سرنوشت کره زمین چه خواهد شد و چه سرانجامی در انتظار انسان است؟ این ها سوالاتی هستند که دانشمندان مرتبط، به طور جدی به آنها می اندیشند. در این نوشتار، می کوشیم، خلاصه ای از دغدغه ها و یافته های دانشمندان را مرور کنیم.

انسان ها در طول 9 میلیون سالی که روی کره زمین زندگی کرده اند، نشان داده اند که جزو سخت جان ترین موجودات زنده این سیاره اند؛ اجداد انسان امروز، از انسان راست قامت و انسان دنیسوا تا انسان نئاندرتال و انسان خردمند، همه و همه بدون استثنا، فجایعی را پشت سر گذاشته اند که امروزه حتی تصورش نیز رعب آور است. به عنوان مثال در آخرین عصر یخبندان که حدود 12 هزار سال قبل رخ داد و در بخش های زیادی از سیاره، ارتفاع یخ های چسبیده به سطح زمین به بالای یک کیلومتر رسید، بسیاری از موجودات زنده از جمله ماموت و ببر دندان خنجری و حتی گیاهان از بین رفتند ولی انسان ها که از قدرت بدنی کمتر و پوست نازک تری داشتند، توانستند جان سالم به در ببرند.

یا در 75 هزار سال پیش، آتشفشان "توبا" در اندونزی امروزی فعال شد و چنان انفجاری را به وجود آورد که خاکسترش حتی روی خاورمیانه هم پاشیده است. بعد از این فاجعه زیست محیطی، توده های گاز برای مدتی حدود 1000 سال دور کره زمین را پوشاند و جلوی تابش مستقیم نور خورشید به سیاره زمین گرفته شده و سرمای 10 قرنی زمین را فرا گرفت ولی باز هم انسان توانست از این وضعیت مرگبار نجات یابد. دانشمندان برآورد می کنند که بعد از آن ابرآتشفشان ، تنها هزار تا 10 هزار جفت انسان روی زمین باقی ماندند ولی همان ها توانستند زاد و ولد کنند و انسان را از آن سرمای 1000 ساله، زنده بیرون بیاورند.

با وجود همه این ها، خطری که انسان را تهدید می کند، دچار شدن به سرنوشت میلیون ها موجود زنده دیگر است: از ابتدای پیدایش کره زمین، گونه های گیاهی و حیوانی، به کرات پدید آمده، سال های متمادی - گاه میلیون ها سال - زندگی کرده اند و سپس منقرض شده اند. وقتی قریب به اتفاق موجودات زنده زمین در نهایت به انقراض رسیده اند، دانشمندان بر آنند که انسان نیز سرنوشتی جز تکرار قانون سیاره، یعنی "انقراض" ندارد و روزی که کسی نمی داند کی هست، انسان نیز به سرنوشت میلیون ها هم سیاره ای اش دچار و منقرض می شود؛ شاید تغییرات اقلیمی به سمتی برود که کره زمین در طول چندین قرن یا حتی هزاره ها، اندک اندم مطلوبیت خود را برای زندگی انسان از دست بدهد و تعداد انسان ها کمتر و کمتر شوند و در نهایت از بین بروند.

همچنین احتمال آن می رود که جهش های ژنتیکی که تا کنون به نفع انسان تمام شده، در نقطه ای پیش بینی ناپذیر، روند را معکوس کنند. یعنی ممکن است یک جهش ژنتیکی، دامنه زیستی یا هوشی انسان را محدود کند و به انقراض بشر بینجامد.

فعالیت های مخرب بشر، به ویژه در زمینه های زیست محیطی و نظامی، به ویژه در قرن اخیر اثرات مخربی بر زمین داشته است. تغییرات اقلیمی ناشی از انتشار گازهای گلخانه ای، نابودی جنگل ها و گونه های گیاهی و جانوری و آلودگی هوا، از جمله عواملی هستند که سیاره مان را دچار بحران می کنند. در کنار این، استفاده از سلاح های هسته ای در جنگ ها می تواند منجر به تخریب سریع و گسترده اکوسیستم ها و حتی ایجاد زمستان هسته ای شود که شرایط زیست را برای بقای بشر به شدت دشوار می کند.

به علاوه، حرکت سریع بشر به سمت هوش مصنوعی این نگرانی را تشدید کرده است که در جایی، کنترل از دست انسان خارج شود و موجودات جدید الخلقه AIمحور، انسان را تحت کنترل خود در آورند و در دراز مدت، آن را به سمت نابودی بکشانند.

گو این که انسان خردمند، با بی خردی تمام در حال تخریب کره زمین و یک خودکشی جمعی است!

کرونا که حالا بخشی از خاطرات جمعی بشر معاصر شده است، بار دیگر نشان داد که انسان می تواند حتی از سوی موجوداتی که دیده نمی شوند تهدید شود. هیچ کس نمی داند آیا ویروسی خطرناک تر از کرونا در کمین سال ها یا حتی قرن ها و هزاره های بعد انسان است یا نه؟ به هر حال، خطر شیوع بیماری واگیردار در حد جهانی که انسان را غافلگیر کند و از بین ببرد، منتفی نیست.

هر روز 50 تن جرم آسمانی - که آنها را به عنوان شهاب سنگ می شناسیم - وارد جو زمین می شوند ولی چون چندان بزرگ نیستند، عمدتاً در جو زمین می سوزند و از بین می روند. با این حال، حدود 10 هزار شهاب سنگ از لایه حفاظتی می گذرند و به کره زمین می رسند. احتمال این که شهاب سنگی بزرگ به زمین بخورد -مانند شهاب سنگی که 66 میلیون سال قبل، به کره زمین خورد و بسیاری از موجودات و مشخصاً دایناسورها را منقرض کرد- هر چند اندک است ولی از نظر علمی غیر ممکن نیست. یادمان باشد سیاره زمین در جهانی بی پایان و در میان بی نهایت جرم آسمانی شناور است و امکان تصادف، صفر نیست.

شاید روزی شهاب سنگی بسیار بسیار بزرگ، انفجاری چند میلیون بار بزرگ تر از برزگ ترین انفجار اتمی ایجاد کند و به قصه زمین و ساکنانش پایان دهد.

بر اساس نظریات ستاره شناسی، خورشید که مایه حیات و انرژی در کره زمین است در حدود 5 میلیارد سال آینده وارد فاز غول قرمز می شود. در این مرحله، دمای خورشید به طور چشمگیری افزایش می یابد و شعله های آن به عطارد، زهره و حتی زمین می رسد و همه این ها را می سوزاند و از بین می رود. اگرچه این رویداد در مقیاس زمانی بسیار دور اتفاق می افتد، اما از منظر کیهانی یک پایان اجتناب ناپذیر محسوب می شود.

یکی از نظریه های کیهان شناسی، " مه گسست" یا Big Rip است. بر اساس این نظریه ، مواد تشکیل دهندهٔ جهان، از ستارگان غول پیکر گرفته تا اتم ها به یک باره از هم می گسلند و از بین می روند. در چنان وضعیتی، زمین نیز هم سرنوشت جهان می شود و برای همیشه به همراه ساکنانش از بین می رود.