قرص ها، دمنوش ها یا روش های تهاجمی مثل اسلیو معده، ابدومنوپلاستی، ساکشن و به تازگی تزریق آمپول های لاغری اوزمپیک، مانجاروی ایرانی یا همان اسپارتینا، همه به دنبال دستیابی به اندام های ایدئال هستند، اما تب آمپول های لاغری تندتر از بقیه است.

به گزارش شرق، آمپول هایی که به صورت قاچاق وارد کشور شده و اغلب مجوز سازمان غذا و دارو را ندارد و هنوز هم عوارض آن ثابت نشده است. همین اتفاق منجر به نگرانی متخصصان داخلی و کارشناسان تغذیه شده است.

سخنگوی سازمان غذا و دارو می گوید که آمپول مانجارو تاکنون در اداره ثبت و صدور پروانه اداره کل داروی این سازمان ثبت نشده است.

بااین همه او هشدار می دهد که داروهای اصلی کاهنده وزن صرفا برای بیماران مبتلا به چاقی شدید و بیماری های زمینه ای توصیه می شوند. مصرف خودسرانه می تواند عوارضی مانند مشکلات گوارشی، التهاب لوزالمعده، سنگ صفرا، فلج روده، اختلالات بینایی، سرطان تیرویید و واکنش های آلرژیک شدید ایجاد کند.

سارا ، 34ساله، سال هاست مشکل اضافه وزن دارد. به گفته خودش، تا به حال رژیم های بسیاری را امتحان کرده اما تغییری رخ نداده. او معتقد است که پرخوری عصبی دارد و نمی تواند خودش را در برابر خوردن غذا، کنترل کند. سارا 2.5 ماه است آمپول مانجارو مصرف می کند و حالا می گوید: اولین بار دو سال پیش با این آمپول لاغری در صفحه های اینستاگرام آشنا شدم، اما چون در برابر مصرف دارو بسیار محافظه کارم، زمان زیادی برد تا تصمیم به مصرف گرفتم .

او ادامه می دهد: بعد از اینکه متوجه شدم کبد چرب گرید 2 دارم، در نهایت برای کاهش وزن و از بین رفتن چربی کبد، راضی به مصرف مانجارو شدم. از آنجایی که این دارو در ایران به صورت قانونی و در داروخانه ها فروخته نمی شود، آن را از آنلاین شاپ ها خریدم؛ یکی از همان آنلاین شاپ هایی که لباس و کفش و… می فروشند. در این مدت 9 کیلوگرم وزن کم کردم. البته از وقتی دارو تزریق می کنم، میلی هم به غذاخوردن ندارم، گاهی سرگیجه به سراغم می آید و مجبور به خوردن شیرینی جاتی مانند نبات می شوم .

محمد سال ها پیش ورزشکار حرفه ای بوده، اما به دلایلی با افزایش وزن شدید مواجه شد و در نهایت تصمیم گرفت به وزن قبلی اش برگردد، اما این بار به جای ورزش و تغذیه درست، به سراغ مانجارو رفت. او درباره تزریق این آمپول لاغری می گوید: دو دوز در دو هفته تزریق کردم، در هفته اول پنج کیلو و در هفته دوم، سه کیلو کم کردم اما دچار تهوع و مشکلات گوارشی شدم و آن قدر حالم بد شد که تا مرز بستری شدن پیش رفتم .

او ادامه می دهد: بعد از قطع این آمپول، هرچقدر وزن از دست داده بودم برگشت با این تفاوت که هم اکنون مشکلات گوارشی هم به آن اضافه شده است .

مهدیه 30 سال دارد. او اما نظر دیگری دارد: چه کسی گفته تزریق این آمپول ضرر دارد، اگر ضرر داشت سلنا گومز (خواننده آمریکایی) ایلان ماسک یا آریانا گرنده (خواننده آمریکایی) آن را مصرف نمی کردند .

