تحریم های بین المللی، اقتصاد ایران را با چالش های متنوعی مواجه کرده است. با این حال، توسعه همکاری ها با چین و روسیه، از سوی مسوولان همواره به عنوان یکی از مسیرهای مقابله با تحریم ها مطرح شده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، یکی از شاخص هایی که می توان در بررسی سطح روابط اقتصادی میان ایران و چین به آن استناد کرد، میزان سرمایه گذاری این شریک راهبردی در بخش های اقتصادی ایران است. بر اساس داده های این گزارش، تنها برخی از پروژه های مشترک، به طور کامل اجرایی شده اند و بسیاری از ابرپروژه هایی که چین در آنها مشارکت کرده، به ثمر نرسیده است.

حجم مبادلات اقتصادی چین با ایالات متحده و سایر کشورهای غربی چندین برابر میزان تجارت با ایران است. در نتیجه چینی ها با توجه به منافع ملی خود، ریسک های سرمایه گذاری در ایران را محاسبه می کنند و در صورت افزایش مخاطرات سرمایه گذاری، پروژه های خود را محدود می کنند.

چین طی 2دهه اخیر یکی از مهم ترین شرکای اقتصادی ایران بوده است؛ با وجود این، بررسی روندهای سرمایه گذاری چین در ایران حکایت از آن دارد که در عمل تنها تعداد محدودی از پروژه ها به ثمر نشستند و سهم واقعی چین در برخی از بخش ها چندان چشمگیر نبوده است.

مشکلات اعتبار اسنادی، نبود پوشش بیمه صادراتی ، تحریم های ایالات متحده، قرار گرفتن در لیست سیاه اف ای تی اف و ریسک بانک های چینی از مهم ترین دلایل عدم موفقیت این پروژه ها بوده است.

در نگاه منتقدان ، شرایط تحریمی و انزوای مالی ایران فرصتی برای چین فراهم آورده است تا با کمترین هزینه به منابع انرژی و بازارهای استراتژیک دست یابد. در مقابل ، گروهی دیگر سرمایه گذاری های چین را فرصتی تاریخی می دانند که می تواند زیرساخت های فرسوده ایران را بازسازی کند. مرکز پژوهش های اتاق ایران تلاش کرده روند این سرمایه گذاری ها را از منظر تحول قراردادها و پروژه های اجرایی بررسی کند.

در میان پروژه های بزرگ، برقی سازی راه آهن تهران ـ مشهد و قطار سریع السیر تهران - قم - اصفهان به دلیل بازنشدن اعتبار اسنادی و نداشتن تضمین بانکی کافی ، به مرحله اجرایی نرسیدند. تجربه آزادراه تهران ـ شمال نیز نشان داد که با تشدید تحریم ها، ریسک همکاری برای شرکت های چینی افزایش یافت و ادامه سرمایه گذاری متوقف شد.

در بخش انرژی نیز چین بیشتر در قالب قراردادهای خدمات توسعه وارد شده است اما برخی پروژه ها مانند قرارداد LNG به دلیل نبود فناوری و تحریم ها اجرا نشد.

برآیند تجربه ها نشان می دهد که مهم ترین چالش های مشترک بسته نشدن اعتبارات، نبود بیمه صادراتی، تحریم های آمریکا و ریسک بانک های چینی بوده است. برای جذب سرمایه گذاری بیشتر چین، ایران باید سازوکارهای مطمئن مالی مانند حساب های امانی ، طراحی آبشار پرداخت و استفاده از یوآن را فعال کند. همزمان باید مسیر استفاده از یوآن در واردات کالا و خدمات چینی باز بماند تا بازپرداخت ها ارزش عملیاتی داشته باشند.