سندروم تخمدان پلی کیستیک یکی از مشکلات شایع در میان زنان است که بر چرخه قاعدگی، باروری و سلامت متابولیکی اثر می گذارد. پژوهش تازه ای نتایج چندین مطالعه را بررسی کرده تا مشخص کند تمرینات هوازی تا چه اندازه می توانند به بهبود وضعیت این بیماران کمک کنند.

به گزارش ایسنا، سندرم تخمدان پلی کیستیک یا به اختصار PCOS، یکی از اختلالات هورمونی شایع در زنان سنین باروری است که می تواند باعث بی نظمی قاعدگی، افزایش موهای زائد، آکنه، چاقی و حتی نازایی شود. پژوهش ها نشان داده اند که حدود 12 تا 18 درصد از زنان درگیر این وضعیت هستند. در این بیماری، بدن نسبت به هورمون انسولین مقاومت نشان می دهد و این مسئله علاوه بر تأثیر بر تخمک گذاری، خطر ابتلا به دیابت نوع دو، فشار خون بالا و بیماری های قلبی را نیز افزایش می دهد. یکی از راه های کلیدی برای کنترل علائم این سندرم، کاهش وزن از طریق اصلاح سبک زندگی است.

فعالیت بدنی به ویژه تمرینات هوازی مانند پیاده روی سریع، دویدن یا دوچرخه سواری از مؤثرترین روش های غیردارویی برای کنترل علائم PCOS به شمار می روند. ورزش باعث افزایش مصرف انرژی، کاهش توده چربی و بهبود عملکرد انسولین در بدن می شود. مطالعات مختلفی نشان داده اند که تمرینات منظم می توانند شاخص های سلامت بدن را در زنان مبتلا به این سندرم بهبود بخشند، اما هنوز در مورد میزان و نوع اثرگذاری آن اختلاف نظرهایی وجود دارد. همین موضوع، ضرورت انجام پژوهش های جامع تر را افزایش داده است.

خدیجه ملایی، پژوهشگر کارشناسی ارشد فیزیولوژی ورزشی از دانشگاه سیستان و بلوچستان، با همکاری دانشگاه های یاسوج، شیراز و آزاد اسلامی، پژوهشی نظام مند و فراتحلیلی را در همین راستا انجام داده است. هدف او و همکارانش بررسی اثر تمرینات هوازی بر شاخص های متابولیکی زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک بود؛ پژوهشی که با مرور مجموعه ای از مطالعات علمی، تلاش کرد تصویری دقیق از تأثیر واقعی این نوع تمرین ها ارائه دهد.

در این مطالعه، پژوهشگران با جست وجوی گسترده در پایگاه های علمی معتبر داخلی و بین المللی، مقالات انگلیسی و فارسی منتشرشده تا آوریل 2024 را گردآوری کردند. سپس با استفاده از روش های آماری استاندارد، نتایج مطالعات مختلف را ترکیب کردند تا به جمع بندی قابل اتکایی درباره تأثیر تمرینات هوازی بر شاخص هایی مانند شاخص توده بدن (BMI)، نسبت دور کمر به باسن (WHR)، درصد چربی بدن، گلوکز، انسولین و مقاومت به انسولین برسند.

نتایج نهایی که از تحلیل داده های 10 مطالعه و مجموعاً 460 زن مبتلا به PCOS به دست آمد، نشان داد تمرینات هوازی تأثیر چشمگیری بر بهبود ترکیب بدن داشته است. شرکت کنندگان در گروه تمرین، کاهش معنادار و قابل توجهی در شاخص توده بدن، نسبت دور کمر به باسن و درصد چربی کلی نشان دادند؛ تغییراتی که از نظر سلامت عمومی و کنترل علائم بیماری بسیار ارزشمند هستند.

با این حال، یافته ها نشان دادند که تمرینات هوازی تأثیر خاصی بر گلوکز خون، سطح انسولین و مقاومت به انسولین نداشته است. به بیان ساده تر، ورزش منظم هرچند به بهبود وضعیت بدنی زنان کمک کرده، اما به طور قابل توجهی حساسیت بدن به انسولین را در این گروه از زنان افزایش نداده است.

پژوهشگران تأکید کردند که اهمیت یافته های این پژوهش در درک بهتر اثرات ورزش بر بدن زنان مبتلا به PCOS است. آن ها یادآور شدند که عوامل متعددی مانند شدت تمرین، مدت زمان برنامه ورزشی، ویژگی های ژنتیکی و سبک زندگی شرکت کنندگان می تواند در تفاوت نتایج بین مطالعات نقش داشته باشد. به گفته آن ها، اگرچه تغییر در مقاومت به انسولین مشاهده نشد، اما بهبود در شاخص های ترکیب بدن خود می تواند زمینه ساز کنترل بهتر هورمون ها و بازگشت نظم به عملکرد تخمدان ها باشد.

نتایج این بررسی که در مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی منتشر شده اند، با برخی از مطالعات پیشین نیز هم سو بوده است، از جمله پژوهش هایی که نشان داده بودند تمرینات هوازی موجب کاهش وزن و درصد چربی بدن در زنان مبتلا به PCOS می شوند. پژوهشگران همچنین توضیح دادند که مکانیسم های متعددی می تواند در بهبود وضعیت متابولیک نقش داشته باشد، از جمله افزایش جذب گلوکز توسط عضلات، کاهش چربی های آزاد در خون و بهبود عملکرد سلول های عضلانی پس از تمرین.

در نهایت، پژوهشگران بر این باورند که اصلاح سبک زندگی، شامل فعالیت بدنی منظم و تغذیه مناسب، همچنان مؤثرترین راهکار برای بهبود وضعیت زنان مبتلا به PCOS است. با وجود محدودیت تعداد مطالعات موجود، این فراتحلیل نشان داد تمرینات هوازی نقش مهمی در بهبود سلامت عمومی زنان دارند و می توانند یکی از ابزارهای کلیدی در کنترل علائم این بیماری باشند.