15 ماه از خدمت دولت چهاردهم می گذرد اما همچنان شراره های تهدید، بحران، حاشیه سازی و شایعات علیه دولت پایان نگرفته است. مشخص نیست شایعات علیه دولت را کدام کانون ها با چه اهدافی دنبال می کنند و هدف اصلی شایعه سازان و هشتگ سازان چیست؟

به گزارش اعتماد، یک روز هشتگ عدم کفایت سیاسی رییس جمهور توسط کانون های رادیکال راست ترند می شود و روز دیگر همین کانون ها هشتگ استیضاح وزرای اثرگذار و اصلاح طلب کابینه را مطرح می کنند. یک روز موضوع محاکمه روحانی- ظریف وایرال می شود و فردا روز، تندروها ایده استعفای عارف را به عنوان یکی از نقاط کانونی کابینه مطرح می کنند. کافی است نگاهی به حجم انبوه بحران ها، هشتگ ها، شایعات و حاشیه سازی ها علیه دولت طی یک سال و اندی که از تشکیل کابینه می گذرد، بیندازیم تا مشخص شود کابینه چهاردهم با چه دشواری های شگرفی برای حل مشکلات مردم و تحقق اهدافش روبه رو بوده است. در آخرین نمونه از یک چنین شایعات بی پایه و اساس، دیروز خبر استعفای محمدرضا عارف، معاون اول رییس جمهوری در برخی سایت ها منتشر شد و بلافاصله با تکذیب دولتی ها مواجه شد.

بدون اینکه کسی توضیح بدهد این شایعه با چه هدف و مبتنی بر کدام منبع خبری تنظیم شده بود؟ شایعه بی پایه و اساسی که واکنش معاون ارتباطات و اطلاع رسانی دفتر معاون اول رییس جمهور را در پی داشت. خامسیان در این خصوص نوشت: کسانی که درکی از منافع ملی ندارند به دنبال حاشیه سازی برای دولت هستند. او ادامه داد: سفر دکتر عارف به مسکو برای شرکت در اجلاس شانگهای یکی از مهم ترین سفرهای دیپلماتیک مقام ارشد دولت بعد از اسنپ بک محسوب می شود. حال در آستانه این سفر عده ای که درکی از منافع ملی ندارند با خبرسازی به دنبال حاشیه سازی برای دولت هستند به چه قیمتی؟ حرمت رسانه و روزنامه نگاری را پاس دارید. برای تحلیل و واکاوی کانون های هشتگ ساز باید سیر و غوری در منافع برخی افراد و گروه ها و اصلاحات کاربردی دولت داشته باشیم. افراد و گروه هایی که به طرز عجیبی منافع و تحرکات آنها با منافع دشمنان بیرونی و اسراییلی ها در یک راستاست.

واکاوی ریشه های بحران و شایعه علیه دولت

اما این برای نخستین بار نیست که دولت چهاردهم با یک چنین حملات، بحران ها، شایعات و بداخلاقی هایی مواجه می شود. دولتی که با شعار تنش زدایی و گفت وگو و مذاکره برای رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم روی کار آمد، اما از همان روز نخست و مراسم تحلیف رییس جمهورش با تهدید، ترور، بحران، شایعه و حاشیه سازی مواجه شد. تیر نخست مشکل آفرینی در مسیر فعالیت های دولت را اسراییل شلیک کرد؛ زمانی که اسماعیل هنیه برای مراسم تحلیف رییس جمهور راهی تهران شده بود. اما این همه ماجرا نبود؛ در ادامه ترامپ در امریکا روی کار آمد و در یکی از نخستین تصمیماتش، فرمان فشار حداکثری علیه ایران را امضا کرد. اوج بحران ها اما در جریان جنگ 12 روزه علیه کشورمان نمایان شد. زمانی که اسراییل با حمایت های امریکا به ایران حمله کرد تا به زعم خود کار جمهوری اسلامی را برای همیشه یکسره کند.

به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران این هدف اسراییلی ها و امریکایی ها قابل تحقق بود اگر در داخل کشور، کمبود اقلام اساسی، سوخت و سایر نیازمندی های مردم ایجاد می شد و دولت مستقر در روند خدمت رسانی خللی ایجاد می کرد، اما با انسجام و اتحاد میان مردم و دولت و تدابیر اتخاذ شده، دشمن به هیچ کدام از اهدافش دست پیدا نکرد و ایران برای ایرانیان باقی ماند. با آتش بس اعمال شده اغلب تحلیلگران خواستار حفاظت از انسجام و اتحاد برآمده از جنگ 12 روزه شدند و دولت نهایت تلاش خود را به کار گرفت که به ابرپروژه مدنظر خود که کاهش مشکلات اقتصادی مردم از طریق رفع تحریم ها بود، متمرکز شود. در همان زمان اما برخی تحلیلگران اشاره کردند که پروژه نفوذ را تنها در حوزه های نظامی و لجستیکی نباید محدود کرد و محتمل است که برخی نفوذی ها در قالب هشتگ سازی ها و گسترش شایعات به دشمنان کمک کنند .

