فرارو- چو سانگ هون خبرنگار ارشد حوزه شرق آسیا روزنامه نیویورک تایمز

به نقل از روزنامه نیویورک تایمز، مقام های کرهٔ جنوبی ماه گذشته، با اعطای عالی ترین نشان ملی و یک نسخهٔ بازسازی شده از تاجی طلایی، توانستند رضایت دونالد ترامپ را جلب کنند. اما تنها یک روز بعد، او میزبانان خود را با تصمیمی غیرمنتظره غافلگیر کرد: موافقت با رؤیای دیرینهٔ سئول برای دستیابی به زیردریایی های تهاجمی با نیروی هسته ای. با وجود این، مسیر دو کشور برای اجرای این طرح همچنان ناهموار و پیچیده باقی مانده است. مهم ترین اختلاف ها دربارهٔ محل ساخت زیردریایی ها و نحوهٔ تأمین اورانیوم غنی شدهٔ مورد نیاز برای سوخت آن ها هنوز حل نشده است.

ریشهٔ این محدودیت ها به دههٔ 1970 بازمی گردد؛ دورانی که واشنگتن در ایجاد صنعت انرژی هسته ای کرهٔ جنوبی مشارکت کرد، اما شرطی اساسی گذاشت: سئول بدون تأیید آمریکا، حتی برای اهداف کاملاً صلح آمیز، حق غنی سازی اورانیوم نخواهد داشت. ماه گذشته، در شهر گیئونگجو، رییس جمهور لی جائه میونگ استدلالی مطرح کرد که ظاهراً برای ترامپ قانع کننده بود. او تأکید کرد که کرهٔ جنوبی برای تقویت توان دفاعی اش در برابر تهدیدهای کرهٔ شمالی و چین و همچنین برای کاهش فشار بر نیروهای آمریکایی، به زیردریایی های تهاجمی با نیروی هسته ای نیاز دارد. با این حال تصریح کرد که سئول برای تأمین سوخت این زیردریایی ها ناگزیر از حمایت واشنگتن است.

کرهٔ جنوبی اکنون ناوگانی از زیردریایی های دیزلی ساخت داخل را در اختیار دارد؛ ناوگانی که به گفتهٔ کارشناسان، توان انجام مأموریت های حیاتی در اطراف شبه جزیرهٔ کره را دارد. با این حال، سئول گام در مسیر گذار به زیردریایی های هسته ای گذاشته است؛ شناورهایی که نسبت به نمونه های دیزلی از ماندگاری طولانی تر در زیر آب و سرعت بیشتری برخوردارند. دولت کرهٔ جنوبی تأکید کرده است که این زیردریایی ها حامل هیچ گونه سلاح هسته ای نخواهند بود. در حال حاضر تنها شمار محدودی از کشورها در جهان از چنین توانمندی ای برخوردارند: ایالات متحده، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و هند.

بزرگ ترین مانع، نحوهٔ تأمین سوخت بوده است. این جمله را وون جونگ-ده، رییس ادارهٔ تدارکات وزارت دفاع کرهٔ جنوبی، در نشست کابینهٔ ماه جاری مطرح کرد؛ اظهارنظری که بار دیگر نشان می دهد اختلاف بر سر سوخت هسته ای همچنان در مرکز مناقشه قرار دارد. مسألهٔ سوخت یکی از محورهای اصلی اختلاف در توافق تجاری و امنیتی ای بود که ماه گذشته در شهر گیئونگجو نهایی شد. با وجود انتشار یک برگهٔ اطلاع رسانی مشترک از سوی دو کشور در هفتهٔ گذشته، پرسش های کلیدی همچنان بی پاسخ باقی مانده است.

