طرح ترافیک کنونی تهران که با هدف کنترل ورود خودروها به محدوده مرکزی شهر و کاهش آلودگی هوا اجرا می شود، طی سال های اخیر تغییراتی در ساختار و نحوه اجرا داشته است. با وجود این اصلاحات، هنوز هم بسیاری از شهروندان و کارشناسان معتقدند که نظام فعلی طرح، به صورت کامل نتوانسته اهداف خود را محقق کند. تمرکز طرح بیشتر بر جنبه درآمدزایی است و علاوه بر این، تفاوت زیادی میان خودروهای شخصی، تاکسی ها و وسایل نقلیه خدماتی وجود دارد و این باعث ایجاد نارضایتی هایی در میان اقشار مختلف شده است. طبق نظر کارشناسان و مدیران شهری طرح ترافیک باید از حالت ایستا و یک بعدی خارج شده و بر پایه تحلیل داده های هوشمند، کیفیت هوا و الگوهای واقعی سفر شهروندان بازطراحی شود.

به گزارش ایسنا، سیدمجتبی شفیعی دبیر شورای عالی ترافیک کشور با اشاره به وضعیت طرح ترافیک در پایتخت، اظهار می کند: تصمیمات در حوزه حمل ونقل شهری نباید مرتباً در کوتاه مدت تغییر کند؛ با توجه به اینکه تصمیمات با سبک زندگی مردم منطبق و در زندگی روزمره آنان اثر گذار است. بنابراین باید در بلندمدت برای اتخاذ تصمیمات اندیشید و به آخرین دستاوردها و فناوری ها به صورت چندضابطه ای نگاه کرد. لازم است ابتدا همه مسائل دخیل و تأثیرگذار در زندگی مردم در نظر گرفته شود تا پس از تصمیم گیری، طرح برای سالیان سال پابرجا و قابل اجرا بماند.

وی ادامه می دهد: مبنای طرح ترافیک قدیم سال ها پابرجا بود و مدل آن در زندگی مردم جا افتاده بود. در سال 1398 بازنگری شد؛ تا اندازه ای مدل آن تغییر کرد و به شکلی درآمد که در نهایت پلکانی و بر اساس ساعت ورود و وضعیت معاینه فنی بود. اخیراً بحثی مبنی بر استفاده از ابزارهای هوشمند جدید مطرح شده و این امکان را فراهم می کند که طرح عادلانه تر شود؛ چراکه در طرح کنونی ضعف هایی وجود دارد. از جمله این که یک محدوده به صورت صفر و یک با دو رینگ تعریف شده که اگر خودرو وارد شود، عوارض پرداخت می کند. واقعیت این است که وضعیت آلودگی هوا با این شرایط انطباق ندارد. آلودگی به صورت یک طیف پراکنده در سطح شهر وجود دارد و هدف از این طرح کاهش آلودگی هواست، نه کاهش ترافیک.

دبیر شورای عالی ترافیک کشور اضافه می کند: دوسال قبل این طرح از طرف سازمان ترافیک تهران مطرح شد و امروز در برخی از کشورهای دنیا مثل سنگاپور به صورت پایلوت در حال آزمایش است؛ بر این اساس شهروندان متناسب با عوارضی که برای شهر ایجاد می کنند اعم از آلایندگی و ازدحام ترافیکی باید پرداخت هزینه داشته باشند، نه اینکه به صورت صفر و یک و صرفاً با ورود به محدوده هزینه ای ثابت بپردازند. برای نمونه، یک تاکسی اینترنتی در تمام ساعات داخل محدوده تردد می کند؛ اما متناسب با حضور و ترددش پرداخت نمی کند و تفاوتی با یک خودرو وارد شده به محدوده که پارک کرده ندارد.

وی با بیان اینکه در این خصوص مدلی پیشنهاد شده بود که بسیار پیشرو بود، خاطرنشان می کند: به این معنا که در این قیمت گذاری پارامترهایی همچون وضعیت آلودگی آن نقطه در زمان سفر لحاظ می شود. همچنین وضعیت تراکم ترافیک در مسیر، زمان سفر و برخی دیگر از پارامترهای مدیریتی در قالب عوارض تردد اعمال خواهد شد.

شفیعی در پایان تأکید می کند: البته مدلی که اخیرا به شورای ترافیک تهران پیشنهاد شده بدلیل ساده سازی در اجرا، آن مشخصات را در تعیین عوارض لحاظ نمی کند. پیشنهاد دادم در شهر تهران آن پارامترهایی که ذکر کردم، به نوعی مورد توجه قرار گیرد. اکنون مبنای عمل، آخرین مصوبه شورای ترافیک تهران است. طرح جدید هم از این جهت عادلانه تر است که عوارض را متناسب با مدت حضور وسیله نقلیه در محدوده تعیین کند. این تغییرات به نظر من قابل اجرا بوده و کافی است دوربین های شهری کامل شوند.

همچنین جعفر تشکری هاشمی رییس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای شهر تهران در گفت وگو با ایسنا در خصوص عدم تناسب حقوق شهروندی با طرح ترافیک کنونی شهر تهران اظهار می کند: هدف بسیاری از محدودیت ها تبعیض نیست؛ قانون برای این نیست که پولداران بتوانند هزینه طرح را بدهند و تخلف کنند. قوانین ابزاری برای ایجاد بازدارندگی است. ممکن است بازدارندگی از جنس جریمه یا تنبیهات دیگر باشد. البته بحث جریمه نیست و طرح ترافیک بیشتر به مساله مدیریت توجه می کند؛ این که چه کاری انجام شود تا خودروهای کمتری وارد طرح شوند.

وی ادامه می دهد: عادلانه ترین اتفاق در این طرح ترافیک رخ داده است؛ در کشورهای دیگر دنیا اجرای طرح، صرفا به صورت مدیریت اقتصادی است؛ اما در ایران و تهران گروه های خاص مثل بیماران خاص، جانبازان و معلولان، پزشکان و اقشار خاص دیگر که نیاز به حمایت داشتند، حمایت شدند. به نظر من طرح ترافیک ضد عدالت اجتماعی و غیرمتعارف نیست. با این حال این طرح ترافیک ایده آل نیست و باید این ساختار با قدمت بیش از 40 سال بازنگری اساسی شود.

رییس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای شهر تهران می گوید: مسائلی مثل محدوده، نحوه اجرا، مکانیزم مدیریت ترافیک شهر از جمله مواردی است که شهرداری در حال مطالعه روی آن است تا به اجرایی شدن طرح جدید ترافیک برسیم؛ کارهایی انجام شده است و باید قبل از اجرا در صحن شورا نیز به تصویب برسد. این طرح هزینه ها را بر میزان پیمایش خودروها در محدوده طرح ترافیک محاسبه می کند؛ الگوی ما باید منجر به کاهش ترافیک، آلایندگی هوا، برگشت و زندگی به محدوده طرح ترافیک شود.

وی همچنین می افزاید: شخصا معتقدم این روش موثر نیست، چرا که باید چارچوب طرح بازنگری شود و نمی توان فقط مکانیزم نرخ گذاری را تغییر دهیم و باید شاخص های دیگر را هم در نظر بگیریم.