محمدرضا عارف، معاون اول رییس جمهور، در مجمع عمومی فرهنگستان علوم با بیان اینکه دولت چهاردهم به همفکری، رایزنی و دریافت رهنمودهای اساتید برجسته فرهنگستان های کشور نیاز دارد، از تلاش های همه دانشمندان، محققان و اساتید کشور در طول بیش از چهار دهه گذشته قدردانی کرد.

به گزارش ایرنا، عارف گفت: نظام آموزش عالی و بخش علمی کشور از بخش هایی بود که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی و در طرح شاخص های علمی همواره موفق بوده است.

معاون اول رییس جمهور با اشاره مشکلات کشور در نظام آموزش عالی در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی از جمله تعداد کم دانشجویان و اساتید برای پاسخگویی به نیازهای کشور، تاکید کرد: با اقدامات انجام شده امروز به کشورهای مدعی در علم و فناوری تبدیل شدیم که یکی از نتایج آن تدوین سند چشم انداز 20ساله بود و به این نتیجه رسیدیم برای طولانی تر شدن راهبردها و سمت و سوی علمی کشور، در کنار اسناد قانونی و برنامه های توسعه پنج ساله، یک سند و برنامه 20ساله تدوین شود.

عارف با اشاره به راهبرد علمی و فناورانه سند چشم انداز که سایر حوزه ها نیز متاثر از همین توسعه علمی و فناوری کشور است، افزود: در سند چشم انداز جایگاه اول علمی و فناوری کشور در منطقه دیده و به عنوان میثاقی برای همه بخش های دولتی و غیر دولتی مطرح شد. اما با وجود اقدامات انجام شده نتوانستیم به جایگاه اول منطقه برسیم. رشد علمی و فناوری کشور خطی و با شیبی ملایم بود اما دنیا با رشد بسیار به جلو حرکت کرد.

وی ادامه داد: امروز در شرایطی هستیم که این دستاوردهای علمی به عنوان تجربه ای برای آینده و فراتر از هدف گذاری های سند چشم انداز بوده و مبنای حرکت کشور در این زمینه روشن و در راستای بیانیه گام دوم انقلاب است.

معاون اول رییس جمهور گفت: رهبر معظم انقلاب همواره بر توسعه فناوری ها تاکید داشتند که حکم قطعی متوجه دانشگاه ها است و یا به صورت غیرمستقیم نیز دانشگاه ها باید در این زمینه ورود کنند.

عارف با اشاره به تاثیر تحریم ها در اقتصاد و همچنین ناترازی ها اضافه کرد: در مسائل اجتماعی و فرهنگی همانند نرخ طلاق نیز روندها نگران کننده است. همچنین فرهنگستان علوم باید در حل ناترازی های بحرانی همانند مساله آب ورود کنند و برداشت ها از سدهای ذخیره آب در سال گذشته از میزان ذخیره بیشتر بود.

معاون اول رییس جمهور گفت: حل بحران آب، راه حل علمی دارد و نگاه ما به فرهنگستان ها است که برجسته ترین اساتید کشور در آن حضور دارند و هر کدام از این اساتید عقبه ای از دانشمندان و اساتید برجسته و جوان دارند که دولت برای حل مشکلات بر روی فرهنگستان ها حساب ویژه ای باز کرده است.

عارف با اشاره به جنگ 12 روزه بیان کرد: ما جنگ طلب نبودیم اما آغاز به کار دولت چهاردهم با جنگ و ترور مهمان عزیز این دولت بود. راهبرد دولت چهاردهم بر این مبنا بود که حس جنگ را به جامعه منتقل نکنیم و از این راهبرد درست نیز پاسخ گرفتیم و جامعه در آرامش بود اما دولت حالت جنگی داشت.

معاون اول رییس جمهور از جایگزینی فرماندهان شهید در کمتر از 10 ساعت در روز اول جنگ 12 روزه به عنوان یکی از دستاوردها و ظرفیت نظام در این جنگ تحمیلی یاد کرد و گفت: مردم نیز در جبهه مردمی، حماسه ای ماندگار خلق کردند اما متاسفانه فضای کشور سیاسی است که این حضور مردم به خوبی تحلیل نمی شود.

