فرارو- آمارهای نگران کننده از اضطراب دانش آموزان؛ آنان خانه را ترجیح می دهند و مربیان از اهمال کاری رنج می برند.

به گزارش فرارو، بخش قابل توجهی از دانش آموزان از مدرسه فراری هستند. این مساله با آمارهایی که محمدصادق خدایی، کارشناس مسئول مشاوره اداره کل آموزش و پرورش استان یزد در مورد افسردگی و اضطراب دانش آموزان ارائه داده همسو است؛ آمارهایی که در درجه اول عملکرد آموزش و پرورش و بعد والدین را زیر سوال می برد. در این میان دانش آموزانی که در دوره ابتدایی هستند، وضعیت حساس تری دارند در حالی که صدای آن ها شنیده نمی شود. در این میان بهترین راه برای فهم دلیل اضطراب آن ها، گوش سپردن به حرفهای صادقانه خود آنهاست.

ده ها دانش آموز ابتدایی مدارس تهران به این پرسش فرارو پاسخ دادند که آیا دوست دارند به مدرسه بروند یا در خانه درس بخوانند؟ این دانش آموزان در مقطع ابتدایی، از کلاس اول تا ششم تحصیل می کنند. یکی از آن ها که در مدرسه ای در اندیشه درس می خواند، به خبرنگار فرارو گفت: در خانه راحت تر هستم چون نیمکت های مدرسه اذیت کننده است و مادرم درس ها را ساده تر برایم توضیح می دهد. جالب اینکه 11 دانش آموز دیگر نیز بر این مسأله تأکید کردند که مادرانشان درس ها را بهتر برایشان توضیح می دهند.

یکی دیگر از دانش آموزان نارمکی توضیح داد: اگر حق انتخاب داشتم، روزهایی که بی حوصله هستم را در خانه می ماندم و روزهای دیگر به مدرسه می رفتم. اجباری بودن مدرسه حوصله ام را سر می برد. سه دانش آموز دیگر نیز ترجیح می دادند به صورت انتخابی به مدرسه بروند.

در مقابل، شش دانش آموز علاقه مند به حضور در مدرسه بودند؛ چهار نفر از آن ها در مقطع چهارم دبستان و دو نفر در مقطع سوم دبستان تحصیل می کنند. یکی از آن ها به خبرنگار فرارو گفت: مدرسه را به خانه ترجیح می دهم چون دوستان زیادی دارم و در زنگ تفریح مشغول بازی می شوم.

در این میان، والدین دانش آموزان از کم کاری مدارس در جذب علاقه فرزندانشان گلایه دارند و معتقدند ساختار مدارس بسیار خشک و رسمی است و کودکان در آن احساس امنیت نمی کنند. رویا، مادر یکی از دانش آموزان مقطع ششم، به خبرنگار فرارو گفت: دخترم به عنوان ارشد مدرسه از معلم و ناظم خود می ترسد. ساعات آخر جمعه مدام می گوید: یعنی می شد این جمعه تمام نشود؟ آن ها نمی توانند محیط شادی برای دانش آموزان فراهم کنند.

کارشناسان آموزش نیز بر نقش والدین در علاقه مندی دانش آموزان به مدرسه تأکید دارند. زیبا عبدالحسینی، کارشناس آموزش ابتدایی، در این باره می گوید: متأسفانه بسیاری از خانواده ها به جای رفع مشکلات، سعی می کنند کم کاری یا بی توجهی دانش آموز را توجیه کنند و بار آموزش را به طور کامل بر دوش معلم بگذارند. در حالی که اصلی ترین محیط برای پیشرفت تحصیلی پس از مدرسه، خانه است و والدین یا حتی خواهر و برادرهای بزرگ تر می توانند نقش راهنما و مربی را ایفا کنند.

محمدرضا نیک نژاد، کارشناس آموزش، در گفت وگو با فرارو اشاره دارد: قبلاً شاید دانش آموزان علاقه ای به ادامه تحصیل نداشتند، اما اکنون وقتی خبر تعطیلی مدارس را می شنوند، خوشحال و شاد می شوند. او هشدار می دهد که بسیاری از دانش آموزان بیش از 70 درصد از ساختار آموزشی بریده اند و تأکید می کند: آموزش نباید فقط برای کنکور و شغل باشد؛ بخش زیادی از آن در 9 سال ابتدایی برای پرورش و آماده سازی دانش آموزان برای ورود به اجتماع است و باید نیازهای شخصی آن ها را نیز پاسخ دهد.

