| در سال 1918، اندکی پس از پایان جنگ جهانی اول و پس از دهه ها اشغال، لهستان سرانجام استقلال خود را باز یافت. کشور تازه متولد شده با انبوهی از مشکلات مواجه بود که مسئله تأمین خودرو یکی از آن ها بود. لهستان حجم عظیمی از خودروهای از کار افتاده ارتش های اشغالگر را به ارث برده بود که بیشتر آن ها نیاز به تعمیر داشتند یا عمر مفیدشان به پایان رسیده بود. اگرچه بعداً خودروهای قابل استفاده ای از کشورهای دیگر به صورت وام یا توسط سازمان های امدادی وارد شدند، اما می بایست برای خودروهای قابل تعمیر موجود در کشور چاره ای اندیشیده می شد. برای تجهیز ارتش جدید، به وسایل نقلیه (عمدتاً خودروهای سواری و کامیون) نیاز بود. برای راه اندازی این وسایل، اداره خودرو وزارت دفاع، "کارخانجات مرکزی خودرو" (CWS) را در خیابان ترسپولسکا ورشو تأسیس کرد. این کارخانجات در ساختمان هایی مستقر شدند که پیش تر در طول جنگ جهانی اول توسط نیروهای اشغالگر آلمانی به عنوان انبار قطعات و تعمیرگاه استفاده می شدند. در آن زمان، کارگاه های این کارخانه مساحتی معادل 4758 متر مربع را در بر می گرفت و دارای چند ابزار ماشین کاری عمومی و تجهیزات دیگر بود. تبدیل از تعمیرگاه به تولیدکننده طی چند سال بعد، تعداد ابزارهای ماشین کاری پیوسته رشد کرد و زمان مورد نیاز برای تعمیر خودروها و تجهیزات نظامی به سرعت کاهش یافت. از طرفی، ذخایر باقی مانده از آلمانی ها رو به اتمام بود و راهی برای تهیه مجدد آن ها وجود نداشت. از این رو، CWS چاره ای جز افزایش توانایی های تولید خود و تبدیل شدن به یک مرکز تولیدی به جای یک مرکز صرفاً تعمیری نداشت. به عنوان مثال، آمبولانس ها و بدنه های زرهی مورد استفاده بر روی فورد مدل T طراحی و ساخته شدند. این فورد های تبدیل شده در دفاع از لهستان در برابر حملات روسیه در درگیری های 1919/1920 به کار گرفته شدند. در سال 1919، سرگرد کازیمیرز مِیر ، مهندس و مشوق پرشور صنعت خودروی لهستان، مدیر CWS شد. او رویایی برای آغاز تولید خودروهایی داشت که توسط مهندسان لهستانی طراحی و توسعه یابند. این ایده با تردیدهای زیادی روبه رو بود، زیرا هرگز تولید خودروی تماماً لهستانی در این کشور وجود نداشت و بسیاری از افراد، از جمله برخی در دولت، نسبت به این ایده بدبین بودند. موتور T1 ؛ اولین موفقیت مهندسان لهستانی سرانجام در سال 1921، وزارت دفاع با این پروژه موافقت کرد، اما تنها اجازه توسعه نمونه اولیه موتور داده شد و در صورت موفقیت آمیز بودن پیشرانه، اجازه توسعه کل خودرو صادر می شد. تیم انگیزه یافته مهندسان CWS به رهبری تادئوش تانسکی بلافاصله دست به کار شدند. بیشتر این مهندسان در مؤسسات مختلف فرانسه تحصیل کرده و برخی نیز برای شرکت های خودرویی در اروپا کار کرده بودند.  نمونه اولیه موتور، مدل T1، در مارس 1923 تکمیل و آماده آزمایش شد. این موتور یک واحد 4 سیلندر آب خنک چهارزمانه با حجم 2984 سی سی بود که توان 45 اسب بخار در 2500 دور در دقیقه و نسبت تراکم 4.75:1 تولید می کرد. موتور T1 با بلوک و پیستون های آلومینیومی، بسیار خوش ساخت بود و هیچ برتری نسبت به موتورهای تولیدکنندگان رقیب در کشورهای دیگر نداشت.  تولد مدل T1 و کسب جوایز ملی آزمایش های موتور T1 موفقیت بزرگی بود و تیم را سرشار از هیجان و خوش بینی کرد؛ رؤیای یک خودروی تماماً لهستانی به واقعیت نزدیک شده بود. بنابراین، وزارت دفاع اجازه ادامه کار را صادر کرد و وظیفه بزرگ طراحی و توسعه نمونه اولیه یک خودروی کامل آغاز شد.  اولین نمونه های اولیه خودروی CWS، مدل T1، در سال 1925 تکمیل و مرحله آزمایش آغاز شد. این خودروها به روش های معمول آن دوران ساخته شدند: موتور جلو، دیفرانسیل عقب با بدنه فولادی روی قاب چوبی بر روی شاسی نردبانی شکل، و محورهای ثابت با فنرهای شمشی نیمه بیضوی.  