباف بارها از تریبون های مختلف گفته اند ما باید تصمیمات مهم و اساسی بگیریم. این در حالی است که ما هنوز هیچ تصمیم بزرگی از سوی ایشان و مجلس و دولت ندیده ایم. تنها در پیشت تریبون ها صحبت از تصمیم گیری مهم می شود اما در واقعیت خبری از تصمیم گیری بزرگ نیست. یکی از دلایلی که مدیران نمی توانند تصمیمات بزرگ بگیردعدم اعتماد به نفس کافی است. شرایط مدیران جامعه مانند ورزشکارانی است که خود را قبل از مسابقه بازنده می دانند و به همین دلیل تلاشی برای پیروزی نمی کنند. وضعیت مدیران ما در سال های ابتدایی انقلاب و تا دهه70 به این صورت نبود و مدیران با اعتماد به نفس تصمیم گیری و اقدام می کردند .

در ادامه ماحصل این گفت وگو را می خوانید.

دلایل بحران زیست محیطی را در ایران چه می دانید و به چه میزان نوع راهکارهایی که دولت برای کنترل بحران در پیش گرفته را موثر می دانید؟

کارشناسان و متخصصان از سال ها و بلکه دهه ها قبل نسبت به وقوع بحران زیست محیطی و به خصوص بحران آب هشدار داده بودند. با این وجود من به خاطر دارم برخی در نماز جمعه مقابله با خشکسالی را کار امپریالیسم می دانستند و علیه آن شعار می دادند. نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که بحران های زیست محیطی به صورت یک شبه به وجود نمی آید و به همین دلیل مقابله و مهار چنین بحران هایی نیز یک شبه و به صورت دفعی امکان پذیر نیست.

امروز که در شرایط بحرانی قرار داریم، همه چیز رها شده و مدیران تصمیم گیر تنها به مردم هشدار می دهند که مصرف خود را کم کنند و یا شیوه مصرف را تغییر دهند. ادامه این روند در نهایت ما را به نقطه صفر می رساند. مشکلات مدیریتی ما تنها در حوزه زیست محیطی نبوده و بلکه در زمینه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هم به همین صورت بوده و ما در برخی زمینه ها با رها شدگی مواجه بوده ایم. من فکر می کنم با این رویکردی که مدیران جامعه در مقابل این بحران ها در پیش گرفته اند ما در آینده با چالش های بیشتری مواجه خواهیم شد.

چرا مدیریت آب رها شده است؟

من فکر می کنم مدیران جامعه اعتماد به نفس کافی برای تصمیم گیری بزرگ را از دست داده و خود را کوچک تر از آن می دانند که تصمیمات بزرگ بگیرند. آقای قالیباف بارها از تریبون های مختلف گفته اند ما باید تصمیمات مهم و اساسی بگیریم. این در حالی است که ما هنوز هیچ تصمیم بزرگی از سوی ایشان و مجلس و دولت ندیده ایم. تنها در پیشت تریبون ها صحبت از تصمیم گیری مهم می شود، اما در واقعیت خبری از تصمیم های بزرگ نیست.

یکی از دلایلی که مدیران نمی توانند تصمیمات بزرگ بگیردعدم اعتماد به نفس کافی است. شرایط مدیران جامعه مانند ورزشکارانی است که خود را قبل از مسابقه بازنده می دانند و به همین دلیل تلاشی برای پیروزی نمی کنند. وضعیت مدیران ما در سال های ابتدایی انقلاب و تا دهه70 به این صورت نبود و مدیران با اعتماد به نفس تصمیم گیری و اقدام می کردند. این در حالی است که روال تصمیم گیری امروز در کشور منطقی و عقلایی نبوده است. به همین دلیل نیز مدیران جامعه در مسیر تصمیم گیری اشتباه افتاده اند.

رویکردهای دولت چهاردهم برای مدیریت بحران های زیست محیطی و به خصوص آب به چه صورت بوده است؟

من فکر می کنم همکاران آقای پزشکیان به ایشان اطلاعات و توصیه های غلط می دهند. به عنوان مثال رییس جمهور درباره بحران آب تهران گفتند باید تهران را تخلیه کرد. این در حالی است تهران نیاز به مدیریت دارد و با تخلیه کردن آن مشکلی حل نمی شود. شرایط کشور نیز به شکلی نیست که بتوان پایتخت کشور را به جایی دیگر انتقال داد و کسانی که چنین ادعایی دارند یا واقعیت ها را نمی دانند و یا می دانند و تلاش می کنند افکار عمومی را گمراه کنند. باید تهران را از مشکل رها کرد، نه اینکه آن را به حال خود رها کرد.