بررسی آمارها نشان می دهد بخش قابل توجهی از دانش آموزان در خانه احساس راحتی بیشتری دارند. این امر نشان می دهد که نگرانی حل نشده ای در میان آن ها وجود دارد که مورد توجه قرار نگرفته است. در میان دانش آموزانی که به پرسش های فرارو پاسخ داده اند، اکثراً نگرانی خود را از بابت امتحانات مطرح کرده اند.

یکی از دانش آموزان مقطع چهارم دبستان گفت: از ناظم مدرسه و عصبانیت خانم معلم می ترسم. یکی دیگر از دانش آموزان نیز درباره ترسش از امتحان توضیح داد: از پرسیدن خانم معلم می ترسم چون به هنگام جواب دادن هول می شوم و نمی توانم خوب پاسخ بدهم. انگار همه چیز در آن لحظه از ذهنم می رود، در حالی که مادرم هم شاهد است که تمام درس ها را خوانده ام.

در میان نگرانی های آن ها، دو نکته دیگر نیز به چشم می خورد که پاسخ سه نفر از 20 دانش آموز بود: کثیف بودن مدرسه و سرویس بهداشتی و عدم دوست بودن با سایر دانش آموزان.

با این وجود، بحث نگرانی دانش آموزان از امتحانات و پرسش و پاسخ های کلاسی، پررنگ تر از سایر موارد است و می تواند منشا اصلی اضطراب آن ها باشد. از سوی دیگر، فشار والدین برای گرفتن نمرات بالا نیز می تواند بر شدت این مشکل بیفزاید.

به همین دلیل، محمدصادق خدایی، کارشناس مسئول مشاوره اداره کل آموزش و پرورش استان یزد، اشاره می کند: انتظارات بالای خانواده ها، معلمان و جامعه از دانش آموزان، فضای رقابتی شدیدی را ایجاد کرده که می تواند منشا استرس و اضطراب باشد. دانش آموزان نیز در توضیح چرایی نگرانی شان، به این نکته اشاره دارند.

یکی از آن ها می گوید: اگر درس هایم را نخوانم نگران هستم چون ستاره نمی گیرم و ستاره باقی بچه ها از من بیشتر می شود و در نهایت خانم معلم و مادرم فکر می کنند من درس خوان نیستم. دانش آموز پایه سوم دیگری نیز همین موضوع را اینگونه بیان می کند: وقتی مادرم از من میپرسد همه را بلدم ولی وقتی میروم سر کلاس و معلم از من میپرسد دچار ترس میشوم و نمیتوانم جواب بدهم، بیشتر وقتها اینطوری می شوم و برای همین معلم مرا جزو دانش آموزهای خوب قرار نمی دهد . این مسأله نشان می دهد که آن ها در فضای رقابتی شدیدی قرار دارند که، علی رغم تصور والدین و مربیان، به جای پیشرفت، سبب افزایش اضطراب شان شده است.

ساختار سنتی مبتنی بر کمیت و نه کیفیت آموزش و پرورش سبب شده تا دانش آموز درس خوان و خوب تنها به کسی اطلاق شود که در همه امتحانات یا پرسش و پاسخ های کلاسی عملکرد خوبی داشته باشد و این موضوع وقتی بحرانی تر می شود که اساس این امتحانات و پرسش و پاسخ ها همگی بر حفظیات است. در واقع دانش آموز دبستانی در اولین سال های تجربه مدرسه خود با یک مفهوم بسیار مهم در مدرسه آشنا می شود و آن این است که؛ هرچه بهتر حفظ کنی نمره های بهتری هم می گیری.

محمدرضا نیک نژاد می گوید: در مدارس ایران، فشارهای آموزشی، انتظارات سنگین و فضای رقابتی شدید به جای آنکه به رشد و شکوفایی استعدادها منجر شود، موجب افزایش اضطراب، بی انگیزگی و خستگی روانی در میان دانش آموزان شده است. خانواده ها نیز، که خود با مشکلات مالی و معیشتی دست و پنجه نرم می کنند، قادر به تأمین نیازهای آموزشی و روحی فرزندانشان نیستند.

با توجه به گفته های دانش آموزان، والدین و کارشناسان، فضای رقابتی شدید، فشار والدین و ساختار مدارس از عوامل اصلی اضطراب و نگرانی قابل توجه دانش آموزان به شمار می روند. کارشناسان تأکید دارند که بدون توجه به نیازهای روانی و شخصی کودکان و فراهم کردن حمایت مناسب از سوی خانواده ها و معلمان، این اضطراب ها می توانند مانع رشد، انگیزه و سلامت روحی دانش آموزان شوند و در نهایت به پیامدهای جدی همچون افسردگی، بی علاقگی به تحصیل و حتی خودکشی منجر شوند، پیامدهایی که عملکرد آن ها در زندگی آینده را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.