سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه بعد از ظهر امروز (دوشنبه 19 آبانماه) با حضور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی گزارشی از اجرای تکالیف وزارت امور خارجه وفق قانون برنامه هفتم پیشرفت به نمایندگان ملت ارائه کرد.

به گزارش ایرنا، متن سخنان وزیر امور خارجه به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام و احترام خدمت رییس محترم مجلس و نمایندگان معزز خانه ملت

از فرصتی که در اختیار اینجانب، برای ارائه گزارشی در مورد اهم اقدامات در اجرای تکالیف مواد 100 و 101 فصل 21 قانون برنامه هفتم قرار گرفته سپاسگزاری می نمایم.

در طول 14 ماه گذشته، وزارت امور خارجه برای رسیدن به اهداف مورد نظر در سند قانون برنامه هفتم و دیگر اسناد بالادستی، در چهار مسیر کلی اقدامات خود را در پیش گرفته است:

1. مسیر امنیت محور: شامل دیپلماسی بازدارندگی، دیپلماسی جنگ و دفاع، دیپلماسی مقاومت

2. مسیر اقتصادی و توسعه محور: شامل دیپلماسی اقتصادی، دیپلماسی اقتصاد مقاومتی و دیپلماسی استانی

3. مسیر تولید نفوذ و قدرت: شامل دیپلماسی همسایگی، ائتلاف سازی، و تعامل با قدرت های نوظهور

4. مسیر جریان ساز و اندیشه محور: شامل دیپلماسی اندیشکده ای، دیپلماسی عمومی و رسانه ای

در این چارچوب، به اقدامات صورت گرفته در اجرای تکالیف مواد 100 و 101 قانون برنامه هفتم به صورت فشرده اشاره می شود:

1- بند 1 ماده 100 قانون: تثبیت و تقویت اقتدار محور مقاومت و حمایت از جریانهای وحدت آفرین در جهان اسلام همان گونه که نمایندگان محترم اطلاع دارند از ابتدای دولت چهاردهم با چند موج از جنایات رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه محور مقاومت و جهان اسلام مواجه بوده ایم: از ترور شهید اسماعیل هنیه در روز پس از تحلیف ریاست جمهوری تا ترور شهید سید حسن نصرالله، رهبر پرافتخار حزب الله؛ از جنایات علیه مردم مظلوم لبنان و سوریه و یمن و فلسطین تا حملات رژیم صهیونیستی علیه کشورمان؛

و نهایتا حمله به سران حماس در قطر. در این شرایط، بخش زیادی از انرژی دستگاه دیپلماسی صرف پشتیبانی از جبهه مقاومت شده و وزارت امور خارجه در حقیقت در حد وزارت امور خارجه جبهه مقاومت ایفای نقش کرده است. چند دور سفرهای منطقه ای اینجانب، از جمله سفرهای اینجانب به دمشق و بیروت در اوج درگیری ها، حضور قوی هیأت های دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در سازمان های بین المللی، ملاقات ها، گفتگوهای تلفنی و نامه های اینجانب و همکارانم به همتایان، دبیران کل سازمان های منطقه ای و بین المللی، با همین هدف صورت گرفته است.

در همین راستا، فعال سازی و بهره گیری از ظرفیت های سازمان های منطقه ای و بین المللی به ویژه سازمان همکاری اسلامی، جنبش عدم تعهد، گروه بریکس و سازمان همکاری شانگهای مورد تأکید ویژه قرار گرفت. به درخواست ما سه نشست اضطراری سازمان همکاری اسلامی برای بررسی موضوعات فلسطین، لبنان و ایران تشکیل شده است که در این فاصله کوتاه بی سابقه می باشد. هم چنین در فرصت های دوجانبه و چندجانبه رسمی و از طریق دیپلماسی عمومی و رسانه ای برای راه اندازی یا حمایت از ابتکارهای دیپلماتیک در جهت اعمال فشار علیه رژیم صهیونیستی استفاده شد.

2- بند 2 ماده 100 قانون: کنش گری فعال در موضوعات مختلف بین المللی و افزایش نقش منطقه ای جمهوری اسلامی ایران و تقویت نظام چندقطبی با اقدامات سیاسی این تکلیف نیز هم چون تکلیف قبلی، از وظایف و ماموریت هایکلیدی وزارت امور خارجه است. اقدامات در این زمینه در ابعاد مختلف به ویژه در ابعاد سیاسی و حقوقی بین المللی دنبال شده است.