سیاست دیرینهٔ واشنگتن در منع سئول از غنی سازی اورانیوم یا بازفرآوری سوخت مصرف شده، بخشی از راهبرد آمریکا برای مهار فناوری های حساس مرتبط با تولید سوخت مورد استفاده در تسلیحات هسته ای است. این محدودیت در حالی پابرجاست که کرهٔ جنوبی اکنون ناوگانی شامل 26 رآکتور هسته ای فعال دارد و همگی آن ها با سوخت وارداتی کار می کنند. اما امروز سئول به دنبال غنی سازی بومی اورانیوم است تا زنجیرهٔ تأمین سوخت خود را مستقل سازد و امنیت انرژی کشور را تضمین کند. علاوه بر این، کرهٔ جنوبی با کمبود جدی ظرفیت ذخیره سازی پسماند هسته ای در بسیاری از نیروگاه ها مواجه است و به همین دلیل به دنبال بازفرآوری سوخت مصرف شده برای استفادهٔ مجدد و کاهش حجم ضایعات است.

در فضای سیاسی و امنیتی کرهٔ جنوبی، حامیان غنی سازی اورانیوم دلایل دیگری نیز مطرح می کنند. آن ها استدلال دارند که کشور باید مانند ژاپن و آلمان به آستانهٔ هسته ای برسد؛ یعنی برخورداری از ظرفیت فنی لازم برای تولید سریع سلاح هسته ای، در صورتی که دولت به این جمع بندی برسد که دیگر نمی توان به تعهد واشنگتن برای محافظت در برابر تهدیدهای احتمالی کرهٔ شمالی اعتماد کرد یا این که هزینه های باقی ماندن زیر چتر هسته ای آمریکا بیش از حد بالا رفته است.

این در حالی است که واشنگتن طی دهه ها تلاش کرده است تمایل متحدانش به دستیابی به چنین توانمندی پنهانی را مهار کند و آن ها را در چارچوب چتر هسته ای خود نگه دارد؛ رویکردی که نه تنها مدیریت بحران های منطقه ای را برای آمریکا آسان تر می کند، بلکه اهرمی ارزشمند در روابط دوجانبه برایش فراهم می آورد.

سونگ مین سون، وزیر خارجهٔ پیشین کرهٔ جنوبی می گوید بحث های گسترده پیرامون زیردریایی های هسته ای تنها سطح ماجرا را نشان می دهد و در واقع ریشه در نیاز عمیق تری دارد: ضرورت رساندن کرهٔ جنوبی به آستانهٔ هسته ای برای تقویت گزینه های دیپلماتیک کشور. او استدلال می کند که اگر سئول توان غنی سازی اورانیوم برای نیروگاه های هسته ای خود را به دست آورد، مسئلهٔ سوخت زیردریایی های هسته ای نیز خودبه خود حل خواهد شد. سونگ تاکید می کند: اگر کرهٔ جنوبی به آستانهٔ هسته ای برسد و امکان هسته ای شدن را داشته باشد، در شرایط تداوم تهدیدهای فعلی، چین ناچار به مهار کرهٔ شمالی می شود. همچنین آمریکا را وادار می کند چتر هسته ای خود را تقویت کند و مهم تر از همه، اعتماد مردم کرهٔ جنوبی به امنیت ملی شان افزایش می یابد.

در برگهٔ اطلاع رسانی مشترکی که هفتهٔ گذشته منتشر شد، موضوع سوخت هسته ای با عباراتی مبهم مطرح شده است. آمریکا پذیرفته از فرایندی که به غنی سازی و بازفرآوری اورانیوم در کرهٔ جنوبی برای اهداف صلح آمیز منجر خواهد شد حمایت کند؛ البته مشروط به این که این اقدامات مطابق قوانین آمریکا و پیمان های دوجانبهٔ موجود باشد. واشنگتن همچنین موافقت کرده راه هایی برای تأمین سوخت زیردریایی های هسته ای کرهٔ جنوبی بررسی کند، بدون آن که روشن سازد این زیردریایی ها در نهایت کجا ساخته خواهند شد. لی بیونگ-چول، تحلیلگر مؤسسهٔ مطالعات خاور دور در سئول، این رویکرد را راه حلی مُسکن توصیف می کند.

