هر اندازه که نشانه های مذاکره برای دستیابی به توافق میان ایران و امریکا نمایان تر می شود، تحرکات مخالفان داخلی و خارجی توافق و کاسبان تحریم ها برای مانع تراشی در مسیر توافق احتمالی دامنه های افزونتری پیدا می کند. به همین دلیل است که بسیاری از تحلیلگران و فعالان سیاسی از جمله محمد صادق جوادی حصار و علی صوفی خطاب به تصمیم سازان هشدار می دهند که مراقب مانع تراشی های مخالفان توافق و کاسبان تحریم ها باشند.

به گزارش اعتماد، مهم ترین دشمن بیرونی هر نوع توافقی میان ایران و امریکا، بدون تردید اسراییل است که ایران قدرتمند و توسعه یافته را هرگز بر نمی تابد و با همه توان تلاش خواهد کرد، جلوی توافق و رفع تحریم ها را بگیرد. به زعم اسراییل، ایران تحریم شده و منزوی با دامنه وسیع مشکلات و ناترازی هایش، حریف ساده تری برای رویارویی خواهد بود تا ایرانی که تحریم ها را پشت سر گذاشته و در مسیر توسعه به سرعت می تازد. جدا از اسراییل، توافق ایران و امریکا در سطح داخلی نیز دشمنانی دارد. طیف های رادیکال جریان راست، مهم ترین دشمن سیاسی توافق هستند. جریاناتی که اساس هویت سیاسی خود را بر دشمنی با ایالات متحده تعریف کرده، بنابراین احساس می کند با توافق ایران و امریکا عملا هویت خود را از دست می دهد. عجیب ترین مانع پیش روی ایران در مسیر توافق اما کاسبان تحریم ها هستند. افراد و گروه هایی که ده ها و صدها میلیارد دلار از شرایط تحریمی سود برده اند و با تکیه بر این ثروت نجومی، ابزارهای رسانه ای، سیاسی، ارتباطی و... گسترده ای ایجاد کرده اند. توافق با امریکا و رفع تحریم ها به معنای پایان میلیارد ها دلار سودی است که این افراد و گروه ها از دور زدن تحریم ها کسب کرده اند. با رفع تحریم ها، ایران عملا دیگر دلیلی برای فروش نفت به صورت چراغ خاموش نخواهد داشت، بنابراین طومار کاسبان تحریم نیز به هم دوخته می شود. اعتماد به بهانه این موضوع سراغ جوادی حصار و صوفی 2 تن از فعالان سیاسی رفته تا درباره وضعیت گفت وگوهای اخیر ایران و امریکا و توافق احتمالی آینده بحث و تبادل نظر کند.

محمدصادق جوادی حصار: هم اروپا و هم امریکا آمادگی گفت وگو با ایران را دارند

محمدصادق جوادی حصار، فعال سیاسی اصلاح طلب درباره دریچه تازه مذاکراتی میان ایران و امریکا برای نیل به توافق می گوید: شواهد و قرائن تحلیلی و فکت های موجود نشان می دهد که اروپایی ها و امریکایی ها نتیجه مطلوب را از حمله نظامی به ایران نگرفته اند. در جنگ 12 روزه اگرچه ضربات سنگینی به ایران وارد شد، اما ایران هم ضربات قابل توجهی به طرف مقابل وارد ساخت. در واقع ایران، مقاومت کرد و آن گونه که غربی ها توقع داشتند، تضعیف نشده و از پا در نیامده است. غربی ها اگرچه فشارهایی سیاسی از جنس صدور قطعنامه در شورای حکام را مستدام داشته اند، اما در عین حال به دنبال مذاکره هستند.

