فرارو- هشدار اخیر پلیس به مشاورین املاک برای پرهیز از اجاره خانه های ساعتی و یک روزه نشانه زیر ذره بین قرار گرفتن یک پدیده شهری است که در سال های اخیر رونق چشمگیری داشته.

به گزارش فرارو، از مدتی پیش زمزمه هایی درباره تدوین مقررات جدید برای اجاره روزانه و ساعتی خانه ها به گوش می رسید؛ مقرراتی که هدف آن، ایجاد نظارت بیشتر بر این نوع اجاره ها عنوان شده است. اما چه عواملی باعث شد چنین نظارتی ضروری به نظر برسد و اصلاً این نوع اجاره ها از کجا شکل گرفتند؟

هرچند اجاره خانه به صورت روزانه یا ساعتی سال هاست در ایران رواج دارد، به ویژه در شهرهای گردشگرپذیر و همچنین در تهران که مقصد بسیاری از مسافران کاری و شخصی است، اما پس از جنگ 12 روزه، موضوع نظارت بر این خانه ها با جدیت بیشتری مطرح شد. در مهرماه 1404، رییس پلیس نظارت بر اماکن عمومی تهران بزرگ اعلام کرد: در تهران واحدهای مسکونی وجود داشتند که برخی مشاوران املاک آن ها را به صورت مبله و ساعتی اجاره می دادند. این نوع اجاره می تواند چه در دوران دفاع 12 روزه و چه در سایر زمان ها، تهدیدی فرهنگی، اجتماعی و امنیتی محسوب شود.

از همان زمان، بحث ضرورت نظارت بر این واحدها در دستور کار قرار گرفت. در نهایت، 13 آبان 1404 رییس پلیس نظارت بر اماکن عمومی فراجا اعلام کرد: پلیس به تمام مشاوران املاک در سراسر کشور درباره اجاره خانه های ساعتی و یک روزه هشدارهای لازم را داده است. در همین خصوص سرهنگ علی رفیعی، رییس پلیس اماکن، گفته است واحدهایی که به صورت مبله و ساعتی اجاره داده می شدند، به عنوان یک چالش انتظامی و امنیتی شناخته شده اند.

یکی از ریشه ای ترین چالش ها در اجاره کوتاه مدت، عدم ثبت دقیق هویت مستأجر و فقدان اجاره نامه رسمی است. وقتی مدارک مستأجر به درستی کنترل نمی شود اولا در صورت وقوع سرقت یا خسارت، اثبات ورود غیرمجاز یا شناسایی فرد مقصر بسیار دشوار می شود. دوما اگر موضوعات امنیتی کلان تر مطرح باشد، مثل فعالیت خرابکارانه، پیوند میان این واحدها و مسائل امنیتی افزایش می یابد. سرهنگ علی رفیعی از پلیس تهران به این موضوع اشاره کرده که واحدهایی که به صورت مبله و ساعتی اجاره داده می شوند می توانند اماکن خوبی برای تیم های خرابکار باشند.

یک نمونه مشکوک و مهم از سوءاستفاده از موقعیت خانه های اجاره ای روزانه و ساعتی، پرونده ای است که در گزارشی از روزنامه جوان در مرداد ماه امسال آمده. متهم این پرونده گفته است: ما معمولاً با افرادی که خانه هایشان را در سایت دیوار به صورت ساعتی اجاره می دادند تماس می گرفتیم و به دروغ می گفتیم از شهرستان برای درمان آمده ایم و می خواهیم خانه را برای استراحت چند ساعت اجاره کنیم. وقتی خانه را اجاره می کردیم، مدارک جعلی یا سرقتی به صاحب خانه می دادیم و معمولاً هم همان نیمه شب وسایل خانه را سرقت می کردیم.

این شیوه جرم انگاریِ هوشمندانه، مثال روشنی است از اینکه چرا کنترل هویتی و نظارت جدی بر اجاره های کوتاه مدت اهمیت دارد. اما این مساله مربوط به امروز و دیروز نیست و در سال های گذشته نیز مواردی از این دست وجود داشته.

در سال 1401 مالکی که واحد مبله اش را به صورت ساعتی اجاره داده بود، وقتی برای تحویل گرفتن آپارتمان آمد، متوجه شد درب قفل شده و کسی پاسخگو نیست. او وارد واحد شد و دید وسایلی مانند مبلمان، تلویزیون و یخچال غیب شده اند. تحقیقات نشان داد گروهی متشکل از دو مرد و یک زن از همین شیوه استفاده می کردند؛ واحدها را برای چند ساعت اجاره می گرفتند، شبانه وارد می شدند و وسایل را سرقت می کردند.

در شهر مشهد هم در سال 1402 زوجی گزارش شدند که با اجاره سوییت ها، پس از معامله دزدی می کردند. آن ها در آگهی، سوییت را اجاره می گرفتند، مدارک شناسایی جعلی ارائه می دادند، و بعد از تحویل واحد، تمامی وسایل آن را به سرقت می بردند.

