محققان در یک مطالعه متفاوت و جالب توجه، به بررسی این موضوع پرداختند که قارچ هایی که در پوسیدگی چوب فعالیت می کنند (به ویژه شبکه های قارچی آن ها)، چگونه نسبت به آرایش های فضایی مختلف بلوک های چوبی واکنش نشان می دهند.

سؤال مطرح شده این است که آیا موجودات بدون مغز هم می توانند از هوش بهره مند باشند؟ محققان دانشگاه توهوکو و کالج ناگائوکا با بررسی توانایی های تصمیم گیری قارچ ها (به ویژه توانایی های آن ها برای حرکت در فضاها) به دنبال پاسخ به این سؤال بودند.

اگرچه ممکن است این شبیه داستانی علمی تخیلی به نظر برسد، اما مفهوم شناخت پایه هوشی که به مغز نیاز ندارد، حتی در موجوداتی ساده مثل قارچ ها، یک پدیده واقعی است.

یو فوکاساوا از دانشگاه توهوکو دراین باره توضیح داد: شما بااطلاع از میزان توانایی قارچ ها شگفت زده می شوید. آن ها خاطره دارند، یاد می گیرند و می توانند تصمیم گیری کنند. اگر بخواهم شفاف بگویم، تفاوت قارچ ها در نحوه حل مشکلات در مقایسه با انسان ها، شگفت انگیز است.

قارچ ها با آزاد کردن هاگ ها رشد می کنند. هاگ ها نیز توسط ساختارهای نخ مانندی به نام میسلیوم که در زیر زمین پخش می شوند، رشد می کنند. درشرایطی که ما معمولاً فقط متوجه قارچ های کوچکی می شویم که روی سطح دیده می شود، در زیر زمین شبکه وسیعی از میسلیوم های به هم پیوسته وجود دارد. این شبکه مثل اتصالات عصبی مغز عمل کرده و این امکان را برای قارچ ها فراهم می کند تا اطلاعات پیرامونشان را جمع آوری کرده و به اشتراک بگذارند.

در این مطالعه محققان به بررسی این موضوع پرداختند که قارچ هایی که در پوسیدگی چوب مؤثر هستند و به ویژه شبکه های قارچی آن ها، چطور نسبت به آرایش های فضایی مختلف بلوک های چوبی واکنش نشان می دهند. محققان این بلوک ها را در دو پیکربندی قرار دادند: یک دایره و یک صلیب. درصورتی که قارچ ها فاقد توانایی تصمیم گیری بودند، بدون توجه به موقعیت بلوک ها، از یک نقطه مرکزی به طور یکنواخت رشد می کردند؛ اما چیزی که محققان مشاهده کردند، رفتار به مراتب پیچیده تری بود.

شبکه میسلیوم در آرایش صلیبی، رشدش را بر روی چهار بلوک خارجی متمرکز کرد. محققان فرض کردند که این بلوک ها در نقش پاسگاه هایی عمل کرده و قارچ ها را برای ایجاد ارتباطات قوی تری در راستای ایجاد مناطقی برای جستجوی غذا در آینده، تشویق می کنند. این استراتژی تضمین می کند که قارچ ها می توانند به طور مؤثر دامنه شان را گسترش داده و منابع بیشتری جمع آوری کنند.

از سوی دیگر قارچ ها در آرایش دایره ای، به طور یکنواخت در تمام بلوک ها پخش شدند اما مرکز دایره دست نخورده باقی مانده بود. طبق گفته محققان، قارچ ها متوجه شده بودند که تمرکز رشد در منطقه ای که قبلاً پرجمعیت بود، هیچ مزیتی ندارد و در ازای آن، منابعشان را درجاهای دیگر بهینه کردند.

این یافته ها حکایت از آن دارند که قارچ ها نه تنها قادر به جمع آوری اطلاعات در مورد محیط خود هستند، بلکه می توانند الگوهای رشدشان را هم بر این اساس تنظیم کنند. تا پیش از این به نظر می رسید که شبکه میسلیوم در سراسر ساختارش ارتباط برقرار می کند و بر اساس چیدمان محیط پیرامونش، در مورد مکان رشدش تصمیم می گیرد.

در این مطالعه شواهد متعددی ارائه شده که نشان می دهد حتی موجودات بدون مغز هم می توانند انواع هوش را از خود نشان دهند. تا پیش از این، ما به طور سنتی شناخت را با حیوانات و به ویژه آن هایی که سیستم عصبی پیچیده ای دارند، مرتبط می دانستیم؛ اما این نتایج نشان می دهد که هوش قادر است تا به روش های مختلفی در سراسر درخت زندگی ظاهر شود.

در مورد قارچ ها، این طور به نظر می رسد که هوش آن ها ریشه در توانایی شان در پردازش اطلاعات محیطی و تصمیم گیری هایی دارد که برای کل ارگانیسم مفید است.

فوکاساوا دراین باره گفت: درک ما از دنیای مرموز قارچ ها هنوز محدود است. در مورد گیاهان و حیوانات خیلی بیشتر از قارچ ها می دانیم؛ اما این تحقیق اطلاعات زیادی درباره هوش پنهان درون این موجودات و اینکه چگونه فرآیندهای تصمیم گیری آن ها به اکوسیستم های گسترده تر کمک می کند، در اختیار ما قرار داده است.

بدین ترتیب این مطالعه راه را برای کشف چگونگی تکامل شناخت در موجودات و اکوسیستم های مختلف باز می کند. بدین ترتیب دانشمندان می بایست درباره معنای "هوشمند" بودن تجدیدنظر کنند و تصورات از پیش تعیین شده ما در مورد شروع و پایان هوش در جهان طبیعی را به چالش می کشد.