در این رابطه می توان به موارد زیر در طول یک سال گذشته اشاره کرد: دفاع از مواضع کشورمان و مقابله با هجمه های بین المللی از جمله در موضوعات حقوق بشری؛ تبیین دستاوردهای حقوق بشری جمهوری اسلامی ایران و وضعیت حقوق بشر در کشورهای مدعی؛ حفاظت و پاسداری نسبت به اقدامات و ادعاهای نقض حاکمیت و تمامیت سرزمینی کشورمان با استفاده از امکانات حقوقی و بین المللی؛ ایفای نقش فعالانه در چهارچوب سازمان های منطقه ای و بین المللی چه در چهارچوب سازمان ملل و چه در نهادهایی همچون سازمان همکاری اسلامی، سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکس؛ طراحی و پیگیری اقدامات در سطوح دوجانبه، چندجانبه و بین المللی برای مقابله با اقدامات قهری و تحریم های یک جانبه؛

و از همه مهم تر دیپلماسی فعال در جهت مقابله با تجاوز رژیم صهیونیستی و آمریکا به کشورمان و اجماع سازی در سطح بین المللی علیه این تجاوز، که منجر به محکومیت آن از سوی بیش از 120 کشور جهان شد؛ در کنار پیشبرد همه جانبه سیاست حسن همسایگی؛ روابط مستحکم با روسیه و چین؛ رایزنی های مستمر با کشورهای همسو به ویژه در میان همسایگان و قدرت های نوظهور؛ حمایت از مردم فلسطین و لبنان و جنبش های مقاومت در عرصه های منطقه ای و بین المللی؛

گسترش میدان دیپلماسی و استفاده از ظرفیت های دیگر مناطق و بالاخره دیپلماسی فعال در سازمان ملل در موضوع موسوم به سازوکار ماشه که منجر به ایجاد شکاف در شورای امنیت با اعلام مواضع قاطع چین و روسیه و حمایت 121 کشور عضو جنبش عدم تعهد از مواضع ایران، روسیه و چین علیه سازوکار ماشه وعدم پذیرش اعاده قطعنامه های گذشته شورای امنیت شد.

3- بند 3 ماده 100: تکلیف به وزارت امور خارجه برای بازنگری آیین نامه شورای عالی ایرانیان خارج از کشور متن این آیین نامه توسط دبیرخانه شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور وزارت امور خارجه تهیه و پس از تأیید در کمیسیون سیاسی و امنیت ملی دولت، در جلسه هیأت دولت ارائه شد. این سند در تاریخ 14 آذر 1403 به تصویب هیأت وزیران رسید و در تاریخ 28 آذر 1403 توسط هیأت وزیران ابلاغ شد.

4- بند الف ماده 101: تکلیف به وزارت امور خارجه برای تهیه طرح جامع ارتقای کارآمدی و اثربخشی سیاست اقتصادی با تمرکز بر پیوندهای اقتصادی همسایگان معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه پیش نویس این طرح را تهیه کرده و پس از تبادل نظر و مشورت با دیگر نهادهای ذی ربط، نهایتاً در جلسه مورخ 4 آذر 1403 ستاد هماهنگی روابط اقتصادی خارجی به تصویب اعضای ستاد، به عنوان مرجع تصویب این سند، رسید. این سند در تاریخ 20 آذر 1403 برای معاون اول محترم رییس جمهوری و دبیر محترم هیأت دولت ارسال شد.

5- بند ب ماده 101: وظیفه انعقاد و تعمیق موافقت نامه های تجارت ترجیحی و آزاد با کشورهای هدف وظیفه انعقاد موافقت نامه های تجارت ترجیحی و آزاد به عنوان یک موضوع تخصصی در حیطه وظایف ذاتی وزارت صمت است و وزارت امور خارجه همچون سایر بندهای ماده 101 وظیفه تسهیل، زمینه سازی، کمک و همکاری در این زمینه را برعهده دارد. وزارت امور خارجه در مکاتبات خود با سازمان برنامه و بودجه و دبیر محترم هیأت دولت آمادگی خود را برای همکاری در این زمینه یادآور شده است.

6- بندهای پ-ح ماده 101: تسهیلگری در حوزه دیپلماسی اقتصادی برای اشخاص حقیقی و بنگاههای اقتصادی طی چهارده ماه دوران فعالیت اینجانب به عنوان وزیر امور خارجه، اقدامات بسیار زیادی در این راستا انجام گرفته است. یکی از مهم ترین این اقدامات، اجرایی شدن موافقت نامه تجارت آزاد بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اورسیا بوده که موجب می شود بیش از 87 درصد از کالاها با تعرفه صفر میان ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا (شامل روسیه، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و بلاروس) جابجا شوند.

