منصور بیطرف در یادداشتی در روزنامه هم میهن نوشت: بودجه سال 1405 در شرایطی تنظیم و تدوین می شود که کشور با معضلات بسیار عمیق تر از سال های گذشته درگیر بوده است. این را می شود به راحتی در بخشنامه ای که رییس جمهوری برای تدوین بودجه سال 1405 صادر کرده مشاهده کرد.

بخشنامه بودجه سال 1405 با بخشنامه های بودجه سال های گذشته تفاوت های چشمگیری دارد. مهمترین تفاوت آن، توجه دولت به چالش های بین المللی ایران، خشکسالی و ناترازی انرژی است. لذا دستگاه ها موظف شده اند که در کنار نیازهای خود این سه پارامتر را در درخواست های بودجه خود لحاظ کنند.

چالش های بین المللی که در رأس آن موضوع انرژی اتمی است عملاً در خردادماه امسال بهانه حمله اسراییل به ایران شد و جنگ 12 روزه را رقم زد. به همین خاطر دولت مجبور شده تحت عنوان تقویت پدافند غیرعامل و مقاوم سازی به این مهم توجه کند.

در بخش رویکردها و سیاست های کلان لایحه بودجه سال 1405 در بند 6 آمده است که تجاوز رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا به کشور همراه با وقوع برخی بلایای طبیعی در سال های گذشته اهمیت و ضرورت پدافند غیرعامل و مقاوم سازی اقتصاد را به خوبی نشان داده اند. افزایش بازدارندگی و کاهش آسیب پذیری در برابر تهدیدات دشمن.... از مراکز حساس مانند منابع تامین کننده و تاسیسات مهم آب و برق، بیمارستان ها، نانوایی ها و غیره جزو سیاست های کلان دولت در لایحه بودجه سال 1405 است.

شاید اگر جنگ 12 روزه نبود، دولت به این بخش توجه چندانی نمی کرد کما اینکه در مصاحبه سردار جلالی، فرمانده پدافند غیرعامل، از کاهش بودجه این بخش در امسال و سال های گذشته گلایه مند بود. اما نکته دیگر و البته بسیار مهم این بخشنامه توجه ویژه به ناترازی انرژی و خشکسالی است و تمهیداتی که دولت برای آنها در سال آینده دیده است.

ایران در حال حاضر با این دو معضل آنچنان درگیر است که بدون شک روز و شب مسئولان دولتی به دنبال راهکار برای آن هستند. در بخش مربوط به رفع ناترازی انرژی، تصمیم دولت چیست؟ به اعتقاد دولت، مداخله دولت در بازار انرژی ایران در سال های گذشته عملاً به این ناترازی دامن زده و باعث مصرف بی رویه شده است.برای مثال، ایران جدا از قطعی برق و آب در تابستان و گاز در زمستان، در حال حاضر یکی از بزرگترین واردکنندگان بنزین است.

اگر در سال 1398 ایران توانست معادل 6 میلیارد دلار بنزین صادر کند، امسال مجبور شده که 6 میلیارد دلار بنزین وارد کند. اما راهکار دولت چیست؟ راهکار دولت، برای رفع این بحران در چند بخش خلاصه شده است: اول اقدامات قیمتی از جمله دریافت قیمت به صورت پلکانی تا سقف قیمت تمام شده برای مصارف بالاتر از الگوی مصرف؛ دوم، اولویت دولت در طرح های زیربنایی به ویژه نفت و گاز است. ولی به نظر می آید با توجه به طرح های زیربنایی و زمان بر بودن آنها، بخش اول این اقدامات یعنی دریافت قیمت به صورت پلکانی بدون شک بحث های دامنه داری را در مجلس دامن خواهد زد. دولت با خشکسالی چه می خواهد بکند؟

مهمترین معضل دولت در سال جاری جدا از ناترازی انرژی مانند برق و گاز، نبود آب بود. ایران به رغم منابع آبی تقریباً متوسط، به خاطر آنکه بیش از 80 درصد این منابع در بخش کشاورزی به طور غیراصولی مصرف می شود، دچار کمبود آب شده است. لذا دولت در بودجه سال 1405 توجه ویژه ای را به منابع و طرح های آب و فاضلاب خواهد کرد، به همین خاطر در بخشنامه بودجه سال 1405، تصمیم گرفته است که هر گونه طرح جدید به جز در حوزه آب و انرژی را ممنوع کند.

اما بودجه برای خود تعاریف دیگری هم دارد و آن این است که به گونه ای تنظیم شود که کسری بودجه دولت که عامل مهمی در افزایش یا کاهش نرخ تورم است کاهش یابد؛ مالیات ها که می تواند توزیع درآمدها را عادلانه تر کند، به طور عادلانه اخذ شود و بدهی های دولت را که می تواند با پرداخت آن بخش های مهمی را تعدیل کند، کاهش دهد.

هرچند که در لوایح بودجه سال های گذشته سعی در تنظیم این موارد شده است اما تاکنون نتوانسته آنها را منسجم و قاعده مند کند که البته بخش مهمی از آن بر عهده مجلس بوده است که با دستکاری در ارقام و مواد بار سنگینی را هم بر دوش دولت ها گذاشته بودند. به هر حال بودجه سال آینده، با توجه به بخشنامه ای که صادر شده، بودجه ای خواهد بود که بدون شک نقطه عطفی را در بودجه های دولت رقم خواهد زد.