وی با اشاره به کاهش و رشد منفی فروش فروشگاه ها در سرتاسر کشور در روز دوم جنگ و همچنین فروش کالاها به قیمت خرید و یا رایگان در کشور ادامه داد: کمبودی از کالاها در قفسه های فروشگاه ها در دوران جنگ 12 روزه احساس نشد.

معاون اول رییس جمهور خاطرنشان کرد: جنگ 12 روزه، جنگی سخت نبود بلکه جنگ علم با علم و نرم افزار با نرم افزار بود که در هر بخشی که به علم و فناوری توجه کرده بودیم، در این جنگ کاملا دست برتر داشتیم و باید کاستی ها نیز با ورود دانشگاهیان جبران شود.

عارف با بیان اینکه در دوران توقف آتش با دشمنی هستیم که به هیچ معیاری پایبند نیست، گفت: پیشنهاد مذاکره از سمت آمریکا بود و ما در میانه مذاکراتی که به زعم آنان روند اصولی و منطقی داشت، بودیم اما با حمله ای از سوی آمریکا که مدعی آزادی و حقوق بشر است، روبرو شدیم. آمریکا دهه ها است که از این ادعاها به عنوان حربه ای علیه رقبا و دیگر کشورها استفاده می کند.

وی با تاکید بر اینکه باور داریم که تمام ناترازی ها و مشکلات اقتصادی به پشتوانه و هنر استفاده از دانشمندان و نخبگان قابل حل است، گفت: باور علمی ما پس از ارزیابی ها از فردای جنگ 12 روزه این است که پاسخ حل مشکلات روشن و در دانشگاه ها است که اساتید باید مسئله را حل کند و باید برای حاکمیت ملی، پاسخ به مطالبات و تامین معیشت و خواسته های مردم به سراغ دانشگاه ها برویم.

عارف افزود: حقوق دریافتی نخبگان در بخش دولتی قابل مقایسه با کشورهای همسایه و حتی بخش خصوصی در داخل کشور نیست اما این جوانان با نشاط و انگیزه آمادگی کمک به کشور دارند. امروز به دنبال این هستیم که قدرت واقعی خود را در سایر بخش ها نیز به دشمنان نشان دهیم تا خواب حمله به ایران نیز به ذهن آن ها نرسد.

معاون اول رییس جمهور با تاکید بر اینکه اقدامات علمی آغاز شده پژوهشگران و نخبگان کشور باید سیستماتیک شود، ادامه داد: سند چشم انداز 20ساله میثاق ملی است و راهبرد آموزش عالی و بخش علمی و فناوری دولت چهاردهم نیز سرمایه گذاری، اختصاص بودجه به دانشگاه ها و حمایت از صندوق های نوآوری است تا ظرف سه سال آینده عقب ماندگی های سند چشم انداز به ویژه در بخش فناوری های پیشرفته جبران شود.

وی تاکید کرد: هوش مصنوعی نه تنها یک فناوری بلکه یک ابزار است که باید در خدمت فناوری ها قرار گیرد و امروز توسعه فناوری های هوش مصنوعی به یک اجبار و نه انتخاب در کشور تبدیل شده است. تجربه سه دهه گذشته نشان داده که هر زمان تصمیم جدی همانند فناوری نانو گرفتیم به هدف گذاری های خود رسیدیم و امروز رتبه تک رقمی در فناوری نانو در جهان داریم که مقام معظم رهبری نیز در زمینه هوش مصنوعی تاکید کردند، باید جز 10 کشور اول جهان باشیم و این هدفی عالی و دست یافتنی است.