کانون های فشار از داخل

همزمان با افزایش فشارهای خارجی در قالب تهدید، تحریم و جنگ در داخل نیز رقبای انتخاباتی پزشکیان از حال و هوای رقابت های انتخاباتی خارج نشدند و مدام بر طبل تخریب و تهدید و حاشیه سازی برای دولت کوبیدند. کمتر از 4 ماه پس از تشکیل کابینه وزیر اقتصاد کابینه در مجلس دوازدهم استیضاح و از قطار کابینه پیاده شد. در شرایطی که نرخ ارز حول و حوش 70 هزار تومان بود، گردانندگان نمایش استیضاح که عمدتا از اعضای جبهه پایداری بودند، به مردم و رییس جمهور قول دادند که خروج همتی از کابینه، رشد نرخ ارز را کنترل می کند و اوضاع اقتصادی بهتر می شود! اما نه تنها نرخ ارز تعدیل نشد، بلکه با گسترش شایعات و اخبار فیک بر آتش انتظارات تورمی دمیده شد.

این چهره ها روزی نبود که خبر گران شدن بنزین را روی خروجی رسانه های خود قرار نداده و هشتگ آن را گرم نکنند. یافته های تحلیلی اخیر توسط مراکز تحلیلی داده محور نشان می دهد، بسیاری از هشتگ هایی که علیه چهره های دولتی و اصلاح طلبان (مثلا طرح عدم کفایت سیاسی رییس جمهور یا محاکمه روحانی- ظریف) یا موضوعات تاثیرگذار مانند گرانی ارز و گرانی بنزین و... در فضای مجازی وایرال می شود و برای چند روز در صدر ترندهای مجازی قرار می گیرد، مردمی نبوده، بلکه در قالب یک پروژه رسانه ای سازمان یافته در حلقه بسته ای از برخی گروه های سیاسی- رسانه ای رادیکال سازماندهی شده است. شواهد کمّی (توزیع محتوا، الگوی تعامل، عدم حضور عمومی در فضای واقعی) و کیفی (روایت بندی یک سویه، فقدان واکنش نهادی) همگی به این نتیجه گیری ها اشاره دارند. در این فضاسازی های مجازی (مثلا در ماجرای انحلال بانک آینده توسط بانک مرکزی) برای ایجاد یک ارتباط علّی مصنوعی استفاده شده و در روایت پویش، تصمیم مستقل بانک مرکزی را به عقب نشینی بانک مرکزی در برابر مطالبه این افراد سناریو سازی شد. این درحالی است که مخاطب عمومی هرگز درگیر این فضاسازی های کاذب نشد و حاضر به دنبال کردن این روایت ساختگی نشد.

مجموعه این داده ها حاکی از آن است که برخی افراد و گروه ها به صورت منسجم در حال پمپاژ شایعه، خبر فیک و هشتگ های ساختگی علیه دولت، فعالان اصلاح طلب و جامعه مدنی ایران هستند و تلاش می کنند این اخبار فیک را به عنوان دیدگاه مردمی و نظرات عمومی بازتاب بدهند! برخی معتقدند دلیل اصلی این فضاسازی ها به تلاش دولت برای اصلاح برخی نارسایی ها و کژکارکردی ها باز می گردد. در یک نمونه، دولت در تلاش برای عملیاتی ساختن روند تخصیص بودجه به دنبال اصلاح ناترازی بودجه و حذف بودجه برخی افراد و نهادهای غیرموثر است. طبیعی است که اصلاح این ناترازی ها و نارسایی ها برای دولت بدون هزینه نخواهد بود.

رییس جمهور و یاران نزدیکش اما بدون توجه به این حواشی تلاش می کنند از طریق اصلاح کژکارکردی های داخل و بهبود مناسبات ارتباطی در خارج، زمینه بهبود شاخص های اقتصادی و کاهش معضلات معیشتی مردم را فراهم سازند. طبیعی است که آگاهی مردم از واقعیت تلاش های دولت و تحلیل درست از آنچه در ساختار اجرایی در حال وقوع است، کشور را در برابر این شایعه سازی ها و هشتگ سازی ها مصون ساخته و ایمن می کند.