فرارو- افزایش 4 برابری ابتلا به دیابت با گرانی و کمبود انسولین، پیوند مبارکی نیست. قیمت انسولین دگلودک در چند ماه اخیر میلیونی شده و انواع ایرانی آن برای برخی از دیابتی ها مناسب نیست.

به گزارش فرارو، جدای از دیابت مادرزادی که به تیپ یک معروف است، نام دیابت تیپ 2 با افراد 40 سال به بالا گره خورده بود. اما، معاون بهداشت وزارت بهداشت، چندی پیش، از رسیدن سن ابتلا به 20 سال خبر داد. نکته این است که بیماران دیابتی از هر دو تیپ، برای ادامه زندگی و کنترل بیماری خود مجبور به استفاده از انسولین به شکل مادام العمر هستند. انسولینی که از ابتدای سال 1404 تا کنون به شکل چشم گیری افزایش قیمت داشته.

سهمیه نداریم. جمله ای است که از زبان مسئولین دست کم 20 داروخانه در سراسر تهران شنیده شد. برخی از آن ها انسولین گلارژین، رپید و دگلودک را داشتند، اما انسولین رگولار و NPH که تحت پوشش بیمه بیماران دیابتی است در آن ها موجود نبود. این کمبود و سهمیه ای بودن این نوع از انسولین در حالی مطرح می شود که به گفته معاون بهداشت وزارت بهداشت، در ایران حدود 7.5 میلیون نفر دیابتی وجود دارد که نیمی از آن ها در سامانه بهداشت ایران ثبت شده اند. طبق آخرین پایش توسط سینا کوثری، عضو هیئت مدیره انجمن دیابت ایران، نیز 74 درصد از جمعیت بالای 18 سال پایش و حدود 9 میلیون نفر بیمار دیابتی شناسایی شدند.

گرچه داروخانه ها از نبود انسولین گلایه دارند، شهریور ماه سال جاری، سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: تنها در مورد یک نوع خاص از انسولین خارجی محدودیت هایی مطرح است که برای آن برنامه ریزی لازم در حال انجام است. بنابراین تعمیم این موضوع به تمام انواع انسولین صحیح نیست.

اما داروخانه ها و مشاهدات میدانی این نکته را تایید نمی کنند. یکی از داروخانه های غرب تهران که از سهمیه این انسولین برخوردار بود به خبرنگار فرارو گفت: قیمت انسولین N و R صد و بیست تومان است و در صورت بیمه بودن تا 80 درصد از هزینه آن کسر می شود. یکی دیگر از داروخانه های مرکز تهران هم تاکید کرد: بدون نسخه پزشک به هیچ عنوان به شما انسولین تحویل داده نمی شود و توزیع آن به شکل سهمیه ای در میان داروخانه هاست. اکثر داروخانه ها نیز دارای سهمیه نیستند.

پس اگر در شرایطی بیمار دیابتی از انسولین جدا افتاده باشد چه اتفاقی می افتد؟ چرا نام این بیماران در سامانه ای ثبت نشده که داروخانه ها به سرعت استعلام بگیرند و نیاز او را برطرف کنند؟

مریم، دخترِ خانمی میانسال که سال هاست با بیماری دیابت دست و پنجه نرم می کند، می گوید: انسولین باید در یخچال نگهداری شود. به همین خاطر برای سفر انسولین های مادرم را همراه خود نبردیم. آنجا هیچ داروخانه ای حاضر نشد به ما انسولین دهد در حالی که آزمایش ها و نسخه های قبلی پزشک موجود بود، مجبور شدیم به پزشک مراجعه کنیم تا او بیماری مادرم را تایید کند. او در ادامه اشاره کرد که این دست اندازها باعث شده مادرش نتواند انسولین شب را تزریق کند و مدام این نگرانی وجود داشته که نکند مادرشان به کما برود.

در تایید اظهارات مریم، یکی دیگر از داروخانه های تهران گفت: می دانیم که انسولین مثل اکسیژن برای بیماران دیابتی واجب است. اما انسولین های رگولار و NPH سهمیه ای هستند و نمی توانیم آن ها را بدون نسخه پزشک به بیمار تحویل دهیم.

