پروژه مروی سنتر ، مجتمع تجاری مرتفعی که در محدوده تاریخی عودلاجان در حال ساخت بود، حوالی بامداد روز پنجشنبه پلمپ شد؛ اقدامی که پس از ماه ها حاشیه، اعتراض های کارشناسان حریم، گزارش های رسانه ای و ورود مستقیم مسئولان ارشد وزارت میراث فرهنگی رخ داد.

به گزارش ایلنا، این پروژه درست در حریم درجه یک مجموعه جهانی کاخ گلستان ساخته می شد؛ حریمی که طبق ضوابط یونسکو هرگونه تغییر کالبدی، افزایش ارتفاع یا ایجاد منظر ناهماهنگ در آن ممنوع است. به همین دلیل، از همان روزهای نخست آغاز ساخت وساز، حساسیت ها درباره اثر منفی این مجتمع بر منظر تاریخی ارگ سلطنتی تهران بالا گرفت.

عودلاجان که بافت تاریخی زنده تهران و از قدیمی ترین محلات پایتخت است، طی سال های گذشته با موجی از سرمایه گذاری و پروژه های نوساز روبه رو شد. در این میان، پروژه مروی سنتر به دلیل ارتفاع غیرمتعارف و همجواری مستقیم با کاخ گلستان، از همان ابتدا مورد ایراد کارشناسان قرار گرفت. تصاویر اولیه پروژه نشان می داد که حجم این ساختمان می تواند منظر بصری ضلع شمالی مجموعه جهانی کاخ گلستان را تحت تأثیر قرار دهد؛ موضوعی که حساسیت های داخلی و بین المللی را برانگیخت، زیرا هرگونه خدشه به حریم اثر ثبت جهانی شده، روند ارزیابی یونسکو را تحت تاثیر قرار می دهد.

اعتراض ها ابتدا از سطح کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی آغاز شد. آن ها هشدار دادند که این نوع ساخت وساز می تواند ضوابط مصوب حریم کاخ را نقض کند. با افزایش هشدارها، وزارت میراث فرهنگی طی جلساتی از شهرداری تهران خواست وضعیت پروژه را بررسی و در صورت مشاهده تخلف، اقدامات لازم را انجام دهد.

همین هفته گذشته بود که در پی گزارش های میدانی و افزایش تنش ها پیرامون حفاظت از حریم درجه یک کاخ گلستان، سیدرضا صالحی امیری، وزیر میراث فرهنگی با همراهی معاون میراث فرهنگی و مدیران کل حوزه معاونت میراث فرهنگی و کارشناسان حریم و نمایندگان شهرداری تهران به بازدید میدانی از پروژه جنجالی مروی سنتر رفت و پس از بررسی اوضاع، دستور داد که هرگونه فعالیت اجرایی پروژه تا تعیین تکلیف نهایی متوقف شود و حریم تاریخی مجموعه جهانی به طور کامل حفظ شود.

این تصمیم عملاً راه را برای توقف فوری پروژه باز کرد. اداره کل میراث فرهنگی استان تهران نیز به نمایندگی از وزارت میراث فرهنگی از شهرداری تهران خواست تا به طور رسمی مهلتی برای پلمپ کارگاه و جلوگیری از هرگونه ادامه فعالیت ساختمانی پروژه مروی سنتر صادر کند و در نهایت دو روز پس از دیدار وزیر از این مجموعه نامه شهرداری تهران به مالکین و مجریان مروی سنتر ابلاغ شد.

حوالی بامداد روز پنجشنبه گذشته نیز آنطور که علی طلوعی مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران اعلام کرد، یگان حفاظت میراث فرهنگی به همراه مسئولان میراث فرهنگی استان تهران در محل حاضر شدند و پس از طی مراحل قانونی و با استناد به دستور صادر شده از سوی شهرداری تهران، کارگاه مروی سنتر پلمپ شد و تا عصر دیروز نیز مراحل برچیدن الحاقاتی که مالک پروژه در میدانگاه مروی ایجاد کرده بود، ادامه یافت.

طلوعی گفت: این اقدام مطابق با مهلت تعیین شده از سوی شهرداری و درخواست وزارتخانه انجام شده است.

او توضیح داد که یکی از مشکلات اصلی، سازه های الحاقی و دیواره هایی بود که منظر میدانگاه را مخدوش کرده بود؛ عناصری که هم بافت تاریخی را تحت فشار قرار می داد و هم اعتراضات شهروندان منطقه را برانگیخته بود.