عارف با تاکید بر اینکه فرهنگستان ها را نهادی می دانیم که باید مسئولیت هدایت و راهبری علمی و فناوری و ترسیم آینده علمی کشور را به عهده بگیرند، گفت: اولویت حل مشکلات کشور از کوچکترین تا پیشرفته ترین مسائل در بخش های سیاسی و اجتماعی در فرهنگستان ها تهیه شود و این فرهنگستان ها هستند که باید میدان داری کنند. اگر اساتید برجسته فرهنگستان ها به خوبی مدیریت شوند و به آن ها میدان داده شود، در حل مشکلات کشور موفق خواهیم بود.

معاون اول رییس جمهور با تاکید بر اینکه فرهنگستان ها در مسیر پیشرفت و حکمرانی علمی کشور بالاترین جایگاه را دارند، به تشریح انتظارات دولت چهاردهم از فرهنگستان ها پرداخت و در زمینه نقش آفرینی در پیشرفت و توسعه کشور تاکید کرد و گفت: باید فرهنگستان ها کانون تولید علم، آینده پژوهی و ارائه راه حل ها برای چالش های اساسی کشور باشند.

عارف اصلاح نظام آموزشی کشور را حیاتی عنوان کرد و گفت: نباید دانشگاه های کشور یک دبیرستان بزرگ و یا اداره کل باشند. دانشگاه یک نهاد علمی و عمومی است و دولت حق ندارد در امور دانشگاه ها به جز در سیاست گذاری و راهبردهای کلی دخالت کند و اگر دانشگاهی نتواند امور خود را اداره کند، چگونه می توان توقع داشت که در اداره کشور کمک کند و نگاه دولت چهاردهم اصلاح نظام آموزشی از دبستان تا بالاترین سطوح تحصیلات تکمیلی است.

وی تحول در مدیریت منابع را از دیگر از انتظارات از دانشگاه ها برشمرد و ادامه داد: از همین منابع محدود نیز به صورت بهینه استفاده نمی کنیم و بسیاری از ظرفیت های پذیرش دانشگاه های خاص خالی مانده است اما در یک شهر چند هزار نفره چند دانشگاه بزرگ ساخته شده است که البته تحول در مدیریت منابع اقدامی سخت است که نیاز به جراحی دارد. به دانشگاه ها اعلام کرده ایم که منابع آزاد شده در اختیار خود دانشگاه برای پیشبرد اقدامات اصلاحات ساختاری باشد.

وی در ادامه جهت دهی علمی به برنامه های توسعه و قرار گرفتن در جایگاه اتاق فکر را دیگر خواسته دولت از فرهنگستان ها دانست و گفت: فرهنگستان ها عالی ترین اتاق فکر برای دولت و حاکمیت هستند.

معاون اول رییس جمهور با اشاره به اهمیت ورود فرهنگستان ها در تحقق اهداف سند چشم انداز 20ساله تصریح کرد: در برخی از بخش ها حتی از شاخص های اوایل دهه 80 شمسی نیز فاصله گرفته ایم که باید فرهنگستان ها خود را صاحب چشم انداز و برنامه های بلند مدت بدانند چرا که توقع نظام بالاتر از رسیدن به جایگاه اول منطقه، دستیابی به مرجعیت علمی و تاثیرگذاری در سطح جهانی است.

عارف از فرهنگستان علوم خواست تا اجرای بیانیه گام دوم انقلاب را در دستور کار قرار دهند و در ادامه تاکید کرد: فرهنگستان ها باید از همین امروز کلید برنامه های توسعه بعدی کشور را بزنند و راهبردهای برنامه هشتم توسعه را هرچه سریعتر تهیه کنند. فرهنگستان ها در تدوین برنامه ششم و هفتم تلاش کردند و برنامه ها و پیش نویس هایی در فرهنگستان ها تهیه شد اما پس از آن با یک امر واقع تصویب این برنامه ها روبرو شدند که باید برنامه هشتم توسعه بر مبنای تفکر علمی فرهنگستان ها تدوین شود.