مهدیه که یک سال از زایمانش گذشته و از چاقی بعد از زایمان دچار افسردگی شده، ادامه می دهد: بعد از زایمانم، اطرافیان چاقی ام را مسخره می کردند، بنابراین هر روشی را که می توانستم امتحان کردم اما لاغر نشدم. در یک سالن زیبایی با این آمپول های لاغری آشنا شدم و در همان جا چهار بار تزریق انجام دادم و 10 کیلو کم کرده ام .

پزشک و متخصص داخلی است و دو سال است که آمپول لاغری مانجارو و اوزمپیک تزریق می کند. او می گوید که خودش هم مانجارو تزریق کرده و اگر شرایطی مانند مشکلات پانکراس، لوزالمعده، بیماری زمینه ای، قلبی و توده بدنی نزدیک به 37 داشته باشید، تزریق مانجارو و اسپارتینا (نوع ایرانی مانجارو) مشکلی برای سلامت شما ایجاد نخواهد کرد.

این متخصص داخلی که نخواست نامش در گزارش بیاید، می گوید: ابتدا در دنیا، آمپول های لاغری اوزمپیک و ویگووی، بسیار پرطرفدار شد که ساختار مولکولی (سموگلوتاید) یکسانی داشتند. این داروها باید هر روز تزریق می شدند، البته کمی بعد این داروها عوارض خود را مانند مشکلات گوارشی، قلبی و صورت اوزمپیکی (لاغری شدید صورت) را نشان دادند. بعد از اوزمپیک، مانجارو با ساختار مولکولی (پلی پپتید) متفاوت و با تزریق هفتگی وارد بازار شد که عوارض اوزمپیک را نداشت. البته قبل از آن بعضی افراد از یک نوع انسولین به نام میلیتاید برای لاغری استفاده می کردند .

این پزشک ادامه می دهد: مانجارو تأییدیه FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) را دارد، بنابراین اگر آزمایش های درست و اصولی، قبل از تزریق انجام شود و تعیین دوز تحت نظر پزشک صورت بگیرد، خطری برای سلامتی ندارد .

البته او، برگشت وزن، در صورت قطع دارو را کتمان نمی کند: بیشترین کاهش وزن 10 کیلو در ماه و کمترین کاهش چهار کیلوگرم است؛ بنابراین بیشترین وزنی که کم خواهید کرد، سه تا چهار ماه زمان می برد. البته طول دوره تزریق، از یک تا دو هفته افزایش می یابد و بعد از قطع تزریق، برگشت وزن خواهید داشت که باید با تزریق دوز یادآور جلوی این برگشت وزن گرفته شود .

این متخصص داخلی درباره تفاوت نوع ایرانی این دارو با آمریکایی آن هم توضیح می دهد: نوع ایرانی که به مانجاروی ایرانی معروف است، با مانجاروی اصلی، شکل ساختاری مولکولی یکسانی دارند اما نوع اثر آن مثل این است که شما هیوندا سوار شوید یا سایپا .

منصور رضایی، فوق تخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، درباره چاقی و روش های لاغرشدن از طریق این تزریق ها توضیحاتی می دهد. او می گوید: ما به یک علت چاق نمی شویم که با یک روش یکسان نیز لاغر شویم. گاهی چاقی به دلایل دیگری جز پرخوری، مثل استرس، مشکل تیرویید، کم خوابی و اختلال هورمونی رخ می دهد. متأسفانه نداشتن شناخت درباره بدن باعث شده در این بازار مکاره، در هر دوره ای با یک روش جدید، افراد به دنبال درمان چاقی باشند. قرص، جلبک، دمنوش و تزریق آمپول لاغری، از این روش ها هستند .

رضایی با اشاره به اینکه مصرف این نوع آمپول ها برای لاغری از ناآگاهی و تبلیغات گسترده در فضای مجازی نشئت گرفته است، درباره استفاده اصلی از آمپول مانجارو، می گوید: مانجارو یک دارو برای درمان دیابت نوع 2 بود که لاغرشدن جزء عوارض مصرف این دارو به حساب می آمد. بعد از مدتی، از عوارض این دارو، سوءاستفاده شد و از آن به عنوان درمان چاقی استفاده کردند. مانند فیناستراید، دارویی که برای درمان پروستات استفاده می شد اما عوارضی مانند رویش مو داشت و چندی بعد، به داروی رویش موی سر تبدیل شد .