جوادی حصار می گوید: به نظرم ایران هم به این واقعیت وقوف دارد که به هر حال (در شرایط برابر) باید گفت وگو کرد؛ امتیاز داد، امتیاز گرفت و دستاورد خلق کرد. بن سلمان در این میان، تلاش دوسویه ای انجام می دهد، چراکه می داند اگر ایران از ان پی تی خارج و مراوداتش با سازمان های مرتبط با انرژی هسته ای جهانی قطع شود به سمت توسعه همه ظرفیت های ممکن دفاعی و نظامی حرکت کند، زیاد است. با توجه به قراردادهایی که امریکا و سایر کشورهای غربی در حوزه نظامی و سرمایه گذاری های اقتصادی عربستان در امریکا دارند، امنیت خاطر لازم برای توسعه تعاملات را نخواهند داشت. به ویژه اینکه بین ایران و امریکا تنش وجود داشته باشد و این تنش متوجه امریکا و پایگاه های امریکا در منطقه شود. او یادآور می شود: بر این اساس هم اروپا و هم امریکا آمادگی گفت وگو با ایران را دارند اگر یک میانجی قدرتمند و موجه منطقه ای میانداری کند. پیش از این قطر چنین وظیفه ای را انجام می داد که متاسفانه با درگیری هایی که به وجود آمد و اتفاقاتی که در منطقه رخ داد، اسراییل به قطر تجاوز کرد و امریکا واکنش مناسبی نشان نداد. این روند کشورهای عربی منطقه را نگران ساخت که امریکا شریک راهبردی مناسبی نیست.

بن سلمان برای ایجاد موازنه منطقه ای پایدار، چاره ای جز وساطت نخواهد داشت تا بالانس ایجاد کند. نقطه بالانس از نظر ایران یک تعریف و از نظر غربی ها تعریف دیگری دارد. باید تلاش کرد این تعاریف به هم نزدیک شود. این فعال سیاسی اصلاح طلب با اشاره به اینکه امریکا اعلام کرده مطالبه غنی سازی صفر درصدی را دارد و ایران هم قویا آن را رد کرده، می گوید: امروز همه امیدوارند با تلاش بن سلمان و سایر کشورها، دو طرف به گزینه برد-برد برسند. البته طبیعی است که ایران ادعای غرامت بر اثر حمله نظامی با مدیریت امریکا را از سازمان ملل پیگیری خواهد کرد.گمان می کنم ایران همواره از گفت وگوهای سازنده استقبال می کند. اما همان طور که آقای کمال خرازی، رییس شورای راهبردی اعلام کرده، ایران شروطی را نخواهد پذیرفت که به تضعیف بنیه نظامی و تسلیحاتی اش بینجامد.

جوادی حصار در پاسخ به این پرسش که دو طرف چگونه می توانند در میان الگوهای موجود معادله غنی سازی را حل و فصل کنند؟ می گوید: به نظرم پذیرش کف مطالبات برجامی که 3.7درصد بود، نقطه مشترک توافق می تواند باشد. این میزان غنی سازی تسلیحاتی نیست و برای امور پزشکی و علمی و غیرنظامی کاربرد دارد. ایران برای اینکه حسن نیست خود را ثابت کند، می تواند بگوید برای مدت 6ماه تا یک سال غنی سازی بالای 4درصد انجام نمی دهد. آژانس هم می تواند مثل همیشه نظارت کند. امریکا و غربی ها واقفند که ایران تقاضای 20درصد را برای رآکتور تهران مطرح کرد و غربی ها پاسخ ندادند، بنابراین ایران چاره ای جز غنی سازی 20درصدی نداشت.

او با تاکید بر اینکه معادله مهم بعدی، تعیین تکلیف اورانیوم غنی شده ایران است، یادآور می شود: چرخ که به حرکت در می آید، تولید ادامه خواهد داشت. ایران می تواند در ازای رفع تحریم ها، نقشه برای فروش اورانیوم غنی شده طراحی کند.هر چند معتقدم ایران خلوص 60درصدی اورانیوم را در واقع نه برای کاربردی سازی، بلکه فشرده سازی تولیدات خود انجام داد.اگرچه اگر امریکا، ایران را مجبور سازد، چاره ای جز ارتقای سطح توان هسته ای خود نخواهد داشت.

