فرارو- در حالی که دیابت یکی از شایع ترین و خطرناک ترین بیماری های مزمن جهان است، شناخت نشانه های اولیه و اقدام به موقع، کلید حفظ سلامت و جلوگیری از عوارض خطرناک آن محسوب می شود.

به نقل از یو اس اِی تودی، دیابت یکی از عوامل اصلی خطر برای بیماری های قلبی، کلیوی و مجموعه ای از مشکلات جدی دیگر است. با وجود پیشرفت های چشمگیر در درمان و مدیریت این بیماری، تشخیص زودهنگام دیابت می تواند خطر بروز عوارض شدید را به طور قابل توجهی کاهش دهد. در ادامه، متخصصان مهم ترین نشانه ها و علائمی را که باید بشناسید، توضیح داده اند.

به گفته ی مؤسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی ایالات متحده، دیابت زمانی رخ می دهد که میزان قند خون بدن بیش از حد بالا باشد.

بدن انسان برای تأمین انرژی به گلوکز نیاز دارد؛ ماده ای که از مصرف مواد غذایی سرشار از کربوهیدرات مانند غلات کامل، حبوبات و سبزیجات نشاسته ای تأمین می شود. در حالت عادی، سیستم غدد درون ریز بدن با ترشح هورمون انسولین از پانکراس، میزان قند خون را تنظیم می کند. اما اگر بدن نسبت به انسولین مقاوم شود یا مقدار کافی از آن تولید نکند، گلوکز در خون تجمع می یابد و در نهایت باعث افزایش قند خون یا هیپرگلیسمی می شود.

چند نوع دیابت وجود دارد، اما دیابت نوع دو شایع ترین آن هاست و بین 90 تا 95 درصد موارد تشخیص دیابت در آمریکا را شامل می شود. این نوع دیابت زمانی رخ می دهد که بدن در برابر انسولین مقاومت نشان می دهد. این بیماری معمولاً در بزرگسالان بروز می کند، اما به گفته ی دکتر جوزف آلوی استاد پزشکی در دانشگاه ویک فارست، آمار ابتلای نوجوانان به دیابت نوع دو نیز به سرعت در حال افزایش است.

در مقابل، دیابت نوع یک نوعی بیماری خودایمنی است که معمولاً در سنین پایین ظاهر می شود. در این حالت، سیستم ایمنی بدن به سلول های تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله کرده و آن ها را از بین می برد. نتیجه آن است که بدن عملاً هیچ انسولینی تولید نمی کند.

علائم دیابت نوع یک و نوع دو در برخی موارد با یکدیگر هم پوشانی دارند. از جمله نشانه های رایج می توان به کاهش وزن ناخواسته، تشنگی بیش از حد، تکرر ادرار، عفونت های قارچی مکرر و تاری دید اشاره کرد. دکتر جنت اُماهونی، متخصص پزشکی داخلی در مرکز درمانی مرسی، می گوید: در برخی بیماران حتی ممکن است احساس شود که شماره عینک شان اشتباه شده است.

در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک، علائم معمولاً بسیار سریع تر ظاهر می شوند. پیش از تشخیص رسمی، بسیاری از این بیماران ممکن است به دلیل بروز وضعیت خطرناکی به نام کتواسیدوز دیابتی (DKA) در بیمارستان بستری شوند. طبق گزارش سرویس ملی سلامت بریتانیا (NHS)، این عارضه زمانی بروز می کند که به علت کمبود انسولین، اسیدهایی موسوم به کتون در خون تجمع یابند و می تواند تهدیدی جدی برای جان بیمار باشد.

در مورد دیابت نوع دو، تشخیص اغلب دشوارتر است زیرا علائم آن به تدریج و در طول زمان ظاهر می شود. دکتر پریا کوندرا ، متخصص غدد در بیمارستان مداستار واشنگتن، می گوید: دیابت یک بیماری مزمن است که به مرور زمان بدتر می شود. اگر فرد به طور منظم قند خون خود را بررسی نکند، ممکن است علائم اولیه آن قدر خفیف باشند که اصلاً متوجه وجود مشکل نشود.

اگر دیابت درمان نشود، خطر ابتلا به مشکلات جدی مانند بیماری های کلیوی، حمله قلبی، سکته مغزی، نابینایی و حتی قطع عضو به طور چشمگیری افزایش می یابد.

برای بیماران مبتلا به دیابت نوع یک، اصلی ترین درمان تزریق انسولین است که می تواند به صورت روزانه یا با استفاده از پمپ انجام شود. دکتر کوندرا تأکید می کند که کنترل مستمر قند خون با استفاده از دستگاه های پایش مداوم (CGM) برای این بیماران حیاتی است.

درمان دیابت نوع دو معمولاً با مصرف داروی متفورمین آغاز می شود که به صورت قرص خوراکی مصرف می شود. در برخی موارد ممکن است نیاز به تزریق انسولین نیز وجود داشته باشد. با این حال، طی سال های اخیر درمان های جدیدی نیز توسعه یافته اند که اثربخشی بالایی دارند.

یکی از مهم ترین تحولات در درمان دیابت، معرفی داروهای GLP-1 است. اولین داروی این گروه در سال 2005 توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان دیابت نوع دو تأیید شد. طبق گزارش مرکز ملی آمار سلامت ایالات متحده، در سال 2024 از هر چهار بیمار مبتلا به دیابت نوع دو، یک نفر از این داروها استفاده کرده است. افزون بر این، داروهای جدیدی به نام مهارکننده های SGLT2 نیز در بهبود وضعیت سلامت بیماران مؤثر بوده اند.

دکتر آلوی در این باره می گوید: تشخیص زودهنگام اهمیت حیاتی دارد. بسیاری از افراد مبتلا به پیش دیابت، پیش از آن که بیماری شان به دیابت کامل تبدیل شود، دچار عوارض مختلف شده اند. انجمن دیابت آمریکا سال ها توصیه می کرد افراد بالای 45 سال هر سه سال یک بار برای بررسی پیش دیابت و دیابت نوع دو آزمایش دهند. اما در سال 2022 این دستورالعمل تغییر کرد و اکنون توصیه می شود از سن 35 سالگی غربالگری آغاز شود.

اگر در آزمایش مشخص شود که فرد به پیش دیابت مبتلاست، این مرحله فرصتی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری است. پزشک می تواند بر اساس شرایط هر فرد، برنامه ای شخصی سازی شده برای تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی، ورزش و در صورت لزوم دارودرمانی تنظیم کند تا از بروز عوارض خطرناک در آینده پیشگیری شود.