عباس شاهسونی، عضو هیأت علمی گروه مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: طبق آخرین گزارش موسسه بار بیماری ها در سال 2025 آلودگی هوا به عنوان دومین علت مرگ زودرس در دنیا شناخته می شود و علت بیش از 7.9 میلیون نفر مرگ منتسب در جهان است و پس از فشار خون بالا به عنوان دومین علت مرگ در جهان شناخته می شود و از هر 8 مرگ رخ داده در جهان بطور میانگین یک مرگ منتسب به مواجهه با آلودگی هوا است. در کشورهایی مانند چین و هند سالیانه بیش از 2 میلیون مرگ به علت آلودگی هوا رخ می دهد.

به گزارش ایلنا، وی ادامه داد: تنفس هوای آلوده افراد را بیمار می کند. وقتی هوای آلوده را تنفس می کنید، آلودگی از طریق ریه ها وارد جریان خون می شود. از آنجا، می تواند به قلب، مغز و سایر اندام ها برسد. آلودگی حتی می تواند از جفت عبور کند و جنین در حال رشد را تحت تأثیر قرار دهد. آلودگی باعث التهاب در ریه ها و سایر قسمت های بدن می شود.

وی اضافه کرد: به همین دلیل، آلودگی هوا عامل بخش بزرگی از مرگ و میر ناشی از چندین بیماری عمده است. 86 درصد از مرگ و میرهای ناشی از آلودگی هوا با بیماری های غیرواگیر مرتبط است. بطور میانگین در جهان 45 درصد از مرگ های به علت بیماری های مزمن انسداد ریوی (COPD)، 29 درصد به علت زوال عقل، 26 درصد به علت سکته مغزی، 25 درصد به علت بیماری های ایسکمیک قلبی، 17 درصد به علت دیابت نوع دو و 17 درصد به علت سرطان ریه منتسب به مواجهه با آلودگی هوا است.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: نکته قابل توجه این است که آلودگی هوا همه را به طور یکسان تحت تأثیر قرار نمی دهد. افرادی که در مناطق فقیرتر زندگی می کنند و افراد حاشیه نشین، بار بیماری بیشتری را متحمل می شوند و بیشتر مرگ و میرها در کودکان خردسال و بزرگسالان مسن رخ می دهد. این نشان دهنده تفاوت در میزان قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا و همچنین عوامل اجتماعی، اقتصادی و جمعیتی است که بر وضعیت سلامت زمینه ای، سطح آسیب پذیری و دسترسی فرد به مراقبت های پزشکی تأثیر می گذارد. گاهی نیز آلودگی هوا باعث مشکلات سلامتی کوتاه مدت می شود که فوراً قابل توجه هستند، اما بیشتر مشکلات به تدریج ایجاد می شوند.

وی اظهار کرد: طبق گزارش موسسه بار بیماری ها، مواجهه با آلودگی هوا در کشور جمهوری اسلامی ایران در سال گذشته علت بیش از 53470 مرگ سالیانه است. آلودگی هوا تقریباً 15٪ از کل مرگ و میرها در ایران را در سال 2023 تشکیل داده است.

او افزود: به طور جداگانه، ذرات معلق (PM2.5) در هوای آزاد به عنوان اولین عامل خطر اصلی مرگ و میر و آلودگی هوای خانگی (HAP) در رتبه دهم قرار دارد و 7 درصد مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا مربوط به کودکان زیر 5 سال است. آلودگی هوا با بیش از 54 هزار مرگ ناشی از آن، جزو 5 عامل خطر اصلی مرگ و میر در ایران است.

به گفته ی او 5 خطر اصلی مرگ در ایران شامل فشار خون سیستولیک بالا، آلودگی هوا، شاخص توده بدنی بالا، خطرات ناشی از رژیم غذایی نامناسب و اختلال عملکرد کلیه است.

شاهسونی افزود: طبق آخرین گزارش موسسه بار بیماری ها در سال 2025 میانگین غلظت سالیانه ذرات معلق (PM2.5) در طی 10 سال گذشته در کشور ایران 40 میکروگرم در متر مکعب است که 9 میکروگرم بالاتر از میانگین جهانی غلظت سالیانه ذرات معلق (PM2.5) است.

او متذکر شد: نکته قابل توجه این است که میانگین غلظت سالیانه این ذرات معلق در طی این سال ها کاهش (بدون تغییر) نداشته است. بر طبق این گزارش، غلظت ازون و دی اکسید نیتروژن بطور میانگین به ترتیب 12 درصد و 9 درصد افزایش یافته است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: طبق آخرین گزارش موسسه بار بیماری ها در سال 2025 بطور میانگین در کشور ایران 45 درصد از مرگ ها به علت بیماری های مزمن انسداد ریوی (COPD)، 28 درصد به علت سکته مغزی، 30 درصد به علت بیماری های ایسکمیک قلبی، 20 درصد به علت دیابت نوع دو، 24 درصد به علت سرطان ریه و 23 درصد به علت عفونت دستگاه تحتانی تنفس منتسب به مواجهه با آلودگی هوا است. 86 مرگ به ازای هر 100000 نفر جمعیت در کشور جمهوری اسلامی ایران به دلیل آلودگی هوا است که این میزان بالاتر از میانگین جهانی است.