معاون اول رییس جمهور اهمیت حل ناترازی ها با کمک فرهنگستان ها مهم دانست و گفت: اساتید و چهره های شاخص اقتصادی در فرهنگستان علوم به حل ناترازی اقتصادی کمک کنند. منابع و مصارف کشور مشخص است. باید بر این اساس پاسخ مطالبات اقتصادی مردم را بدهیم چرا که امروز معیشت، اولویت اول دولت است و با هر شرایطی معیشت مردم را تامین کنیم.

عارف ارتقاء علمی و فناوری کشور را وظیفه ذاتی فرهنگستان ها عنوان کرد و با بیان اینکه فرهنگستان ها باید سه بخش دولت، دانشگاه و صنعت را میدان داری و رهبری معنوی کنند، گفت: امروز رابطه صنعت و دانشگاه، خوب و مناسب است. در یکی از جلسات با هیئت امنای یکی از دانشگاه ها مطرح شد که درآمد اختصاصی دانشگاه تنها 15 درصد است که این فاجعه ای برای جامعه علمی کشور با وجود تعداد بالای اساتید فوق العاده در کشور است و نشان می دهد در این زمینه موفق نبودیم که در نتیجه آن صنعت مجبور است نیازهای خود را از خارج تامین کند.

معاون اول رییس جمهور در خصوص نقش فرهنگستان ها در پدیده ها و فناوری های نوظهور بیان کرد: این پرسش مطرح است که چرا باید فناوری ها در خارج از ایران به وجود بیاید و ما، پس از آن استفاده کنیم و پیشقدم و پیشتاز نباشیم که از فرهنگستان ها به ویژه فرهنگستان علوم می خواهیم بر روی فناوری های نوظهور تمرکز کنند.

عارف با تاکید بر ضرورت پیشتازی زبان فارسی و هویت فرهنگی کشور در تولید علم در سطح جهانی خاطرنشان کرد: در فرمایشات مقام معظم رهبری بارها اعلام شده است که باید زبان فارسی، زبان علمی جهان شود که این مهم با بخشنامه میسر نیست.

وی همچنین هم افزایی و تعامل و نهادینه شدن ارتباطات بین فرهنگستان ها را خواستار شد و با اشاره به نقش و وظیفه ذاتی این نهادهای علمی در پایش و رصد علمی کشور افزود: فرهنگستان ها می توانند با پایش و رصد علمی، پیشنهاد اصلاح دهند.

عارف ارتقای اخلاق علمی و مسئولیت اجتماعی نخبگان و حکمرانی علمی و فناوری را از دیگر انتظارات دولت از فرهنگستان ها دانست و تاکید کرد: در فرمایشات مقام معظم رهبری همواره بر اهمیت و نقش فناوری ها با صراحت تاکید شده است که اگر حکمرانی علمی و فناوری در همه سطوح داشته باشیم، بسیاری از مشکلات و چالش ها حل می شود که این مهم نیازمند ساختارهای نوین است.

معاون اول رییس جمهور تصریح کرد: اصلاح ساختاری را باید از داخل شروع کنیم. دولت و مجلس ساختاری سنتی و کلاسیک دارند که تنها در ظاهر اصلاح کردیم و هر زمان که بحث اصلاح ساختاری مطرح شد، افراد محاسبه می کنند که جایگاه آنان چیست و در ابتدای کار این اصلاحات ساختاری را قبول دارند اما زمانی که نوبت آن ها می شود، مخالفت می کنند.

وی افزود: دولت چهاردهم اصلاحات ساختاری را از وزارت جهاد کشاورزی آغاز کرده است. جراحی نیازمند صبر و حوصله است که باید انجام شود.

وی با اشاره به اینکه دولت در اصلاحات ساختاری اعلام کرده است که دریافتی هیچ فردی کم نمی شود و پست ها برای یک فرد ستاره دار می شود و پس از آن فرد، جایگزینی اتفاق نمی افتد، خاطرنشان کرد: در تمامی برنامه های توسعه اصلاحات ساختاری گنجانده شده است اما هر دولتی که روی کار آمد چند صد هزار نفر به تشکیلات دولت اضافه کرد.

