فرارو گیدئون راچمن ستون نویس روزنامه فایننشال تایمز

به نقل از روزنامه فایننشال تایمز، دونالد ترامپ سال گذشته در گفت وگویی با جو روگان گفته بود: آن ها تجارت تراشهٔ ما را دزدیدند... و حالا خواهان حمایت هستند. جمله ای که امروز ، آن هم در آستانهٔ دیدار او با شی جین پینگ در هفتهٔ جاری بار دیگر در تایوان طنین انداز شده است. محور گفت وگوهای دو رهبر قرار بود تجارت باشد، اما مسئلهٔ تایوان نیز در دستور کار قرار گرفت.

تایوان، خط قرمز ژئوپلیتیک؛ چرا آمریکا نمی تواند از آن چشم بپوشد

در حالی که جو بایدن چهار بار به صراحت گفته بود ایالات متحده برای دفاع از تایوان خواهد جنگید، ترامپ هیچ تعهدی از این دست نداده است. برعکس، او بر واردات از تایوان تعرفه ای 20 درصدی وضع کرد و تلاش کرد شرکت کلیدی تولید نیمه رساناها یعنی تی اس ام سی را وادار کند خطوط تولید خود را به خاک آمریکا منتقل کند. در سوی دیگر، چین با شتاب در حال تقویت توان نظامی و افزایش فشار بر تایوان است. در همین زمان، گزارش هایی از واشنگتن حکایت دارد که پنتاگون آمادهٔ بازنگری بزرگی در سیاست دفاعی آمریکا است ؛ بازنگری ای که تمرکز را از شرق آسیا به نیمکرهٔ غربی منتقل می کند.

این تحولات، تایوان را نگران و پکن را امیدوار کرده است. در چین، شماری از تحلیلگران ملی گرا آشکارا از احتمال خیانت آمریکا به تایوان سخن می گویند. یکی از آنان در دیداری در شانگهای با لحنی سرمست گفت: به محض آن که آمریکا عقب نشینی کند، تایوان هیچ گزینه ای جز تسلیم و پذیرش اتحاد مجدد تحت شرایط چین نخواهد داشت.

امیدهای حزب کمونیست چین برای اتحاد مجدد و هراس مردم تایوان از رهاشدگی توسط آمریکا قابل درک است، اما هر دو تا حدی اغراق آمیزند. احتمال آن که واشنگتن به طور کامل از تایوان دست بکشد، اندک است؛ حتی اگر دفاع از جزیره بر عهدهٔ خود تایوانی ها گذاشته شود، تسخیر آن برای پکن مأموریتی دشوار و پرهزینه خواهد بود.

برای ترامپ، انگیزهٔ دفاع از تایوان به دلیل دموکراتیک بودن آن چندان قانع کننده نیست. بخشی از هواداران جنبش ماگا در آمریکا، تایوان را کشوری بیش ازحد بیدارشده می دانند. با این حال، حفظ استقلال تایوان برای امنیت ملی آمریکا اهمیتی حیاتی دارد. شرکت تی.اس.ام.سی حدود 90 درصد از پیشرفته ترین تراشه های نیمه رسانای جهان را تولید می کند؛ صنعتی که ستون فقرات فناوری جهانی به شمار می رود. انتقال کامل این زنجیرهٔ تأمین پیچیده به خاک آمریکا تقریباً ناممکن است و در صورت تسلط چین بر آن، اقتصاد و امنیت ایالات متحده ضربه ای بی سابقه خواهد خورد.

از منظر راهبردی نیز، جایگاه تایوان تعیین کننده است. این جزیره بخش محوری از زنجیرهٔ نخست جزایر است ؛کمربندی ژئوپلیتیکی که از ژاپن تا شمال فیلیپین امتداد دارد و از گسترش نیروی دریایی چین در اقیانوس آرام جلوگیری می کند. به همین دلیل، حتی اگر واشنگتن در برابر بسیاری از متحدانش عقب نشینی کند، تایوان همچنان خط قرمزی است که چشم پوشی از آن می تواند نظم قدرت در آسیا را واژگون سازد.