طلوعی همچنین درباره تصاویری که چند روز پیش در فضای مجازی منتشر شد و برخی آن را نشانه ادامه فعالیت کارگاه دانسته بودند، توضیحات روشنی ارائه داد و گفت: آن فعالیت ها صرفاً برای جابه جایی کانکس ها از بیرون محدوده کارگاه به داخل آن بود تا امکان پلمپ فراهم شود.

مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران اعلام کرد: عملیات اجرایی پروژه متوقف شده و تنها اقدامی که در روز جمعه در محل مشاهده شد، برچیدن دیواره کاذب و عناصر مزاحم منظر بود.

سرنوشت نهایی مروی سنتر اکنون به تصمیمی بستگی دارد که می تواند به عنوان یکی از مهم ترین پرونده های حفاظت از بافت تاریخی تهران ثبت شود. از یکسو مالک پروژه ادعای دریافت مجوزهای لازم را دارد و از سوی دیگر، حریم درجه یک کاخ گلستان براساس تعهدات بین المللی ایران، حساس ترین لایه حفاظتی را تشکیل می دهد و هیچ گونه ساخت وساز مرتفع در آن قابل پذیرش نیست.

همزمان با دستور وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای توقف پروژه مروی سنتر که حریم درجه یک کاخ گلستان را نقض کرده است، معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی و دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری کشور از شهرداری تهران خواست پرونده مروی سنتر را به کمیسیون ماده 5 ارجاع و به تخلفات احتمالی رسیدگی کند.

در این نامه که به امضای غلامرضا کاظمیان دبیر شورایعالی شهرسازی و معماری رسیده است، از معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران خواسته شد با توجه به ثبت ملی بافت تاریخی عودلاجان پرونده مروی سنتر با سرعت رسیدگی و موارد مغایر با ساخت و ساز در بافت تاریخی و ثبت ملی شده عودلاجان احصا و اصلاح شود.

معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی در این نامه که خطاب به آبادیان معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران نوشته شده، آمده است: عطف به اقدامات اجرایی صورت گرفته در حریم اثر ثبت جهانی کاخ گلستان (گودبرداری و ساخت وساز برای پروژه های تجاری در ضلع شمال شرق جلوخان شمس العماره) و هشدارها مبنی برعدم رعایت ضوابط حریم اثر ثبتی و تهدید فرونشست و نظر به ضرورت حفاظت از اصالت و یکپارچگی کاربردی و منظری کاخ گلستان و بافت تاریخی محله عودلاجان ضروری است در اسرع وقت با هماهنگی کامل وزارت میراث فرهنگی نسبت به بررسی فنی و حقوقی موضوع اقدام و نتایج به انضمام مصوبات کمیسیون ماده پنج و پروانه پروژه ها (در مقایسه با ضوابط حریم کاخ گلستان) به این معاونت منعکس گردد.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران، امروز (شنبه) جلسه ای مشترک با نمایندگان شهرداری تهران برای تعیین تکلیف نهایی پروژه مروی سنتر برگزار می شود و در این جلسه، وضعیت حقوقی و فنی پروژه، میزان مغایرت آن با ضوابط حریم و امکان اصلاح یا توقف کامل آن مورد بررسی قرار می گیرد. تصمیم گیری نهایی درخصوص مروی سنتر نیز روز دوشنبه اعلام می شود.

پرونده مروی سنتر تنها یک پروژه ساختمانی نیست؛ نمونه ای از چالش دیرینه میان توسعه شهری و ضرورت حفاظت از میراث تاریخی است. پرونده مروی سنتر بار دیگر نشان داد که بدون نظارت دقیق بر فرآیند صدور مجوزها، هماهنگی دستگاه ها و پایبندی به ضوابط بین المللی، بافت های تاریخی ارزشمند کشور نه فقط در تهران که در دیگر شهرهای تاریخی می توانند در معرض تهدید قرار گیرند.

اکنون و پس از پلمپ کارگاه مروی سنتر و برچیدن الحاقات آن در حریم بصری کاخ گلستان تهران، همه نگاه ها به نتیجه جلسه امروز شهرداری و میراث فرهنگی دوخته شده است؛ جلسه ای که می تواند تکلیف یکی از مهم ترین گره های میراثی سال های اخیر را روشن کند.