محمدصادق جنان صفت روزنامه نگار و تحلیلگر اقتصاد در هم میهن نوشت: توزیع قدرت در نظام سیاسی برخاسته از قانون اساسی جمهوری اسلامی به گونه ای شکل گرفته که وزن و نقش نهادهای مدنی مثل احزاب و خانواده ها نسبت به نهادهای حاکمیتی بسیار سبک و کمرنگ است. از سوی دیگر در نبود حزب های نیرومند دارای شناسنامه، کارنامه و برنامه در نظام سیاسی موجود، راه برای اینکه دو نهاد قدرت یعنی مجلس قانونگذاری و نیز نهاد دولت از یک حزب یا جناح سیاسی باشند را تا امروز جز برخی استثناها- سخت کرده است.

به این ترتیب در انجام برخی از مهمترین مقوله هایی که در اداره کشور سهم بالایی دارند دوگانگی های بزرگ پدیدار می شوند. از طرف دیگر اما وضعیت کلان اقتصادی و سیاسی نیز در اندازه ای است که دخل دولت از خرجش عقب مانده و آن را با روش هایی که در هر سال تغییر می کند تراز می کند. در جامعه ایرانی همانند همه جامعه ها مجادله بر سر هر رقم از اقلام بودجه چانه زنی های سیاسی با شدت و ضعف ادامه دارد.

درحالی که در روزهای تازه سپری شده گام نخست برای بودجه 1405 از سوی دولت برداشته شده و تنها به رئوس و کلیات و راهبردها اشاره شده و هیچ عدد و رقمی در این گام نخست دیده نمی شود اما می توان دید برخی رسانه هایی که نشان دهنده آرا و باورهای نهادهای خاص هستند به برخی از راهبردها انتقاد کرده و در همین گام نخست طبل مخالفت را به صدا درآورده اند.

به نظر می رسد دولت باید خود را آماده موج هایی از انتقادهای سیاسی کند که در روزهای آینده از این سو و آن سو و با هدف ها و خواست های گوناگون بر آنچه تهیه شده یورش می آورند. نوشته حاضر قصد ندارد به جزییات بودجه سال آینده ورود کند. این نوشته می خواهد به دولت آقای پزشکیان یادآوری کند اگر به آنچه تهیه کرده اند باور کارشناسی دارند سخت روی آن بایستند و پرچم سفید در برابر منتقدان در دست نگیرند.

تجربه نشان می دهد اگر در دستگاه های دولتی، دولت و سازمان برنامه و بودجه همه نیروی کارشناسی خود را برای بهترین بودجه بندی به کار نگیرند در عمل ناگزیرند به تغییراتی تن دهند که با واقعیت های کشور و اقتصاد سازگاری ندارند. به این ترتیب رییس جمهور به عنوان نفر اول کشور که مسئولیت تهیه و اجرای بودجه های سالانه را برعهده دارد باید با استفاده از نیروهای درون دولت و نیز نیروهایی که در بودجه بندی تجربه دارند بیشترین دقت و سخت گیری را از خود نشان دهد.

رییس جمهور از سازمان ها و وزارتخانه های درآمدساز به ویژه وزارت نفت و نیز وزارت اقتصاد که بار اصلی درآمدهای بودجه را بر دوش دارند باید به صورت جدی بخواهد شجاعانه و کارشناسانه در تعیین درآمدهای بودجه رفتار کنند و درآمدهای خیالی نشان ندهند. از سوی دیگر رییس دولت باید از مدیران و کارشناسان سازمان های وزارتخانه های خرج بخواهد از زیاده خواهی های قدیمی و اینکه افتخار کنند از بودجه سهم بیشتری گرفته اند را کنار بگذارند.

دولت و به ویژه رییس جمهور در این وضعیت ناداری و بی پولی کشور باید توجه به زندگی و کسب وکار شهروندان را اصل کار برای بودجه بندی قرار دهند و از قبول هزینه سازی هایی که در مسیر افزایش رفاه مردم نیستند خودداری کند. اگر این کار در همین روزها اتفاق نیفتد و دولت در برابر زیاده خواهی های غیرمفید چه در درون دولت و چه در برابر دیگر مراکز خرج ایستادگی نکند بودجه را باخته است.

رییس جمهور اگر بخواهد ناتوانی های پیشین را جبران کند بهترین زمان همین بودجه بندی است. دولت باید با مردم و با گروه های گوناگون درباره اهمیت بودجه بدون کسری حرف بزند. سفره مردم نباید خالی تر از این شود؛ این یک اصل است که بر هر چیز دیگر برتری دارد.