به دنبال آن هستیم که تجارت با دیگر کشورهای همسایه و مناطق پیرامونی هم با اولویت اجرای موافقت نامه های تجاری موجود و تشکیل مناطق آزاد تجاری تسهیل و حمایت شوند. دیگر محور مهم فعالیت های همکاران ما، ایفای نقش فعال در ترتیبات چندجانبه منطقه ای و بین المللی اقتصادی با هدف تسهیل و تقویت مناسبات اقتصادی با کشورهای عضو این سازمان ها بوده است. از جمله کشورمان میزبانی سه نشست وزرای امور خارجه، وزرای راه و وزرای کشور کشورهای عضو سازمان اکو در ایران، و برگزاری نشست مشترک وزرای امور خارجه کشورهای عضو اکو و آسه آن به ریاست مشترک ایران و مالزی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک را به عهده گرفت.

برگزاری مستمر جلسات ستاد هماهنگی روابط اقتصادی خارجی با حضور نمایندگان همه نهادها و وزارت خانه های اقتصادی، برگزاری 18 نشست کمیسیون های مشترک اقتصادی با کشورهای مختلف، تشکیل ستاد دیپلماسی استانی با هدف تسهیل در گسترش روابط خارجی استان ها با کشورهای هدف به ویژه کشورهای همسایه و برگزاری دو همایش در شیراز و مشهد، برگزاری وبینارهای تجاری بین استان ها و رؤسای نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در خارج و رؤسای اتاق های بازرگانی و نهادهای تجاری دولتی در کشورهای هدف صادراتی، تأمین اطلاعات اقتصادی مورد نیاز فعالان اقتصادی کشور از طریق پایگاه اینترنتی معاونت دیپلماسی اقتصادی و راه اندازی میز خدمت در معاونت دیپلماسی اقتصادی، از دیگر اقدامات در راستای انجام این تکلیف بوده اند.

7-بند خ ماده 101: تکلیف به وزارت امور خارجه برای کمک به ارتقای جایگاه جمهوری اسلامی در سطح منطقه و بین المللی با استفاده از ظرفیتهای بین المللی و توسعه سواحل مکران طی چهارده ماه گذشته، اقدامات متعددی برای تحقق این هدف انجام شده است.

از جمله مشارکت فعال در سازمان همکاری شانگهای، گروه بریکس، سازمان همکاری اقتصادی اکو، اتحادیه اقتصادی اوراسیا از جمله در جنبه های اقتصادی و ترانزیت؛ رایزنی های سیاسی و تسهیل همکاری اقتصادی در جهت توسعه سواحل مکران با اولویت ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺑﻨﺪر ﭼﺎﺑﻬﺎر، و تکمیل و متصل کردن کلیه بنادر گذری (ترانزیتی) سواحل ﺷﻤﺎﻟﯽ و ﺟﻨﻮﺑﯽ ﮐﺸﻮر؛ اقدامات متعدد در عرصه دیپلماسی اقتصادی در جهت تنوع بخشی بیش تر ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎی ﺻﺎدراﺗﯽ و وارداﺗﯽ ﮐﺸﻮر؛ معرفی فرصتهای سرمایه گذاری و طرحهای ملی و استانی به علاقه مندان از طریق نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور، کمک به حل مشکلات سرمایه گذاران خارجی؛ تلاش برای ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎی ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﺮیم های بانکی و بیمه ای به ویژه از طریق گسترش ﭘﯿﺎم رسان های بانکی جایگزین سوییفت و کمک به انعقاد پیمان های دو یا چند جانبه پولی، تجاری و سرمایه گذاری با اقتصادهای نوظهور و همسایگان؛

همکاری با وزارت جهاد کشاورزی در جهت توسعه کشت فراسرزمینی؛ پی گیری امور حقاﺑﻪﻫﺎ از ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ و ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪی ﮐﺸﻮر از دﺳﺘﺎوردﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ و فن آوراﻧﻪ دﯾﮕﺮ کشورها در امر مصرف و توزﯾﻊ آب؛ همکاری با عراق در حوزه انرژی، امضای قرار داد ترکمنستان و ایران جهت سواپ گاز ترکمنستان از طریق ایران به عراق؛ پیشبرد طرح تبادل برق میان ایران و روسیه از طریق جمهوری آذربایجان؛

همکاری در جهت ارتقای صنعت گردشگری؛ ارﺗﻘﺎی ﺟﺎﯾﮕﺎه ﮐﺸﻮر در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺠﺎرت ﺑﺎ ﺗﺄکید بر ﺗﺠﺎرت فن آوری و دانش ﺑﻨﯿﺎن و ﺻﺪور ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻨﯽ و ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ؛ اﻧﺘﻘﺎل و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻌﺎوﺿﻪ (ﺳﻮآپ) اﻧﺮژی اﻋﻢ از ﮔﺎز، نفت و برق ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎری دﺳﺘﮕﺎه های ذی رﺑﻂ. وزارت امور خارجه همچنین در جهت توسعه سواحل مکران در چهارچوب کارکردهای خود ایفای نقش کرده است. سومین همایش دیپلماسی استانی با عنوان توسعه دریا محور در سال جاری در بندر چابهار برگزار خواهد شد.