تهاجم ناممکن چین؛ چرا نبرد بر سر تایوان بازی ای پرهزینه برای همه است؟

با آن که شرق آسیا اکنون به قلب تپندهٔ اقتصاد جهانی تبدیل شده است، هرگونه پذیرش سلطهٔ چین بر این منطقه از سوی آمریکا به منزلهٔ خطایی تاریخی تلقی خواهد شد. واگذاری تایوان به پکن، در عمل نشانه ای از عقب نشینی استراتژیک واشنگتن خواهد بود ؛ تصویری که آمریکا به هیچ وجه تحمل آن را ندارد. حتی اگر ترامپ وسوسه شود در قالب معامله ای بزرگ با شی جین پینگ چنین راهی را برگزیند، به احتمال زیاد حلقهٔ مشاوران امنیت ملی اش او را باز خواهد داشت؛ همان گونه که در ماجرای اوکراین نیز مانع رها کردن کامل کی یف شدند.

برای چین، آغاز تهاجم به تایوان در صورت مقاومت آمریکا، مأموریتی هولناک است. گزارش تازهٔ مرکز استیمسون این اقدام را یکی از پیچیده ترین و خطرناک ترین عملیات های نظامی در تاریخ می نامد. همچنین، نتایج یک بازی جنگی از مرکز مطالعات استراتژیک و بین الملل نشان می دهد ارتش آزادی بخش خلق در چنین نبردی ممکن است 138 کشتی، 155 هواپیما و ده ها هزار سرباز از دست بدهد؛ بهایی که حتی برای پکن نیز گزاف است.

در سوی دیگر، این تصور که تایوان در برابر حمله تسلیم خواهد شد، توهمی بیش نیست. نظرسنجی ها نشان می دهد بیش از دو سوم مردم جزیره آماده اند برای دفاع از وطن بجنگند. تایوان به زرادخانه ای از موشک های ضدکشتی مجهز است؛ همان تسلیحاتی که در اوکراین توانستند نیروی دریایی روسیه را به عقب نشینی وادارند. ناوگان چین در عبور از تنگهٔ تایوان با خطری مشابه روبه رو خواهد شد.

جنگ یا محاصره؛ قمار پرریسک چین و هشدار به ترامپ

تحلیلگران بر این باورند که چین در صورت اقدام، احتمالاً به جای تهاجم مستقیم، مسیر محاصرهٔ دریایی را انتخاب خواهد کرد تا با قطع منابع حیاتی چون غذا و انرژی، تایوان را وادار به مذاکره ای تسلیم آمیز کند. با توجه به وابستگی شدید این جزیره به واردات انرژی، برآورد می شود در صورت بسته شدن مسیرهای تأمین، ذخایر گاز طبیعی تایوان تنها حدود ده روز دوام بیاورد که این نشانه ای از شکنندگی راهبردی جزیره در برابر محاصره می باشد.

با وجود تهدیدهای فزایندهٔ پکن، تایوانی ها اطمینان دارند که در صورت اجرای نظام جیره بندی انرژی و مواد غذایی، می توانند تا شش ماه در برابر محاصره مقاومت کنند. حفظ چنین محاصره ای برای چین بسیار دشوار خواهد بود؛ زیرا فشار سنگین اقتصادی، دیپلماتیک و حتی نظامی از سوی ایالات متحده، ژاپن و دیگر دموکراسی های غربی اجتناب ناپذیر است؛ کشورهایی که خود نیز از بسته شدن تنگهٔ تایوان به شدت آسیب خواهند دید.

اقدام نظامی یا محاصرهٔ دریایی علیه تایوان، برای شی جین پینگ قماری پرریسک است؛ قماری که اقتصاد چین، جایگاه جهانی آن و حتی آیندهٔ سیاسی خودش را در معرض نابودی قرار می دهد. اما تجربهٔ حملهٔ ولادیمیر پوتین به اوکراین در سال 2022 نشان داد که رهبران اقتدارگرا گاه به سادگی دچار خطای محاسبه می شوند؛ خطایی که می تواند بهای سنگینی برای جهان داشته باشد.

از همین رو، اظهارات بی محابای دونالد ترامپ دربارهٔ تایوان خطرناک تلقی می شود. اگر او واقعاً می خواهد به عنوان رییس جمهوری صلح طلب در تاریخ بماند، باید مراقب باشد با بی احتیاطی، درِ ماجراجویی نظامی چین علیه تایوان را ناخواسته باز نکند.