کرهٔ جنوبی که از امضاکنندگان معاهدهٔ عدم گسترش سلاح های هسته ای است، همچنان اعلام می کند قصد ساخت بمب اتم ندارد. با این حال، رشد پیوستهٔ زرادخانهٔ هسته ای کرهٔ شمالی و تهدیدهای فزایندهٔ این کشور موجب شده خواست عمومی برای دستیابی به سلاح هسته ای یا دست کم زیردریایی های با پیشران هسته ای در سئول به طور محسوسی افزایش یابد. کرهٔ شمالی نیز در ماه مارس، از بدنهٔ آنچه زیردریایی هسته ای در حال ساخت خواند، پرده برداشت و نگرانی ها را دوچندان کرد.

ماه گذشته، رییس جمهور لی در حاشیهٔ نشست آسیا اقیانوس آرام، در دیدار با ترامپ بر وفاداری کامل کشورش به واشنگتن تأکید کرد—از سرمایه گذاری صدها میلیارد دلاری سئول در آمریکا گرفته تا خرید گستردهٔ تسلیحات آمریکایی. سپس، خواستهٔ اصلی خود را بی پرده مطرح کرد. او در نشست 29 اکتبر خطاب به ترامپ گفت: توانایی ما برای تعقیب زیردریایی ها در آب های نزدیک کرهٔ شمالی یا چین محدود است، زیرا زیردریایی های دیزلی از نظر توان ماندگاری زیر آب عقب تر هستند. اگر با تأمین سوخت موافقت کنید، ما با فناوری های خود چند زیردریایی مجهز به سلاح های متعارف خواهیم ساخت و آن ها را برای دفاع از آب های شرق و غرب شبه جزیرهٔ کره به کار خواهیم گرفت. این کار بار ارتش آمریکا را به طور قابل توجهی کاهش خواهد داد.

روز بعد، دونالد ترامپ مقام های کرهٔ جنوبی را با این اعلام غافلگیر کرد که با ساخت زیردریایی های هسته ای توسط سئول موافقت کرده است. اما جملهٔ بعدی او فضای جلسه را به کلی دگرگون ساخت: کرهٔ جنوبی باید این زیردریایی ها را در کشتی سازی های فیلادلفیا بسازد. این در حالی است که مجموعهٔ کشتی سازی های فیلادلفیا نه امکانات لازم برای ساخت زیردریایی هسته ای دارند و نه نیروی انسانی متخصص برای چنین پروژه ای. صنعت کشتی سازی آمریکا حتی برای عمل به تعهدات فعلی خود، یعنی ساخت سالانهٔ دو زیردریایی کلاس ویرجینیا برای نیروی دریایی، با کمبود ظرفیت جدی مواجه است.

اگر کرهٔ جنوبی بخواهد زیردریایی های هسته ای خود را در فیلادلفیا طراحی و سپس به کشور منتقل کند، باید سال ها زمان و میلیاردها دلار برای ایجاد تأسیسات جدید سرمایه گذاری کند و علاوه بر این، مجموعه ای از موانع نظارتی آمریکا را پشت سر بگذارد. وی سونگ لَک، مشاور امنیت ملی رییس جمهور لی، روز جمعه یادآور شد: تمام گفت وگوهای ما بر این پیش فرض استوار بود که زیردریایی های هسته ای در داخل کرهٔ جنوبی ساخته خواهند شد. آنچه ما از ایالات متحده درخواست کردیم، همکاری در تأمین سوخت بود. با این حال، برخی تحلیلگران تأکید می کنند که ساخت زیردریایی هسته ای در داخل کشور نیز هزینه هایی سنگین به دنبال دارد؛ هزینه هایی که از نگاه آن ها بهتر است صرف توسعهٔ توانمندی های دفاعی دیگر از جمله پهپادهای زیرآبی بدون سرنشین—شود. به گفتهٔ این گروه، با بودجهٔ موردنیاز برای ساخت یک زیردریایی هسته ای، سئول می تواند چندین زیردریایی دیزلی تولید کند که این برای محافظت از مرزهای دریایی نسبتاً محدود شبه جزیرهٔ کره گزینه ای کم هزینه تر و کارآمدتر می باشد.