پدیده ی اجاره کوتاه مدت خانه ها چه به صورت ساعتی و چه روزانه حاصل ترکیبی از عوامل اقتصادی، اجتماعی و ساختاری است. در درجه ی اول، برای برخی مستأجران که تنها چند ساعت یا چند روز در شهری اقامت دارند (مانند مسافران کاری، درمانی یا اداری)، اجاره ی بلندمدت معنا ندارد. این افراد ترجیح می دهند تنها به اندازه ی مدت استفاده هزینه کنند و در عین حال، از امکانات خانه ای مبله و راحت بهره مند شوند.

از سوی دیگر، در جنبه ی تفریحی نیز تقاضا بالاست. در شهرهای بزرگ که هزینه ی اقامت در هتل های مناسب بسیار بالا رفته، اجاره ی یک خانه ی مبله به صورت روزانه یا ساعتی برای خانواده ها به صرفه تر است و آزادی عمل بیشتری هم در اختیارشان می گذارد. به بیان ساده تر، رشد قیمت هتل ها و مسافرخانه ها باعث شده این نوع اجاره ها برای بسیاری از مردم، تنها گزینه ی اقامت کوتاه مدت باشند.

اما چرا مالکان چنین خانه هایی را در اختیار می گذارند؟ از نگاه اقتصادی، اجاره ی کوتاه مدت در مقایسه با اجاره ی ماهانه، بازده بالاتری دارد. مالک می تواند در دوره های اوج تقاضا مثلاً در تعطیلات یا ایام خاص با افزایش نرخ اجاره، درآمد بیشتری کسب کند. باشگاه خبرنگاران جوان نیز در گزارشی اشاره کرده بود که این روش می تواند درآمد مالکین را افزایش دهد و فضای بیشتری برای گردشگری کوتاه مدت فراهم آورد.

افزون بر این، بازار مسکن در سال های اخیر با رکود مواجه بوده و بسیاری از واحدها خالی مانده اند. طبق گفته ی رییس کمیته مسکن کمیسیون عمران مجلس، در کشور نزدیک به دو میلیون و هفتصد هزار واحد مسکونی خالی وجود دارد که ساخته شده اما بلااستفاده مانده است. برای صاحبان این املاک، اجاره ی کوتاه مدت فرصتی برای استفاده بهینه از ملک و جلوگیری از خواب سرمایه است.

در این میان، مشاوران املاک نیز سهم خود را دارند. چون در اجاره های کوتاه مدت، تعداد قراردادها بیشتر است، فرصت دریافت کمیسیون نیز افزایش می یابد. در حالی که در اجاره های بلندمدت تنها یک معامله انجام می شود، در اجاره ی روزانه ممکن است چندین قرارداد کوتاه در هفته بسته شود. برای بنگاه هایی که در بازار خرید و فروش یا اجاره ی بلندمدت فعالیت کمی دارند، این نوع معاملات می تواند منبع درآمد جانبی و مطمئنی باشد.

به ویژه در مناطق گردشگری یا حاشیه شهرها، ویلاها و خانه های لوکسی وجود دارند که خریدوفروششان دشوار است، اما با اجاره ی چندروزه یا چندساعته به مسافران فصلی، تبدیل به منبع درآمدی برای مالکان و واسطه ها می شوند.

همانطور که اشاره شد، سردار علی نوروزی، رییس پلیس نظارت بر اماکن عمومی فراجا، از صدور هشدار رسمی به تمام مشاوران املاک کشور درباره اجاره خانه های ساعتی و روزانه خبر داده و گفته است: اغلب این اجاره ها از طریق درگاه های اینترنتی فاقد مجوز و وبگاه های غیرمجاز انجام می شود و پلیس شناسایی و انسداد این مراکز را در دستور کار دارد. او افزوده است که پلیس فتا با همکاری مراجع قضایی در حال برخورد با گردانندگان پلتفرم های غیرمجاز است و نظارت بر بوم گردی ها و اقامتگاه های رسمی نیز باید با همکاری وزارت گردشگری انجام گیرد. به گفته ی او، هرگونه فعالیت بدون مجوز در قالب اجاره کوتاه مدت، تور یا اقامتگاه، غیرقانونی تلقی می شود و پلیس با آن برخورد خواهد کرد.

با این حال، برخی کارشناسان شهری معتقدند که این محدودیت ها اگر بدون برنامه جایگزین اجرا شوند، ممکن است دسترسی بخشی از جامعه به فضاهای اقامتی و تفریحی کم هزینه را از بین ببرد. این در حالی بیان می شود که حتی سفر رفتن قسطی شده، هزینه ی هتل ها افزایش یافته و سفر برای بسیاری از خانواده ها دشوار شده است، حذف کامل اجاره های کوتاه مدت می تواند عملاً یکی از معدود راه های در دسترس برای استراحت یا گردشگری کم هزینه را محدود کند.