دو نمونه اولیه T1 در همان سال به پنجمین رالی لهستان اعزام شدند. به دلیل مشکلی غیرمنتظره، یکی از خودروها روشن نشد، اما پس از 18 ساعت تلاش و رفع نقص، مسافت کامل مسیر را طی کرد و توانست به برخی از رقبا برسد. خودروی دیگر CWS نیز بدون هیچ مشکلی رالی را به پایان رساند. رانندگان (کارکنان CWS) و خودروساز برای این دستاورد بزرگ جوایز ویژه ای دریافت کردند. مطبوعات لهستان این رویداد را با شور و شوق فراوان پوشش دادند و موفقیت این نمونه های اولیه، تخیل مردم را برانگیخت و بسیاری را در رؤیای صنعت خودروی لهستان شریک ساخت.  آغاز تولید و تغییر ساختار سازمانی در نهایت، رؤیای ساخت خودروهای لهستانی در سال 1927 به حقیقت پیوست و یک سری کوچک 25 عددی از مدل T1 تولید شد. بسیاری از قطعات این خودروها از تولیدکنندگان داخلی تأمین و بخشی نیز توسط خود CWS ساخته شد. گفته می شود پروفسور ایگناسی موشیچکی ، رییس جمهور وقت لهستان، یکی از اولین سفارش دهندگان این خودرو بود. سال 1928 سالی بود که CWS رسماً به یک تولیدکننده خودرو تبدیل شد و تولید مدل T1 در مقیاس کامل آغاز گردید. "کارخانجات مرکزی خودرو" (CWS) به "کارخانه ملی خودرو" (PWS) تغییر نام داد، اگرچه نام تجاری CWS باقی ماند و به زیرمجموعه "مؤسسه مهندسی ملی" (PZInż) پیوست. PZInż در مارس همان سال تأسیس شد و مجموعه ای از شرکت های مختلف لهستانی، از جمله رقیب PWS یعنی اورسوس (Ursus) را در بر می گرفت. کازیمیرز مِیر ، مدیر وقت PWS/CWS، اندکی پس از آن به سمت مدیریت PZInż ارتقا یافت. توقف تولید مدل های T1 خودروهایی بسیار خوش ساخت، مستحکم و قابل اعتماد بودند و به دلیل قابلیت آفرود بهتر از حد متوسط، مورد توجه ارتش نیز قرار گرفتند. این ماشین ها با عملکرد مناسب و حداکثر سرعت 100 کیلومتر بر ساعت، واقعاً در کلاس جهانی قرار داشتند. حدود 500 دستگاه از T1 با بدنه های مختلف از جمله فایِتون، سدان، آمبولانس و پیکاپ که توسط مهندس استانیسلاو پانچاکیوویچ طراحی شده بودند، تا زمان توقف تولید در سال 1931 از کارخانه خارج شدند. در سال 1929 کار بر روی دو مدل CWS دیگر، T8 و T2، آغاز شد و تولید آن ها حدود اوایل سال بعد شروع شد. مدل T2 کوچکتر و اقتصادی تر از T1 بود و از یک موتور 4 سیلندر 1500 سی سی استفاده می کرد. در مقابل، مدل T8 تقریباً به اندازه T1 بود اما با یک موتور خطی 8 سیلندر با توان 80 تا 100 اسب بخار تولید می شد. در مجموع، تا زمان توقف تولید در سال 1931، حدود 300 دستگاه از مدل های T8 و T2 ساخته شد. پس از سال 1931، خودروهای CWS، یعنی اولین خودروهای لهستانی تولید انبوه، دیگر ساخته نشدند. اگرچه این خودروهای خوش ساخت برای تاریخ خودروسازی لهستان اهمیت زیادی داشتند و جوایز متعددی را در مسابقات (رالی) و برای طراحی از کلوپ اتومبیل لهستان کسب کرده بودند، اما کافی نبود. شرکت مادر PWS یعنی PZInż تصمیم گرفت تولید این وسایل نقلیه را به نفع تولید خودروهای ارزان تر تحت لیسانس خودروسازان خارجی کنار بگذارد. دلایل متعددی برای این تصمیم وجود داشت؛ از جمله قیمت بالای خودروهای CWS که عمدتاً به صورت دست ساز تولید می شدند و مشتری کافی جذب نمی کردند. PWS فاقد توانایی تولید انبوه بود و تغییر روش های تولید نیز نیازمند سرمایه گذاری هنگفت و تجهیزات بسیار پیچیده بود. چند سال پس از توقف تولید CWS، مؤسسه PZInż تولید خودرو و کامیون را تحت لیسانس فیات آغاز کرد و در اواسط دهه 30 تلاش برای ساخت خودروهای بومی مانند لاکس-اسپورت را از سر گرفت. اما در نهایت، جنگ جهانی دوم فعالیت های PZInż را متوقف کرد.     |