مسئله بارورسازی ابرها دوباره در کانون توجه افکار عمومی قرار گرفته؛ راهکاری که سال هاست در فهرست نسخه های مقابله با کم آبی مطرح می شود، اما همچنان بیشتر در سطح امید باقی مانده تا راه حل .

به گزارش همشهری، در شرایطی که کشور درگیر خشکسالی های پی درپی و تنش آبی مزمن است هر روشی که حتی احتمال تقویت منابع آب تجدیدپذیر را داشته باشد، مورد توجه و مطالبه جامعه قرار می گیرد. با این حال، واقعیت های علمی و اجرایی حکایت دیگری دارند؛ واقعیتی که برخی نمایندگان و متخصصان بر آن تأکید می کنند.

در همین رابطه هوشنگ هادیان پور، یکی از اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی باور دارد که بارورسازی ابرها در جهان موضوع ناشناخته یا ناکارآمدی نیست، اما در ایران هنوز به مرحله ای نرسیده که خروجی مطمئن، پایدار و قابل اتکا داشته باشد. او تأکید می کند این فرآیند در کشور ما همچنان آزمایشی است و مهم تر از آن، بارورسازی ابرها اگر هم موفق باشد، فقط محدوده مشخصی را تحت تأثیر قرار می دهد و نمی تواند کل ایران را زیر پوشش قرار دهد. این نکته، بحث تازه ای را درباره نسبت میان انتظارات عمومی و ظرفیت های واقعی این فناوری به وجود می آورد؛ انتظاری که گاهی از جغرافیا و اقلیم فراتر می رود.

در کنار همه مباحث مربوط به بارورسازی، یک واقعیت بزرگ تر وجود دارد: بخش قابل توجهی از بحران آب کشور، نه از کمبود بارش، بلکه از هدررفت گسترده آب در شبکه های فرسوده و مدیریت ناپایدار ناشی می شود. به گفته این عضو کمیسیون کشاورزی، میزان هدررفت آب شرب در ایران به شکل نگران کننده ای بالاست. شبکه آب رسانی کشور سال هاست فرسوده شده و بخش زیادی از آب قبل از رسیدن به دست مصرف کننده از بین می رود. این وضعیت، اصلاح فوری و گسترده می طلبد؛ اقدامی که در برنامه ها دیده شده، اما به دلایل متعدد اجرایی نشده است.

با وجود اهمیت این موضوع، وزارتخانه های مرتبط نیز با محدودیت های مالی جدی مواجهند. وزارت جهاد کشاورزی که باید اصلاح کانال های آبیاری و زهکشی را در دستور کار داشته باشد، به دلیل نبود اعتبار کافی نتوانسته شبکه های قدیمی را بازسازی کند و بهره وری آب در بخش کشاورزی را افزایش دهد. این بخش دقیقا همان جایی است که بیشترین مصرف آب کشور انجام می شود، اما کمترین بازده و بیشترین تلفات را دارد. از نگاه کارشناسان، بی توجهی به زیرساخت های کشاورزی نوعی رهاشدگی منابع آبی محسوب می شود؛ رهاشدگی ای که تبعات آن در سال های آینده شدیدتر خواهد شد.

واقعیت این است که بارورسازی ابرها هرچند جذاب و رسانه پسند است، اما نمی تواند جایگزین اصلاحات ساختاری در زمین شود. اگر شبکه های اصلی انتقال آب در شهرها فرسوده باشد، اگر بخش کشاورزی همچنان با روش های سنتی آبیاری اداره شود و اگر نشت آب در شبکه های شهری و روستایی ادامه پیدا کند، هیچ تکنولوژی آسمانی قادر نیست بحران آب را درمان کند.

از همین رو، کارشناسان حوزه آب معتقدند باید میان راه حل های هیجانی و اقدامات بنیادین تفکیک قائل شد. بارورسازی ابرها می تواند یک ابزار کمکی باشد، اما قرار نیست نقش اصلی را ایفا کند. نقش اصلی را مدیریت منابع آب، بازسازی شبکه های فرسوده، اصلاح الگوهای مصرف، توسعه فناوری های نوین آبیاری و تأمین اعتبارات لازم برای بازسازی کانال ها صورت می دهد.

این نگاه واقع گرایانه، مستلزم تصمیم گیری های سخت و سرمایه گذاری های بزرگ است؛ اما تا زمانی که این واقعیت ها پذیرفته نشود، بحران آب در کشور همچنان با ما خواهد ماند. مسئله اصلی این است: آینده آب ایران نه در آسمان، که در زمین تعیین می شود.