علی صوفی: تندروهای داخلی، اسراییل و کاسبان تحریم بزرگ ترین موانع توافق هستند

علی صوفی دیگر فعال سیاسی اصلاح طلب است که دورنمای روشنی درباره توافق می بیند، اما در عین حال هشدار می دهد که دو طرف باید مراقب موانع تحقق توافق باشند. صوفی با اشاره به اینکه مردم نسبت به اخباری که این روزها در خصوص تداوم مذاکرات منتشر می شود، امیدوار هستند، می گوید: اغلب تحلیل ها در این خصوص مثبت است. حضور عربستان به عنوان میانجی نسبت به واسطه های قبلی امیدواری های بیشتری را ایجاد کرده است. حضور عربستان به عنوان میانجی در مذاکرات ایران و امریکا وزن بیشتر به توافق می دهد. با اظهاراتی که بن سلمان داشته و صحبت های ترامپ، دورنمای توافق روشن تر است. ترامپ رسما اعلام کرده که در حال مذاکره با ایران است. عربستان هم خواهان این است که مذاکرات به سرانجام رسیده و تنش بین ایران و امریکا کاهش یابد.

او یادآور می شود: رویکرد فعلی با حضور عربستان نسبت به فرصت های گذشته، رسمی تر و قابل اعتناتر است. ترامپ رسما اعلام می کند، عربستان بزرگ ترین متحد این کشور خارج از ناتو است، بنابراین سطح میانجیگری عربستان با کشورهایی چون قطر و عمان و حتی مصر تفاوت های چشمگیری دارد. امیدواریم این مذاکرات، گفت وگوهای نهایی میان ایران و امریکا را شکل دهد و بتواند تاثیر خود را در رفع تنش و ایجاد صلح و امنیت در خاورمیانه بگذارد. به نظر می رسد که امریکا هم به رغم همه تلاش هایی که برای ضربه زدن به ایران داشته، متوجه این واقعیت شده که راهی جز گفت وگو و مذاکره با ایران وجود ندارد.

صوفی در پاسخ به این پرسش اعتما که موانع اصلی پیش روی مذاکرات و توافق احتمالی میان ایران و امریکا چه مواردی است؟ می گوید: 2مانع اصلی در مسیر مذاکره و توافق ایران و امریکا قرار دارد؛ یک مانع در خارج و مانع بعدی در سطح داخل است. همچنان اسراییل بزرگ ترین مانع و دشمن عادی سازی روابط ایران با جهان پیرامونی است. اسراییل به خوبی می داند که ظرفیت های اقتصادی، ارتباطی، فناورانه، نیروی انسانی و... ایران تا چه اندازه بالاست و در صورت رفع تحریم ها به سرعت می تواند در مسیر رشد و توسعه گام بردارد. بنابراین نهایت تلاش خود را به کار می گیرد که در مسیر توافق ایران و امریکا (مانند برجام) مانع تراشی کند. او ادامه می دهد: مانع مهم بعدی تندروهای داخلی و کاسبان تحریم هستند که نهایت تلاش خود را به کار می گیرند تا مذاکرات و توافق احتمالی شکل نگیرد. این در حالی است که ایران بیش از هر زمان به اتحاد در داخل و انسجام اجتماعی نیاز دارد. البته همه باید گوش به فرمان راس هرم تصمیم ساز کشور و شخص رهبری باشند. رییس جمهور پزشکیان و دستگاه دیپلماسی او باید مراقب باشند تا تحت تاثیر جوسازی ها و القائات این جریان مخرب قرار نگیرند و منافع ملی را محقق کنند.

صوفی در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص مکانیسم حل معادله غنی سازی برای دستیابی به توافق می گوید: مساله غنی سازی صفر از سوی ایران رد شده و کاملا منتفی است. موضوع باقیمانده این است که غنی سازی به گونه ای انجام شود که اعتماد طرف مقابل جلب شود. امریکا ایده شکل دهی به یک کنسرسیوم با مشارکت امریکا را مطرح کرده است. در کنار این مدل اجرایی، بحث ایجاد کنسرسیوم با مشارکت کشورهای منطقه ای از جمله عربستان، عمان، امارات و...نیز مطرح است. در کنار این موارد بحث تعلیق غنی سازی برای یک دوره گذار نیز مطرح شده است. شخصا فکر می کنم ایجاد کنسرسیوم منطقه ای با حضور کشورهایی چون عربستان و عمان و...بهتر از کنسرسیوم با مشارکت کشورهای غربی است.