عارف در زمینه خواسته دولت از فرهنگستان ها در ترویج سیاست های فرهنگی و تمدنی ایران در نظام جهانی جدید تصریح کرد: حوادث اخیر منطقه نشان داد که دیگر ترفند ایران هراسی جواب نمی دهد و در این فضای جدید جهانی و منطقه ای باید سیاست های نوینی نیز اتخاذ شود و باید دید به تمدنی که افتخار می کنیم، چه نقشی در دنیای جدید خواهد داشت.

معاون اول رییس جمهور پشتیبانی از عدالت علمی و توسعه متوازن منطقه ای و همچنین گسترش تعاملات علمی بین المللی را خواستار شد و گفت: تقریباً رابطه علمی کشور با نهادهای علمی بین المللی قطع شده است و حقوق و مزایای اساتید برای شرکت در کنفرانس های علمی پاسخگو نیست که در این زمینه صورت مسئله را پاک کردیم که اساتید در کنفرانس علمی شرکت نکنند و یا در صورت برگزاری کنفرانس ها در داخل کشور از کسی دعوت نشود به این دلیل که شاید از عوامل جاسوسی باشد. ما با این ذهنیت بسته روبرو هستیم و فرهنگستان ها باید در حل این مسئله کمک کنند.

عارف با طرح این پرسش که آیا در دنیای کنونی امکان پذیر است با دنیای علمی جهان ارتباط نداشته باشیم و اساتید ایرانی با اساتید سایر کشورها در ارتباط نباشند؟ گفت: کشور از این قطع روابط علمی با جهان ضرر می کند.

معاون اول رییس جمهور بر ضرورت هدایت نسل جوان و نخبگان تاکید کرد و گفت: جامعه نوجوان و جوان با نشاط و انگیزه ای داریم که دختران تیم ملی فوتسال به قهرمانی در بازی های آسیایی نائل می شوند. در المپیک فناوری های پارک علمی و فناوری پردیس نیز از 12 هزار نفر شرکت کننده داخلی و خارجی، نزدیک به 10 هزار نفر از نوجوانان و جوانان ایرانی حضور دارند که احساس غرور می کنیم و از طرفی نیز باید ببینیم اقدامات ما به گونه ای بوده است که بتوانیم پاسخی به این نسل بدهیم یا خیر؟

عارف ادامه داد: با جوانان با انگیزه و با نشاطی در ارتباط هستم که اعلام می کنند، می توانند تمام مشکلات کشور را حل کنند و باید دید چه اقداماتی برای این نسل جوان و نوجوان داشته باشیم. تنها هنر ما در این سال ها تقدیر از نخبگان بود اما فلسفه تشکیل بنیاد نخبگان کشف نخبه است و اگر از یک نوجوان و کودک در روستایی مراقبت کنیم، به یک دانشمند برجسته تبدیل می شود.

معاون اول رییس جمهور با اشاره به نقش فرهنگستان ها در حل مشکلات محیط زیستی افزود: فرهنگستان ها در حل مسائل محیط زیستی همواره پیشتاز بودند اما امروز شاخص های محیط زیستی کشور در وضعیت خوبی نیست چرا که به بهانه کم آبی حقابه محیط زیست را کنار گذاشتیم و از طرفی نیز کشاورزی کشور کماکان غرقابی است و بلافاصله چاه حفر می کنیم و حفر چاه های غیرمجاز به بهای از بین بردن آب و زمین است. اگر در گذشته تنها در بخش هایی با پدیده فرونشست روبرو بودیم اما امروز در تمامی مناطق با این پدیده روبرو هستیم که قابل جبران نیست.

وی همچنین با تاکید بر اینکه دولت چهاردهم خدمتگزار مردم است و راه حل های مشکلات کشور را در مجامع علمی و در راس آن فرهنگستان ها می داند، بر تدوین سند ملی نوآوری تاکید کرد.

معاون اول رییس جمهور همچنین پیش از این نشست از بخش های نوسازی و بازسازی شده فرهنگستان علوم بازدید کرد.