تجربه نافرجام افلاطون، فیلسوف مشهور یونان باستان، در ایجاد تغییر در دیگران امروز یادآور یکی از رایج ترین دام های عاطفی است: تلاش برای تغییر دادن کسی که خودش نمی خواهد تغییر کند.

به گزارش یورونیوز، در قرن چهارم پیش از میلاد، افلاطون سه بار به سیراکوز در جزیره سیسیل سفر کرد تا آموزه های فلسفی خود را درباره عدالت و خویشتن داری به حاکمان آن شهر بیاموزد. اما هر سه بار شکست خورد.

در نخستین سفر، دیدگاه هایش خشم دیونیسوس یکم ، فرمانروای مستبد سیراکوز را برانگیخت.

افلاطون در دومین سفر به امید آموزش پسر او، دیونیسوس دوم، بازگشت. شاگرد جوان در آغاز علاقه نشان داد، اما خیلی زود از نظم و سختی فلسفه گریخت.

با این حال، افلاطون بار دیگر بازگشت؛ سومین سفر، خطای بزرگ او بود. دیونیسوس دوم وانمود کرد که آماده تغییر است، اما در عمل تنها می خواست فیلسوف به نظر برسد نه آنکه فلسفی بیندیشد. افلاطون این بار به زحمت جان سالم به در برد.

تجربه افلاطون تنها یک روایت تاریخی نیست. در روان شناسی امروز این رفتار به خوبی شناخته شده است: تلاش مداوم برای تغییر دادن فردی که انگیزه درونی ندارد. الگویی که در روابط عاشقانه، خانوادگی یا دوستی ها بارها تکرار می شود.

در چنین رابطه هایی، یک سو امیدوار است این بار فرق دارد ، در حالی که طرف مقابل هر بار وعده می دهد، اندکی تغییر نشان می دهد و سپس به همان رفتارهای پیشین بازمی گردد.

به تعبیر این مقاله، هر بار دوباره کشتی به سوی سیسیل می رود ؛ تلاشی بی پایان و بی ثمر برای نجات فردی که خودش نمی خواهد نجات پیدا کند.

به گفته کارشناسان، تغییر پایدار تنها زمانی رخ می دهد که فرد:

• انگیزه درونی قوی داشته باشد،

• حاضر باشد با رنج رشد روبه رو شود،

• به طور مداوم و نه مقطعی تلاش کند،

• و در محیطی قرار گیرد که رفتار سالم را تقویت می کند.

دیونیسوس دوم، مانند بسیاری از کسانی که در الگوهای ناسالم گرفتارند، هیچ یک از این شرایط را نداشت. او در محیطی پر از چاپلوسی زندگی می کرد و هر بار که با دشواری مواجه می شد عقب می نشست.

بزرگ ترین اشتباه افلاطون نه در ندانستن، بلکه در نادیده گرفتن واقعیت آشکار بود. او شواهد کافی از بی میلی شاگرد خود داشت، اما امید را جایگزین منطق کرد.

بسیاری از ما همان اشتباه را تکرار می کنیم: بارها و بارها به کسی فرصت دوباره می دهیم با این باور که این بار متفاوت است ، در حالی که واقعیت هیچ نشانه ای از تغییر نشان نمی دهد.

این رفتار نه تنها ما را فرسوده می کند، بلکه در عمل به تداوم همان رفتارهای مخرب کمک می کند.

روان شناسان می گویند اگر این نشانه ها در رابطه ای تکرار می شوند، زمان آن رسیده که بادبان بکشید و از سیسیل بروید :

• وعده های تغییر بارها داده و شکسته شده است؛

• رابطه بیشتر فرساینده است تا سازنده؛

• سلامت و ارزش های شخصی تان در خطر است؛

• طرف مقابل مسئولیت رفتار خود را نمی پذیرد؛

• تنها وقتی ترس از دست دادن دارد، ابراز علاقه می کند.

پس از این شکست ها افلاطون به آتن بازگشت، آکادمی خود را بنیان گذاشت و شاهکارش کتاب جمهور را نوشت. اثری که در آن تاکید می کند: برای حکومت بر دیگران، نخست باید بر خویش حکومت کرد.

درس بزرگ افلاطون از سیسیل همین بود: اصلاح واقعی از درون آغاز می شود، نه از تغییر دادن دیگران. وقتی فرد بر رشد و نظم درونی خود تمرکز می کند، هم آرام تر می شود و هم تأثیرگذارتر.

بسیاری از ما دیونیسوس دوم ای در زندگی مان داریم. کسی که دوستش داریم اما نمی تواند یا نمی خواهد تغییر کند.

درس افلاطون ساده است: واقعیت را بپذیر، مرزهای خود را مشخص کن، اجازه بده پیامدها مسیر طبیعی شان را طی کنند، و به جای اصلاح دیگران بر رشد خودت تمرکز کن.

افلاطون میراث فلسفی خود را نه در اصلاح سیراکوز، بلکه در بازگشت به آتن بر جای گذاشت. شاید شما نیز تا زمانی که دست از سفر به سیسیل برندارید، نتوانید بهترین بخش زندگی تان را بیابید.