رضایی با توضیح این اصل که داشتن تأییدیه FDA اطمینانی بر نداشتن عوارض دارو نیست، ادامه می دهد: پیش از مانجارو، داروهای ضداشتهایی مانند سیبوترامین وجود داشتند که تأییدیه سازمان جهانی غذا و دارو داشتند اما بعد از مصرف نزدیک به 20 سال در بین مردم، عوارض آن مانند حمله قلبی، سکته قلبی و افزایش ضربان قلب آشکار شد .

این متخصص تغذیه و فارماکولوژی می گوید: به شما قول می دهم عوارض این دارو نیز بعد از چند سال مشخص می شود و در بین این عوارض، قطعا آسیب به کبد و سنگ صفرا را خواهید دید. اما تا آن زمان، مافیای دارو با دسترسی راحت و تبلیغ در فضای مجازی به هدف خود که فروش مانجاروست، رسیده است .

ایرج خسرونیا، رییس انجمن متخصصین داخلی کشور هم از دیگر متخصصانی است که درباره این آمپول های لاغری توضیح می دهد. او می گوید: مانجارو و داروهای شبیه به آن در خارج از کشور هم تجویز می شود و چند سالی است به صورت قاچاق با قیمت بالا در ایران نیز به فروش می رسد .

به گفته او، عوارض این دارو هنوز مشخص نیست، اما به این معنی نیست که مانجارو عوارض ندارد. طبق تحقیقاتی که تاکنون انجام شده از عوارضی چون مشکلات کبدی و قلبی عروقیِ آمپول های لاغری صحبت شده است. مطمئن باشد تا چند سال آینده، عوارض قطعی این داروها، تأیید خواهد شد. خرید مانجارو در اروپا، تحت نظارت جدی است و فقط برای بیماران دارای دیابت یا چاقی های مفرط، تجویز می شود؛

این را یک داروساز مقیم در اروپا می گوید و ادامه می دهد: قیمت مانجارو در کشورهای اروپایی به صورت آزاد بسیار بالاست و تقریبا کسی نمی تواند آن را تهیه کند. آمپول دیگر لاغری، به نام اوزمپیک در اروپا جز برای درمان دیابت کاملا ممنوع است و فقط با نسخه پزشک و از طریق سفارش به بیمارستان تهیه می شود. تنها داروی لاغری که به شکل راحت تری قابل تهیه است، ویگووی است که قیمت آن بین 185 تا 250 یوروست و البته بیمار باید از متخصص تغذیه یا مراکز درمانی چاقی، نسخه داشته باشد .

آن طور که بررسی ها نشان می دهد، تزریق آمپول لاغری در بین زنان نسبت به مردان فراوانی بیشتری دارد؛ به طوری که از هر 10 نفر از افرادی که این دارو را تزریق می کنند، 9 نفر زن هستند.

نیره توکلی، جامعه شناس زنان، دراین باره می گوید: فشار اجتماعی ناشی از زن بودن، باعث می شود زنان در معرض خطرهای سلامتی این چنینی قرار بگیرند. البته همیشه هدف مسائل زیبایی، زنان بوده اند و باید گفت این الگوی متناسب بودن اندام برای زنان، فقط مختص ایران نیست. اما در جامعه ایران که به شدت هویت زدوده شده و زیر بحران تبلیغات همواره زیبابودن است، به زنان بیش از پیش القا شده باید بی نقص، متناسب و زیبا باشند .

این جامعه شناس معتقد است این تفریط ها برای لاغری و زیبابودن در جامعه ایرانی قابل پیش بینی بود: این افسارگسیختگی ها، حاصل از افراط هایی است که از سال ها پیش برای حجاب زنان شده و با دیگر محدودیت ها برای زنان ترکیب شده است. برای همین است که امروزه دختران جوان به دنبال داشتن اندامی بی نقص و هم چون مانکن ها هستند و حتی در سن های پایین و قبل از بلوغ، دوست دارند لوند باشند .