جدای از این نوع انسولین های کوتاه اثر و میان اثر که باید حین تزریق طبق صلاحدید پزشک و به میزانی معین ترکیب شوند، نمونه ای از انسولین های مخلوط و سریع الاثر وجود دارد که مساله حذف ارز ترجیحی آن بیماران دیابتی را نگران کرد. انسولینی تحت عنوان رایزودگ که اگر به دست بیماران دیابتی برسد، بسیاری از چالش هایشان را برطرف می کند.

انسولین رگولار و ایزوفان (NPH) انسولینی قدیمی تر و کم هزینه تر است که همزمان نقش انسولین وعده غذایی و پایه را ایفا می کند، اما شروع اثر کندتر، اوج نامنظم تر و نوسان قند بیشتری نسبت به انسولین های جدید دارد.

در مقایسه، انسولین رپید برای کنترل وعده ها سریع اثر و دقیق است. از طرفی گلارژین یک انسولین پایه ی 24ساعته با اثر یکنواخت و بدون اوج محسوب می شود و خطر افت قند را کمتر می کند. دگلودک نیز پیشرفته ترین انسولین پایه ی فوق طولانی اثر با پایداری تا حدود 42 ساعت است که نوسان قند و خطر هیپوگلیسمی در آن به حداقل می رسد.

نکته این است که طبق گفته سخنگوی غذا و دارو قیمت انسولین های گلارژین و رپید اعم از ایرانی و وارداتی از 470 تا 630 هزار تومان و انسولین دگلودک 930 هزار تومان است. این قیمت ها در حالی مطرح شده که گفته می شود ارز ترجیحی به آن اختصاص داده شده.

پس از زمزمه های حذف ارز ترجیحی برای انسولین نیز مدیرعامل سازمان بیمه سلامت گفت: ارز ترجیحی انسولین به هیچ وجه حذف نمی شود اما ممکن است ارز ترجیحی بعضی از وسایل مربوط به آن مثل پن انسولین، برداشته شود، ما داریم برای پنی که نگه دارنده دارو است بیشتر از خود دارو هزینه می کنیم. این در حالی است که از ابتدای سال 1404، انواع انسولین در ایران با افزایش قیمت همراه بوده.

در این میان انسولین های رایزودگ که انسولینی است مدرن به دلیل کمیابی و گرانی قابل دستیابی برای عموم مردم نیست. درحالی که شواهد بالینی نشان می دهد رایزودگ برای گروه هایی از بیماران که نیاز به پایه پایدار و پوشش وعده با یک قلم دارند مزیت عملیاتی دارد اخیرا ارز ترجیحی آن حذف و دارو با ارز آزاد وارد ایران می شود. این اقدام سبب می شود که به مرور قیمت آن افزایش یابد.

دکتر سعید کلباسی، مسئول انجمن دیابت ایران، در این مورد می گوید: اولین انسولین ترکیبی دنیا که دو قلم با هم ترکیب شده است، رایزودگ است. آمارها نشان می دهند بیش از 90 درصد از بیمارانی که از رایزودگ استفاده می کنند، کنترل بسیار مناسبی دارند. افت قند خون ندارند و کیفیت زندگی بسیار خوبی دارند. با این وجود بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت توان خرید این نوع از انسولین را ندارند و به خرید همان انسولین های قدیمی بسنده می کنند.

در حالی که ترکیب رگولار+NPH از نظر دقت، انعطاف و ایمنی، سطحی تر و قدیمی تر از گلارژین، رپید، دگلودک و از همه مهم تر رایزودک به شمار می رود. دکتر کوثری، عضو هیئت مدیره انجمن دیابت ایران، نیز در این مورد می گوید: یک بیمار دیابتی که امروز می تواند با یک قلم انسولین، درمان مناسبی داشته باشد، اگر به هر علتی مجبور شود درمانش را تغییر دهد و از چندین قلم انسولین استفاده کند، ممکن است با عوارضی مواجه شود که بسیار پرهزینه هستند.