شهردار تهران در جلسات هیات دولت حضور پیدا می کند، اما به حرف کسی گوش نمی کند و خودش تصمیم می گیرد و خودش اجرا می کند. به هر حال برخی تصمیم گیری ها باید در کشور انجام شود که خیلی از آن ها روشن و واضح است. کسی که مدعی است باید تهران را تخلیه کرد باید به این پرسش پاسخ بدهد که اگر قرار باشد تهران تخلیه شود مردم قرار است کجا بروند؟ به هر حال مردم تهران هرجا بروند نیاز به آب دارند و باید مشخص کرد آب مورد نیاز آن ها چگونه تأمین خواهد شد.

این در حالی است که در شرایط کنونی اغلب مناطق کشور با بحران آب مواجه هستند و تنها تهران با این چالش مواجه نیست. با توجه به شرایط کشور نیازمند تصمیماتی هستیم که حداقل آب مصرف شود. در رادیو گفته می شد اگر می خواهید با شیلنگ ماشین خود را بشورید نازل نصب کنید. من خیلی تعجب کردم که رادیو به جای اینکه به مردم بگوید آب منزل برای شستن ماشین نیست به آن ها راهکار هم ارائه می دهد. نوع مدیریت بحران آب نیز مانند بودجه است که انقباضی بسته می شود اما به صورت انبساطی عمل می شود.

آیا پس از انقلاب مسائل زیست محیطی فدای مسائل سیاسی نشد؟

من این را وادادگی می دانم و برخی اوقات نیز نادانی بوده است. برخی مدیران محیط زیست در واقع دلسوز بودند اما برخی از آن ها نه شناخت درستی در محیط زیست و بحران های آن داشتند و نه از قدرت تصمیم گیری کافی برخوردار بودند. مدیران محیط زیست ایران باید دغدغه زیستگاه ایران را داشته باشد. در سال های گذشته برخی مدیران شناخت کافی نیست به فرصت ها و چالش های محیط زیست نداشتند. در چنین شرایطی چگونه یک مدیر می تواند تصمیمات مهم بگیرد که پیامدهای مثبت به همراه داشته باشد؟

واقعیت این است که عمق فاجعه زیست محیطی در کشور روز به روز شدت بیشتری پیدا خواهد کرد و در شرایطی که مدیران اقدام موثری در این زمینه انجام نمی دهد نمی توان زیاد نسبت به آینده خوشبین بود و من فکر می کنم در آینده با چالش های بیشتری مواجه خواهیم بود. امروز اغلب تالاب ها و رودخانه های کشور خشک شده است.

خشک شدن تالاب ها باعث آلودگی شدن زمین های اطراف به نمک یا گرد و خاک خواهد شد. دریاچه ارومیه نیاز به حقآبه دارد. در چنین شرایطی رییس جمهور می گوید این دریاچه نیاز به بررسی علمی دارد. مشکل دریاچه ارومیه به حقآبه حل می شود و نیاز به بررسی علمی ندارد. در واقع مسأله و راه حل آن مشخص است و دولت باید در این زمینه اقدم کند. با این وجود اتفاقی که رخ می دهد این است که مسأله را پیچیده و در تربیون ها درباره آن اظهار نظر می کنند.

چگونه می توان از این شرایط خارج شد؟

در شرایط کنونی ما در زمینه های مختلف در شیب منفی قرار گرفته ایم و این موضوع تنها مختص به مسائل زیست محیطی نیست. در زمینه های دیگر نیز ما با شیب منفی مواجه شده ایم. ما امروز در محاصره بحران های مختلف قرار داریم. بحران نیز به شرایطی گفته می شود که روال معمولی نمی تواند جوابگوی آن باشد و نیاز به اقدامات فوق العاده دارد. به عنوان مثال هنگامی که کرونا وارد کشور شد ما با یک وضعیت فوق العاده مواجه شدیم که نیازمند اقدامات فوری و فوق العاده بود.

در شرایط کنونی نیز ما در چنین وضعیتی قرار گرفته ایم. این در حالی است که تصمیم گیران جامعه به شکلی عمل می کنند که انگار در شرایط عادی قرار داریم. به همین دلیل نیز بحران ها در حال تشدید شدن هستند. آنچه باعث شده مدیرتی ما در زمینه های مختلف ضعیف شود هرج و مرج در تصمیم گیری ها و سوء مدیریت بوده است. واقعیت غیر قابل انکار این است که به اندازه ای که سیاست های اشتباه داخلی به ما ضربه زده است تحریم ها و فشارهای بین المللی ضربه نزده است. اگر قرار است آقای پزشکیان اقدام موثری در این زمینه انجام بدهد باید جلوی ریخت و پاش ها و هدر رفتن سرمایه های کشور را بگیرد. از سوی دیگر سیاست های اشتباه گذشته را تصحیح کند. تنها در چنین شرایطی است که می توان نسبت به بهبود وضعیت او حل مشکلات کشور خوشبین بود.