محمد هاشمی، سخنگوی سازمان غذا و دارو، اما به عنوان مرجع پاسخگو، درباره مجوز سازمان غذا و دارو برای اوزمپیک و مانجارو به می گوید: هر دو دارو در فهرست رسمی دارویی ایران قرار دارند. با این حال، برند مانجارو تاکنون در اداره ثبت و صدور پروانه اداره کل دارو ثبت نشده است. برند اوزمپیک هم ثبت شده و IRC یاIran Registration Cod -یک شناسنه 16رقمی است که توسط سازمان غذا و دارو برای شناسایی و تأیید اصالت تجهیزات پزشکی صادر می شود- دارد ولی تاکنون وارداتی نداشته است .

او درباره مجوز نداشتن برخی برندها هم توضیح می دهد: ثبت داروها در چارچوب ضوابط سازمان غذا و دارو امکان پذیر است. اگر تاکنون مجوزی برای بعضی برندها صادر نشده، دلیل آن ارسال نکردن پرونده ثبت از سوی شرکت های تولیدکننده است. این موضوع می تواند به دلیل تمرکز شرکت ها روی بازارهای بزرگ تر یا مسائل مربوط به رقابت قیمتی باشد .

او درباره اسپارتینا، ادامه می دهد: مانجاروی ایرانی اسپارتینا بر اساس ضوابط سازمان غذا و دارو ثبت شده و دارای پروانه تولید است. این دارو پس از طی مراحل نظارتی وارد بازار شده و تاکنون گزارش جدی از عوارض خطرناک آن ثبت نشده است. در حقیقت این داروها با اندیکاسیون درمان دیابت نوع دو و چاقی فقط باید تحت نظر و تجویز پزشک متخصص مصرف شوند. در حال حاضر اسپارتینا تمام مراحل کنترل کیفی را گذرانده و حضور آن در بازار ادامه دارد. با این حال، مانند همه داروها تحت پایش مداوم است و در صورت مشاهده عوارض یا مشکلات جدید، سازمان می تواند درباره ادامه توزیع تصمیم گیری کند .

هاشمی درباره امکان جمع شدن اسپارتینا مانند واکسن HPV از داروخانه ها می گوید: اسپارتینا در چارچوب ضوابط سازمان غذا و دارو تولید و توزیع می شود و تاکنون گزارشی از مشکل ایمنی یا کیفی آن ثبت نشده است. این دارو مشابه محصولات مشابه در نظام دارویی تمام کشورهای دنیا رایج و پذیرفته شده است. درباره واکسن HPV زگیل تناسلی - نیز توقف موقت توزیع به دلیل ملاحظات نظارتی و بررسی داده های علمی بود و پس از تکمیل بررسی ها، دوباره مجوز مصرف گرفت. چنین اقداماتی در نظام های دارویی بین المللی امری متداول است .

او معتقد است که بزرگ ترین خطر و مهم ترین نگرانی، مصرف خودسرانه این دارو و استفاده از محصولات قاچاق و تقلبی است: استفاده از فراورده های قاچاق، تقلبی و غیراستاندارد، می تواند خسارت جانی و مالی جدی همراه داشته باشد. حتی داروهای اصلی کاهنده وزن نیز صرفا برای بیماران مبتلا به چاقی شدید و بیماری های زمینه ای توصیه می شوند. مصرف خودسرانه می تواند عوارضی همچون مشکلات گوارشی، التهاب لوزالمعده، سنگ صفرا، فلج روده، اختلالات بینایی، سرطان تیرویید و واکنش های آلرژیک شدید ایجاد کند .

او از مردم می خواهد: داروهای ضددیابت و لاغری را باید صرفا با نسخه پزشک و از مسیرهای قانونی تهیه کنند و در صورت مشاهده تبلیغات یا فروش غیرمجاز این محصولات در فضای مجازی یا مراکز غیررسمی، مردم می توانند موضوع را از طریق سامانه 190 گزارش کنند .